Alþýðublaðið - 21.10.1989, Qupperneq 5

Laugardagur 21. okt. 1989
5
VIÐTALIÐ
Löglegt
en siðlaust
trúnaðarbrot
Sveinn G. Hálfdánarson um vinnubrögð Geirs
Haarde við yfirskoðun ríkisreiknings:
Tveir af þremur yfirskoðunarmönnum ríkisreiknings
1988, Sveinn G. Hálfdánarson og Lárus Finnbogason, hafa
sent frá sér yfirlýsingu þar sem þeir telja að sá þriðji, Geir
Haarde, hafi brugðist trúnaði með því að koma uppiýsing-
um úr fórum yfirskoðunarmanna til fjölmiðla áður en form-
leg skýrsla var lögð fyrir Alþingi. Upplýsingar þessar eru
einkum um ferðakostnað á vegum ríkisins og um aðstoðar-
mann Stefáns Valgeirssonar. Til hliðar við þessa yfirlýsingu
er mönnum svo og í fersku minni er upplýsingar bárust út
að frumkvæði Geirs um áfengiskaupamál utanríkisráð-
herra snemma árs 1988.
Sveinn G. Hálfdánarson, einn
þriggja yfirskoðunarmanna ríkis-
reiknings.
Hingað til hafa störf yfirskoðun-
armanna ríkisreikninga ekki verið
í hámæli, en mikil breyting hefur
orðið á því nú. Geir Haarde hefur
tekið fram að honum sé það iaga-
lega fyllilega heimilt að koma slík-
um upplýsingum á framfæri og að
slíkt sé þá ekki trúnaðarbrot, þótt
Alþingi hafi ekki fengið skýrsluna
áður. En hvað segir Sveinn G. Hálf-
-dánarson um þessa röksemd?
Umræða á lágu plani__________
„Það er rétt sem Geir H. Haarde
hefur sagt, að hann hefur ekki
brugðist lagalega á neinn hátt. Á
hinn bóginn hefur verið með okk-
ur yfirskoðunarmönnum sem
starfað hafa síðastliðin tvö ár þegj-
andi samkomulag um að vera ekki
að koma á framfæri upplýsingum
um skoðanir okkar fyrr en við'
værum búnir að gera Alþingi
grein fyrir þeim. Þetta eru þær
reglur sem Ríkisendurskoðun
vinnur eftir. Og þetta er okkar mat
á því hvernig við eigum að vinna."
— Var þá aö þínu mati gróflega
farid á skjön vid þessar vinnuregl-
ur?
„Þetta eru þær vinnureglur sem
ég tel að við höfum tamið okkur
hingað til. Sem þá breytast nú á
þessu hausti, þegar koma upp mál
sem stillt er upp þannig að þau
koma af stað umræðum í fjölmiðl-
um á lágu plani. Þegar við fjölluð-
um á sínum tíma um þessi áfengis-
kaupamál Jóns Baldvins var farið
af stað í fjölmiðlum áður en við
vorum búnir að skrifa undir það
bréf sem við sendum síðan Ríkis-
endurskoðanda."
Löglegt en siðlaust___________
— Liggur þá alveg Ijóst fyrir
hvernig þad mál barst til fjöl-
midla?
„Þetta hefur Geir H. Haarde
þegar viðurkennt. Hann var
ákveðinn í því að gera þetta þenn-
an dag, hvort sem við myndum
skrifa undir eða ekki. Lárus Finn-
bogason og ég höfðum ekki hug-
mynd um þessa könnun og var
þetta í fyrsta sinn svo ég viti til að
gerð hafi verið könnun af einum
yfirskoðunarmanni. En lagalega
er þetta auðvitað heimilt."
— Lagalega heimilt segir þú. En
kannski sidlaust?
„Það má hafa þau orð um þetta.
Geir hefur haldið því fram að við
Lárus höfum verið beittir pólitísk-
um þrýstingi en það er út í hött.
Frekar er umhugsunarvert hvaða
pólitískum þrýstingi var beitt á
hann.“
— Er eitthvaö aö óttast þótt upp-
lýsingum um feröakostnaö og slík
atriöi sé lekiö til fjölmiöla?
Leigubílarnir hans Sverris
„Upplýsingar úr skýrslu okkar
fékk einn fjölmiðill á undan Al-
þingi og öðrum fjölmiðlum. Öll
umræðan um þessa skýrslu mót-
aðist síðan af þeim atriðum sem
þar komu fram, sem okkur finnast
í sjálfu sér ekki vera aðalatriði
skýrslu okkar. Við sjáum hvernig
fréttamaður sjónvarpsins mat-
reiddi þessar upplýsingar, þar sem
fréttirnar snérust allar um ráð-
herrana, en okkar umfjöllun átti
við um reglur um alla sem ferðast
erlendis á vegum ríkisins."
— Eru þessar reglur ekki nœgi-
lega skýrar til aö menn viti hvaö
má og ekki má?
„Þessar reglur eru frá 1973 og
eru úreltar að okkar mati, þótt
smávægilegar breytingar hafi ver-
ið gerðar síðar. Ég get nefnt t.d. að
á þeim voru gerðar breytingar að
frumkvæði Sverris Hermannsson-
ar í þeirri ríkisstjórn sem hann sat
í. Ríkisendurskoðun vildi ekki
taka til greina á sínum tíma að
leigubilakostnaður væri talinn
hluti af hótelkostnaði, en Sverrir
fékk þá reglunum breytt í þá veru
að leigubílakostnaðurinn teldist
hluti af hótelkostnaðinum. En
meginmálið er að slíkur kostnað-
ur sé ekki notaður sem tekjustofn.
í þessu tiltekna máli fékk einn
fjölmiðill að móta alla umræðu um
skýrsluna í heild og við það var að
mínu mati miklu stærri og alvar-
legri þáttum drepið á dreif."
Stór og smé dæmi_______________
um úrbætur
— Aö farayfir ríkisreikning hlýt-
ur aö vera erfitt verk. Er í þessu
veröbólguþjóöfélagi ekki óhjá-
kvœmilegt aö athugasemdir veröi
margar og alvarlegar?
„Það er ekki nokkur spurning
um það. Mér finnst t.d. að verð-
bólguhugsunarhátturinn hafi náð
mjög víða inn í ríkisreksturinn
þegar maður sér hvernig stofnanir
og ríkisfyrirtæki fara vel út fyrir
ramma fjárlaga. En sjálfsagt er í
mörgum tilfellum ekki horft raun-
hæfum augum á fjárþörfina og síð-
an gerð meiri krafa um þjónustu
en fjárlög heimila. En einnig ber
að hafa í huga að það er ekki sami
uppgjörsgrunnur á fjárlögum ann-
ars vegar og ríkisreikningi hins
vegar."
— Geriö þiö yfirskoöunarmenn
ykkur góöar vonir um aö boö-
skapur ykkar um ríkisreikningana
leiöi til úrbóta?
„Það verður sjálfsagt aldrei
hægt að rækja þetta starf eins og
þyrfti að gera. Við höfum reynt að
marka okkur starfsvettvang og að
vinna þetta þannig að það gagnist
Alþingi sem best við fjárlagagerð
og við stjórnun á öllum ríkisrekstr-
inum. Það má sjá stór og smá
dæmi um úrbætur. Ég nefni t.d. at-
hugasemdir okkar í fyrra um Lög-
reglustjóraembættið á Keflavíkur-
flugvelli, sem var stórt mál. Þar
hefur verið tekið á málunum. En
miðað við aðstæður er eðlilegt að
það taki a.m.k. 2—3 ár að árangur
fari að sjást fyrir alvöru."
Yfirskoðun án ofsókna
— Hvaö er þaö sem þér finnst
brýnast viö aö uppgjör á ríkis-
reikningi nú komist á réttan rek-
spöl?
„Ég vona t.d. sannarlega að sett
verði ný reglugerð um ferðakostn-
aðinn. Að ábending okkar um
verðlagningu á áfengi sem ríkið
notar verði til bóta. Ég vonast til
þess að málefni Skipaútgerðar rík-
isins verði tekin til endurskoðun-
ar, því núverandi ástand gengur
ekki. Og. ég vona að stjórnvöid
beri gæfu til að setja lög um Rat-
sjárstofnun, sem er brýnt og óhjá-
kvæmilegt. Á þessari stundu er þó
mín heitust ósk að það takist að
koma ró á meðferð okkar yfir-
skoðunarmanna, að ekki verði úr
pólitískar deilur. Ég vona að það
verði aldrei aftur slík umfjöllun
um okkar vinnu sem nú hefur orð-
ið, því slík umfjöllun getur verið
stórskaðleg bæði fyrir störf Ríkis-
endurskoðunar og yfirskoðunar-
manna. Við verðum að hafa trún-
að, þetta verður að vera almenn
yfirskoðun án ofsókna og pers-
ónugervingar."