Tíminn - 25.02.1968, Blaðsíða 6

Tíminn - 25.02.1968, Blaðsíða 6
6 SUNNUDAGUR 25. febrúar 1968 TÍMINN Merkileg ályktun Norðurlandaráðs Sú ályikitun nýtokins fundiar Norðurlandiaráðs, sem hetfur vaiklð mtesita athygli hérlendis, er að sjálfeögðu ályktunin um sitofmiun norrœnnar eldfjaila- stöðvar á íslandi. Mál þeitita var tekið upp að frumkvæði ís- l.ertíkra-. jarðfræðing.a í sam- vinniu við sitarfsbræður þeirra á Norðuriömduim. Eimkum' rniumu þeár dr. Sigurður Þórar- imssom og Guctynundur Siigvalda- som hafa haflt fmumikvæði um nuáilið. Mennimigarmálamefnd Norðurlamdaráðs, þar sem Ólaf- ur Jdhamnesson prófiesisor er fommaður, fjallaði síðan um máiliö og varð sammiála um að vimna að firamgamtgi þess. í samiræmi við það var umdirbú- (in sérsitöik áiykitun, sem var fliuitt af fuMítrúum frá ölium löndunium. Af hálfu ísl'ands vomu flutningsmenn þeir Ól'afur Jóhiamnesson og Sigurður Bjarnason. Ólafur Jéhannesson mælti fyirir tiilögunni á fumdi Norðurl'andaráðs, en þar var tiliagan samiþýkikit einróma. í tiliöigunni er skorað á rí'kis- stjórnir Norðurianda að athuga tii hltar möguieikana til að reisa samnorræna eldfjallarann- sóknamsitöð á íslandi. Gert er ráð fyrir þvi, að stofn- og rék.strarkostniaður greiðist af Norðurlöndunum öHium. Sérstaða íslands í greinargerð fyrir tHIögunni sagir m. a. á þesisa leið, laus- lega þýtt úr sænsku: „Lengi hefur verið vitað, að ísland er eiltithvert virkasta eid- fjalaland heims. Hvergi ann- ars staðar er að finna jafnmarg- ar virkar og óvirkar eldstöðvar og má télja, að allflestar eða allar gerðir eldstöðva finnist á íslandd. Ranmsóknir síðustu áira- tuga hafa leitt í Ijós, að fjöl- breytni íslenrfcra eldstöðva er mieáiri en áður var tailið. Þess vegna er eðlilegt að vís- indamenn á sviði jarðfræða hatfi lengi haft áhuga á íslandi. íÞesisd áhugi befur aufcizt tH muna hin síðari ár, einkum af efltirgreindum ástæðuim. í fyrsta iaigi hafa samgömgur milli ís- lands og annarra landa stór- batnað og enn firemur hatfa sam göngur imnanlamds batnað og þannig er nú mifclu jiuðveldara að komast til hinna ýmsu eld- stöðva en áður var. I öðru tagi hafa síðustu gos á íslandi, eink- um HeklugO'Sið og Surtseyjar- gosin, vakið mikla athygli um heim allan. í þriðja lagi hefur á síðustu áratugum vaknað mik ill áhugi á rannsóknum varð- andi hið svonefnda „World Rift System“, sem liggur í gegnum heimishöfin og ísilenzka eldfjaUa beitið er hiuti af“. ^ræðsluferðir Þá segir enn í ályktuninni: „Eins og kunnugt er er fs- and eina norræna landið, þar sem virkar eldstöðvar er að finna. Þetta er höfuðástæðan til bess, að kemnarar í jarðfræði sviði bergfræði, eldfjallafræði og almennrar jarðfræði. Síðan árið 1964 hafa slikar ferðir ver- við háskóla á Norðurlöndum telja nauðsynleigt að senda nem- endur í fræðslufierðir tH Íslands tii að auika þekkingu sína á ið farnar árlega og hafa tekið þátt í þeim jarðfræðimgar og bergfræðingar frá öllum Norð- urlöndumum, fimm frá hverju iandi.nema Svíþjóð, sem hefur sent tiu fuilitrúa í hverja ferð. Fræðsluferðum þessuim hefuir dr. Sigurður Þórarimsson stjórn- að, en fleiri íslenzkir vísinda- mienn hafa einnig átf þar hlut að máli. í framhaidi af þessum fræðslu ferðum til ísl'ands hefur vakn- að fyirir því áhugi meðai nor- rænna jairðfræðinga, að setja á stofn norræna eldf jaHiarannsókn arsitöð. Einnig hafa færir vís- indamienn frá ýmsum löndum heims iátið þá skoðun sina í Ijós, að fsiand væri sjálfkjörið laind fyrir slíka stofnun. Síðan íslaind varð aðildarríki að UNE- SCO befur áhugi vaknað þar fyrir máli þessu“. Stuðningur UNESCO? Að lofcuim segir: „Geta má þess, að sitofnuð var e IdfjaiHarainnisóknarstöð á Sik- Hey raeð situðningi UNESCO og nú er á döfinni stofnun ann- arra, m. a. einnar siíkraT stöðv- ar í Mið-Afrlku. Það virðast miklir möguiieifcar til að stofna tii á'rangursríks alþjóðlegs sam starfs milli slíkrar norrænnar stofnunar á íslandj og annarra stofinana, sem taka til rann- sókna á eldfjaHasvæðum, eink- um fyrir mHligöngu UNESCO. ísland hefur þá sérstöðu í Evrópu og Norðurlöndum að vera eitthvert merkitegasta eld- fjaHasvæði heimis. Leggur þetta þá skyldu á Norðurlandaiþjóð- iimar að stuðla að því eftir fremsta megni, að aMr mögu- leikar tH rannsókna á sviði jarð fræða séu nýttir á íslamdi. Það er því álit flutnings- manna tiHögunnar, að hér sé um að ræða tímabært rannsókn arefni. Það er þess eðlis og svo viðaimikið, að það krefst þe9S, að sett verði á stofn föist rann- sóknairstöð, sem yrði miðstöð margþættra og mikilvægra rann sófcna í þesisú efni. TH að ná þessum tilgangi ætti hið fyrsta að setja á laggimar á íslandi áðurgreinda eldfjaHarannsókn- arstöð. Með stofnun hennar ættu auðviitað að skapast mögu- leikar till nánari samvinnu um aðrar allþjóðlegar rannsóknir á sviði jarðfræða, eimkum fyriir miHiigöngu UNESCO“. Eiins og kunnugt er, er UNE-| SCO sú stofmun Sameinuðu j þjóðamma, sem einkum lætur vísindi og memningarmál til sín taka. Á þeim vettvamgi hefur komið fram mikilfl áhugi á pví, að umrædd rammsóknarstöð verði reiist á ísJiandi. Margt bendir tH, að UNESCO myndi fáanlegt til að styrkja slíka stöð að einihvetrju leyti. Góð byrjun Það er góð byrjun að Norður- landaráð hefur einróma mælt með því_ við viðkomiandi ríkis- stjórnir, "að norrænni eldfja'Ha- rannsðknarstöð, sem Norðuir- lömd standi öl að, verði komið upp á íslandi. Næsta sfcrefið er, að hvert landið um sig aithugi þetta nánar og síðan beri þau saman ráð sín. í meðferð fs- leindinga sjálfra á málinu verð- ur að gæta þess, að ekki komi fram nein sérsjónarmið, er gætu tafið eða spiHt fyriæ fram- gangi þess. FyUsta tillit verður að taka til þeirra ástæðna, sem valda áhuga erlendra vísinda- mannia á málinu, en það er sérstaða ísiands sem eldfjaHa- lands. Við það verkefni hlýtur aðalstarf rannsókniairstöðvaæinn- ar að miðast, a. m. k. fyrst um sinn. > VafiaJítið er það rétt, sem dr. Sigurður Þórarinsson hefux haldið f,ram í blaðaviðtölum, að heppilegast niuni v^ra að þyrja í fremuir smáum stíl í fyrstu, en færa síðam út kvíar,nar eft- ir því sem ástæður og efni teyfa. Þetta aétti að gera það kileift, að stöðin gætf bafið starf si-tt fyrr en e-Ha. Það skipt- ir miklu miáii, að hún geiti hafið istairf sitt sem fyirst, því að jafnan er bezt að harnra jármið meðan heibt er. Hófsemi verka- lýðssamtakanna Það er ölium Ijóst, að það ástand ríkir nú í efnahagsmál- um þjóðairinn ar, að menn verðá um sinn að draga úr kiröfum urn kjarabætur. Hitt er jafn augljóst, að enn hefur ekkert það gerzt, sem gerir það nauð- synieigt, að hinir laumalægstu verði að þrengjia kjör sín. Með rétbri stjóm á efnáhagsmáliun- um á að vera hægt að tiryggja a. m. k. Óbreytt kjör, en þ^ð þýðir í reynd, að kaupmáttur daglauna verði ekki mikiu lak- ari en bann var 1959, þegar þjóð artekjumiar vora mun lægri á mann en horfur em á, að þær verði á þessúári. Það verður ekki an-nað sagt en að verkalýðssamtökin hiafi sýnt hófsemi í kröfum sínum með tiHiiti til versnandi ástands í efnahagismálunum. Síðan vor- ið 1965 hafa engar almennar g.runnikaups.hækkanir átt sér stað og engar kröfur eru nú bornar fram um grunnkaups- hækkanir. Krafa verkaiýðsihreyf i.ngarinnar er nú eingöngu sú, að kaupmáttur launaunia verði ekki skertur eða að verðtrygg- ing þeinna haldiist áfirarn, ein,s o.g samið var uim í júnímánuði 1964. Hér er öðruvísi haldið á mái- u-num en þegar Sjálfstæðis- floikkurinn var í stjómairand- sitöðu. Sumiarið 1958 stóð að ýmsu leyti á líkit og nú Þá vair nýlega búið að gera víðtækar eifinahaigsiráðistaflanir. Þá var veirðbryggkiig launa í gildi. S'amt beititi Sjálfstæðisflokfcur- inn sér fyrir nær 10% grunn- kaupishækfcumum. Rðfið samkomulag Eins og oft hefur venið vditn- að tiil, náðist samfcomúlag miM ríkisstjómiarinnar og venkalýðs- samtak'anna voríð 1964 um laiusn kjaradeilu, sem þá sitóð yfir. Þeibta samfcomuliaig hefur oft verið nefnt júnisamkomia- lagið. Aðalatriði þess vair, a!ð verðtrygging laiunia var tefcin upp að nýju. Hún hafði ýmást verið í lögurn eða kaupsamn- ingum á árunum 1939—59. Hiins vegar var hún bönnuð með „viðreiisn.‘ar]öguinum“ 1960. Þebta bann gaf hins vegiaæ hina verstu raiun, eins og försætis- ráðheirrann hefur oft lýst. Verk föl urðu mun tíðari en áður og verðbólga maignaðist meiira en nokfcra sinni fyrr. Þess vegna voru aftvimniuirekeudur engu síð ur fyiigjandi þvi en verkalýðs- félögin vorið 1964, að verð- tryggingin yrði tekin upp afftur. HIlu heillIH rauf rHtíisstjómiin í desembeirmánuði síðastl. sam- komuiagið, sem gert vaæ í júni 1964 og nam lögin um verð- tryigginigu launa úr gdldi. Þess vegna hlasiir nú við, að laun- þeigar verða að tafca á sig bóba- laiust allar hinar miklu verð- hækkanir, sem hljóftast af geng isfellingunni. Þeftta er miklu medira en l’áglaumastétlti'mair geta tekið á sig, þar sem við ■þetta bætist, að mjög hefuir diregið úr aHri aukavinnu. Þess vegna hafa mörg verfcalýðsfé- lög boðað verkfall firá og með 4. mairz, ef ekki hefur náðst samfcomnlaig um verðtryggingu launanma fyrir þann tíma, Eins og áður segir, gera verkalýðssamtökin nú efcfci aðra kröfu en þessa. Af því er ljóst, að ekki hefði kornið tál neinma átaka á vimnumar'kaðimium nú, ef rífcisstjómim hefði ekfci rof- ið júnísamfcomulagið og fellt verðtrygginigarlögin úr gilldi. ¥innar Ef til verkfaHa feemur vegna 'þess, að atvinnuirefcendur vilja ekki faHast á verðtryggingu lauroa, verður það sök ríkis- stjómarinnar, eins og áður er rakið. Hún seftti stéfttasftríðið af stað með þvi að féHa verðtrygg- imigarlögin úr gHdi. Hún lætur aðalmálgagn sitt, Morgunblað- ið, hvetja atvinnurekendur tH þesis að láta nú hvergd undan síga. Nú sé tækiifærið tH að sigra verkialýðshreyfinguna, þar sem ó'gna megi henni með at- vinnuleysti ella. Nú beri að láta kné fylgja kviði. Það væri Mt, ef þessi áróður Mbl. bæri tHætlaðan árangur. Hann biibeyrir löngu Hðnum ftíma, þegar stéttabaráttam var í aigleyimingi. Nú er unrnið að Framhald á bls. 1(L

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.