Tíminn - 02.04.1968, Blaðsíða 7

ÞRIÐJUDAGUR 2. apríl 1968.
Útgefandl: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvœmdastjórl: KristjáD Benediktsson Ritstjórar: Þórartnn
ÞórarinssoD (áb) Andrés Krtstjánsson, Jón Helgason og indrið)
G. Þorsteinsson Fulltrúi ritstjómar: Tómas Karlsson Ang-
lýsingastjóri: Steingrimur Gislason Ritstj.skrtfstofur l Eddu
búslnu simar 18300—18305 Skrifsofur Bankastræti 7 Af-
grelðslusiml: 12323 Auglýsingastmi: 19523 Aðrar skrifstofur.
sími 18300. Áskriftargjald kr 120.00 á mán Innanlands — f
iausasölu kr 7 00 eint. - Prentsmlðjan EDDA b. t
Bætum nábýlið
í gær voru væntanlegir hingað til lands sjö forystu-
menn í grænlenzku atvinnulífi, í því skyni að kynna
sér rekstur í tveim atvinnugreinum hér á landi, land-
öúnaði og sjávarútvegi og munu Búnaðarfélag íslands og
ymsar stofnanir sjávarútvegsins greiða fyrir þessum
mönnum. Þessi heimsókn hlýtur að vera íslendingum
mjög kærkomin vegna þess, að hér er um að ræða ná-
granna, sem við höfum allt of lítil skipti við. Við eigum
að bæta mjög þetta nábýli og hafa mildu meiri samskipti
við Grænlendinga með ýmsum hætti. Samskipti okkar við
næstu nágranna í austri, Færeyinga, hafa verið allmiklu
meiri, en mættu þó aukast og batna að miklum mun.
Því er ekki að neita, að þessi þrjú lönd — Færeyjar,
ísland og Grænland eru um margt lík að náttúru og at-
vinnuvegum, og því mun lífsbaráttan vera það líka.
Tengsl íslendinga við Grænland voru mikil og eiga
að verða meiri en verið hefur síðustu aldir. Við höfum
þó lagt Grænlendingum til sauðfjárstofn og bent þeim
á búskaparhætti. Ef til vill getum við einhverju meiru
miðlað. En hitt er jafn augljóst, að við getum einnig
sitthvað af Grænlendingum lært, og samvinna um veiðar
og vinnslu afla gæti haft ýmsa kosti fyrir báða. Þótt
Íslendingar vildu gjarnan eiga meiri skipti’ við Græn-
lendinga, er fjarri því að þeir hafi nokkurn hug á að
troða Dönum þar um tær, og þeir meta fyllilega það,
sem Danir gera til framfara á Grænlandi, og þetta ætti
að bæta sambúð Dana og íslendinga.
Flugfélag íslands hefur unnið hið ágætasta starf með
Grænlandsflugi sínu, og þess er að vænta, að ferðir
íslendinga til Grænlands geti orðið miklu tíðari en verið
hefur, bæði til þess að njóta stórbrotinnar náttúrufegurð-
ar og kynnast góðu fólki með sérstæða menningu. Á
sama hátt ættu hópferðir Grænlendinga hingað að geta
tekizt og þeir vera hér aufúsugestir.
Landsíns forni fjandi
Svo virðist sem hafísinn þrengi sér nú æ nær land-
steinum og vofir það yfir, að hann frjósi saman og
leggist þannig í samfellu að fjörum og loki þar með
öilum siglingaleiðum milli Horns og Langanesg. Verði
froststillur eða norðanátt næstu daga er mikli hætta
á þessu. Þegar svo fer, liggur hafísinn stundum við land
Iangt fram á sumar.
Með nýrri tækni, bættum húsakynnum og öllum
búnaði mætti ætla, að héruðin norðanlands væru vel
vígbúin gegn landsins forna fjanda. En þegar betur er að
gáð, er það engan veginn, og liggja til þess að sumu
leyti eðlilegar ástæður. Við eigum ekki lengur þann
vopnfasta, heimaofna serk, sem áður fyrr stóðst hafísinn,
og vera má að áhrif af hörkum og hafís verði nú enn
afdrifaríkari fyrir þjóðina en áður, og séu þau áhrif
ekki síður sálræn en efnahagsleg.
Árið 1918 var síðasta mikla hafísárið fyrir Norður-
landi. Þá var ekið brúnkolum úr Tjörnesnámum á hesta-
sleðum inn eftir miðjum Skjálfandaflóa. Sú saga mun
vart endurtaka sig nú, þótt ís leggist að landi. Hitt getur
eigi að síður orðið torvelt á þessum slóðum að eiga 1
eldinn eða afla sér olíu. Vafalítið eru byggðirnar, sérstak-
lega á Norð-Austurlandi, mjög varbúnir gegn ískomunni,
og sést enn, að við gerum okkur ekki nógu ljósa lífs-
nauðsyn þess að eiga forðabúr á ýmsum stöðum. Slík
forðabúr á þjóðin öll að kosta, vilji hún byggja landið
allt, en ekki eingöngu það fólk, sem við þessa hættu býr.
TÍMINN
Ágúst Þorvaldsson, alþm.:
Átta hundruð ár er of langur
biðtími eftir góðum vegum
í núgild andi vegalögum er §1
sett voru á árinu 1963, var
lögfest ný flokkun vega eftir
því hvað gert er ráð fyrir, að ||
þeir þiu-fi itð bera mikla um-
ferð bifreiða. Þar segir svo ||
í 12. grein: „í vegaáætlun skal ||
þjóðvegum skipað í flokka eft-1|
ir reglum, sem hér fara á ||
eftir: Hra'ðhraut A: Vegur þar |
sem innan 20 ára má búast við i
yfir 10 þúsund bifreiða umferð ||
á dag yfn- sumarmánuðina.
Skal stefnt að fjórfaldri ak-
braut með varanlegu sliliagi.
— Hraðbravit B: Vegur, þar
sem innan 10 ára má búast við
1000—10.000 bifreiða umferð
á dag yfir sumarmánuðina. i|
Skal stefnt að tvöfaldri ak-
braut með varanlegu slitlagi. —
Þjóðbraut: Vegur, sem nær til
1000 íbúa svæðis. Skal stefnt
að malarvegi með tvöfaldri ak-
braut. — Landsbraut: Vegur,
sem er nninnst 2 km. langur
frá vegamótum og nær a.m.k.
til þriggja býla, þannig að hann
nái að þriðja býli frá vegar-
enda. — — — “
Hér koma til sögunar ný hug
tök og snmsvarandi ný nöfn
á vegum. Hr^iðbraut A. Hrað-
braut B, Landsbrau|.i Hinn
mikli hra'ði á tækniöld og ör
fólksfjölgun í landinu kallar
á nýja og góða vegi, án slíkra
vega getur þjóðin ekki lifað
í landinu. Þeir eru hið sama
fyrir hana eins og æðakeríi
fyrir líkama. Bifreiðar era nú
orðnar yfir 40 þúsundir að tölu
og fer væntanlega fjölgandi
í sama hluttfalli og fólki fjölg-
ar f landinu.
Það er gott að hafa lög um
slíka vegi, en að litlu gagni
koma þau ein, ef ekki fylgja
athafnir.
Góðir vegir kosta mikið fé,
en þó mun íbúum landsins
verða það enn dýrara að vanta
vegina. Hvert það land, sem
hefur annaðhvort vonda vegi
eða enga vegi, það verður að
teljast vanþróað land. f því
landi verðc'r ekki notið að fullu
þeirra gæða, sem Iandið geym-
ir í skauti sínu. 40 þúsund bif-
reiðir kosta mikið fé og þ*r
þurfa mikið eldsneyti á vond-
um vegum fram yfir það, sem
þær þyrftu á góðum vegum.
Mikið fé kostar einnig það við-
hald þeirrsi bifreiða, sem þær
þurfa vegna vondu veganna
fram yfir það sem þær þyrftu
ef vegir væru góðir. Þá er end
ingartími þeirra miklu styttri
á þessum vondu vegum en hann
væri, ef þser gengju á góðum
vegum.
Ekki verður í þessari grein
reynt að nefna neinar tölur um
þetta, enda skortir greinarhöf-
und þekkingu til að geta það,
og ágizkanir eru þýðingarlausar.
En enginn getur efazt um að
skaði fslendinga af því að hafa
vonda vegi skiptir árlega nundr
uðum milliióna króna.
Þessi skaði kemur fram í því
sem áður er nefnt: Styttri
starfstíma hverrar bifre:ðar,
meiri orkul’sostnaði, meiri við-
haldskostnaði, lengri tíma í
Ágúst Þorvaldsson.
ferðum, allskonar töfum við
framleiðslu, óendanlegum við-
haldskostnaði veganna, að ó-
gleymdum óþægindum vegfar
enda og slysahættu,, sem er
meiri á vondum vegiun en góð
um.
Nýlega átti sá er þetta ritar
tal við glöggan og reyndan sér-
leyfishafa og spurði hann hvað
mikið fé þyrfti til að kaupa
nýja vandaða hópferðabifreið
Hann kvað til þess þurfa eina
og hálfa milljón króna og hún
myndi endast ef til vill í 10 ár
Á þeim tíma þyrfti að minnsta
kosti tvisvar sinnum kaupverð
ið til að endurnýja það sem
slitnaði við notkun hennar. Ef
slík bifreið gengi á góðum veg
um þá má gera ráð fyrir að
hún entist þriðjungi lengur
með miklu minni viðhaldskostn
aði og ef til vill yrði endingar
tíminn helmingi lengri.
Þetta er nokkur vísbending
um það, hvernig hinir lélegu
vegir hér valda sóun á verð-
mætum og eiga þannig sinn
þátt í þvi að draga úr efna-
legri velmegun íslenzku þjóð-
arinnar, og tefja fyrir æski-
legri efnahagsþróun.
En hér hafa fyrir fáum ár-
um verið sett lög um hraðbraut
ir A og B, þjóðbrautir og lands
brautir.
f fyrstu vegáætlun, sem gerð
var samkvæmt hinum nýju
vegalögum í árslok 1964 var
lengd hraðbrauta 148,5 km„
þjóðbrauta 2960,9 km., lands-
braut 6272,1 km. og þjóðvegir
í þéttbýli 96,4 krn. Samtals er
þetta 9477,9 km. Af þessum
vegum var ófullgert eða ólagt
í árslok 1964 127,9 km. hrað-
brautir, 648,3 km. þjóðbrautir,
2432,5 km. landsbrautir. Svo
að segja allir þessir vegir eru
lélegir malarvegir upphlaðnir
vir moldarjarðvegi með þunnu
malarslitlagi, sem mylst og rýk
ur út f veður og vind f þurrk-
um, en grefst í holur og pytti
þegar rigningar ganga. Aðeins
svokölluð Reykjanesbraut um
50 km. að lengd er byggð með
varanlegu slitlagi. Þar var um-
ferðin 1740 bílar á dag á síð-
asta sumri mánuðina júni til
september. Má nokkuð ímynda
sér hvernig umhorfs væri á
þessari leið, ef þar væri nú
malarvegur. Reykjanesbraut
var lögð fyrir lánsfé, og jafn-
ast kostnaðurinn með afborg-
unum á mörg ár. Með þeim
hætti einum, að leggja varan-
Iega vegi með lánsfé mun fs-
land geta fengið varanlega og
góða vegi. Svo dýrar fram-
kvæmdir verður ekki unnt að
gera með öðrum hætti.
Bygging allra aðalvega í land
inu úr varanlegu efni er brýn-
asta verkefni þjóðarinnar, sem
hún þarf að hefjast handa um
nú þegar. Leita þarf að erlendu
lánsfé til þessara framkvæmda
og sé það fáanlegt þarf að hefj
ast handa. Fram undan virðist
vera talsvert atvinnuleysi á
næstu misserum, því þarf að
útrýma. Vegagerð getur veitt
mörgu fólki atvinnu. Fólkið er
til. f landinu eru líka til stór-
virkar vinnuvélar, sem nú
Iiggja ónotaðar. Þær þiu-fa verk
efni, annars eru þær ómagar,
þvi að í þeim liggur bundið stór
fé.
íslendingar eru fjármagns-
lítil þjóð og því hafa þeir orðið
að gera allar meiriháttar fram
kvæmdir í landi sínu fyrir út-
lent lánsfé. Þetta hefur yfiríeitt
vel heppmzt og tekizt hefur að
standa í skilum við lánar-
drottna. Þegar lagt var hér í
hina fyrstu stórframkvæmd,
virkjun Sogsins á samstjórnar-
tíma Framsóknarflokksins og
Alþýðuflokksins árin 1934—
1938, þá var fengið útlent fé
að láni. Þetta var fjárupphæð
sem nam jafnmiklu og hálf út-
gjaldaupphæð fjárlaga. Þetta
virtist fáum vaxa í augum þá.
Fátt mun líka betur hafa borg-
að sig.
Nú eru fjárlagaútgjöld áætl-
uð 6 þús. milliónir króna. Það
myndi sjálfsagt mörgum þykja
í mikið ráðizt, ef fengið yrði
að láni erlendis sem svaraði
þeirri upphæð, til þess að
leggja fyrir hana varanlega
vegi. En þetta væri engin goð-
gá og myndi fljótt svara rent-
um og efla búskap þjóðarinn-
ar í landinu.
Halldór E. Sigurðsson ,alþm.,
sem hefur mikla yfirsýn um
fjármál og framkvæmdir ríkls-
ins, hefur látið svo ummælt, að
það muni taka þjóðina 800 ár
að leggja þær hraðbrautir, um
400 km., sem nú eru ráðgerð-
ar, með sömu árlegum fjár-
framlögum og nú eru veitt til
þessara mála. Slíkar hokur-
framkvæmdir er ekki hægt að
una við. Hér þarf rösklegra úr-
ræða við, annars fer lajdið í
auðn. í engu eru íslendingar
jafnmiklir eftirbátar annarn
þjóða eins og i vegamátum.
Þette er í sjálfu sér ekkert
óeðlilegt þegar tillit er tekið
til smæðar þjóðarinnar annars
vegar og hins vegar stærðar
FYamhald á bls. 10
ÞRIÐJUDAGSGREININ