Tíminn - 04.04.1968, Side 9

FIMMTUDAGUR 4. april 1968
Útgefandi: FRAMSÖKNARFLOKKURINN
Framkvœmdastjóri: Krtstján Benediktsson Rltstjórar: Þórarlnn
Þórarlníison (áb) Andrés Krtstjánsson. Jón Helgason og Indrlð)
G. Þorstelnsson PulttrúJ ritstjómar: Tómas Karlsson Ang-
lýsingastjóri: Steingrímui Gíslason Ritstj.skrifstofur 1 Eddu-
húsinu, símar 18300—18305 Skrlfsofur: Bankastræti 7 Af-
greiðsiusimi: 12323 Auglýsingasimi: 19523 ABrar skrifstofur,
sími 18300 Aekriftargjald kr 120.00 á mán. Innanlands — í
lausasölu kr 7 00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h. t.
Tíðir sjónvarpsgestir
Það hefur vakið athygli, að mikið hefur borið á ráð-
herrunum í sjónvarpsfréttum að undanförnu. Fyrstur reið
þar á vaðið sjálfur forsætisráðherrann, sem lét til sín
heyra fáum klukkustundum eftir að stjórnarandstæðing
ar höfðu flutt tillögu á Alþingi um lausn verkfallsins.
Næst kom fjármálaráðherra og reyndi að auglýsa frum-
varp sitt um lækkun ríkisútgjalda. Þá kom samgöngu-
málaráðherrann og boðaði frumvarp sitt um hækkun um-
ferðarskatta. Viðskiptamáiaráðherra rak svo lestina í
fyrrakvöld með því að reyna að réttlæta hömlulausan
innflutning, sem hann taldi sjálfsagðan, þótt illa gengi
með gjaldeyrisöflunina.
Það er rétt að geta þess strax, að það viðgengst í öll-
um löndum að ráðherrum sé þannig gefinn kostur á að
skýra hin ýmsu sjónarmið sín í fréttum hljóðvarps og
sjónvarps. Hinsvegar er skarpur greinarmunur á því
hversu þessu er háttað í lýðræðisríkjum og einræðis-
ríkjum. í einræðisrikjum eru það ráðherrarnir einir, sem
fá að skýra sjónarmið sín. í lýðræðislöndum fá stjórnar-
andstæðingar sambærilega aðstöðu til að koma sjónar-
miðum sínum á framfæri. Þar eru það ekki aðeins taldar
fréttir, sem ráðherrar hafa til mála að leggja, heldur
engu síður það, sem stjórnarandstæðingar hafa fram að
færa varðandi hin ýmsu þjóðmál, eins og sparnað hjá
ríkinu, afstöðu til stórverkfalla og vegaskatta.
í brezíka sjónvarpinu er Wilson og Heath gert jafnhátt
undir höfði í fréttaflutningi. í danská sjónvarpinu Bauns
gaard og Krag. Og McCarthy hefði aldrei náð að vekja
þá athygli og afla sér þess fylgis, sem raun er á orðin,
ef hann hefði ekki haft greiðan aðgang að sjónvarps-
fréttum með skoðanir sínar, engu síður en Johnson.
Slíkt hið sama þarf að verða hér.
Vissulega hefur margt gerzt til bóta í þessum efnum
hin síðari ár, sbr. útdráttinn á forustugreinum dagblaða,
ýmsa viðtalsþætti o. s. frv. En þetta aukna jafnræði þarf
einnig að ná til fréttanna. Fréttirnar eru það hljóðvarps-
og sjónvarpsefni, sem mest er hlustað á og horft á. Það
skapar gifurlegan aðstöðumun, ef ríkisstjórnin hefur
greiðan aðgang að þeim, en stjórnarandstæðingar ekki.
Úr þessu þarf að bæta. Það skal ekki dregið í efa, að
stjórnendur fréttanna í hljóðvarpi og sjónvarpi vilja
vinna starf sitt samvizkusamlega 1 þessum efnum sem
öðrum. En hér veltur ekki eingöngu á þeim. Bezt væri
ef stjórnmálaflokkarnir gætu sameinazt um að skapa hér
venjur, sem allir gætu unað við. Og þá eigum við að sjálf-
sögðu að sækja fyrirmyndirnar til þeirra lýðræðisríkja,
sem bezt tryggja jafnræði í þessum efnum.
Vonbrigði
Um alllangt skeið hefur U Thant, framkvæmdastjóri
S.Þ., haldið því fram, að hægt yrði að koma á umræðum
um vopnahlé í Vietnam, ef Bandaríkin hættu loftárás-
um á Norður-Vietnam. Þess vegna var því mjög fagnað,
þegar Johnson gaf til kynna í ræðu sinni á sunnudags-
kvöldið, að farið yrði að þessu ráði U Thants.
Nú er hins vegar komið í ljós, að forsetinn fer ekki
nema að takmörkuðu leyti að ráðum U Thants. Loftárás-
um á stóran hluta Norður-Vietnam verður haldið áfram.
Það er ástæða til að taka undir með „The York Times“
og láta í ljós vonbrigði yfir því, að forsetinn skyldi ekki
fylgja ráðum U Thants til fulls. Þá hefði ekki þurft að
draga samningavilja Bandaríkjastjórnar í efa.
TÍMINN
Eugene J. McCarthy:
Hlutverk forsetans er að sam-
eina þjððina með vakningu
Forsetinn verður að þekkja takmarkanir valdsins
Eftiriarandi grein eftir
Eugene J. McCarthy birtist
fyrir nokkrum dögum í „The
New York Times“. f grefn
þessari ræðir McCarthy ni.
a. um hlutverk og valdsvið
forseta Bandai-íkjanna. Eft-
ir hinn mikla sigur, sem
hann vann við prófkosning-
una í Wisconsin, mun Mc-
Carthy vafalaust herða bar-
áttuna fyrir því að verða
forsetaefni demokrata. í
þeim prófkjörum, sem eru
framundan, verður Robert
Kennedy aðalkeppinautur
hans og getur viðureign
þeirra orðið hin sögulegasta.
ÞEGAR ég í haust sem leið
lýsti yfir fyrirætlun minni um
framboð við væntanlegt for-
setakjör, var þess getið til, að
höfuðt;lgangurinn kynni að
vera að fylgja fram upplýsinga-
áætlun meðal almennings og
leggja Vietn’am-málið fyrir
bandarísku þjóðina. En við-
brÖgðin við forkjörið í New
Hamipshire og síðar í kosninga-
baráttunni í Wisconsin hafa
leitt ótvírætt í ljós, að fram-
boð mitt er orðið an-nað og
meíra en ofannefnd tilgáta gef
ur til kynna. Framboðið er orð-
ið að alvarlegri baráttu fyrir
kosningu sem forseti Bandaríkj
anna.
Hvarvetna þar sem ég hefi
tekið þátt í kosningabaráttu,
hefi ég orðið var mikillar
óvissu og alvarlegs uggs við
styrjöMina og áleitinna efa-
semda um forustu okkar al-
mennt. Undirrótin er djúp-
stæð og vaxandi sannfæring
um, að eitthvað alvarlegt sé
bogið við stefnu hins banda-
ríska þjóðfélags, og við höfum
smátt og smátt síðan 1963 ver-
ið að glata þeim háleitu mark-
miðum, sem John F. Kennedy
forseti gæddi þjóðina. En þjóð-
in hefur ekki þótzt þess megn-
ug að fá stefnunni breytt á ný.
MÉR er nú orðið Ijóst, að
óánægja æskufólksins er að- ■
eins tilþrifamesta merkið um
vanmátt þann, sem Bandaríkja-
menn á öllum aldri finna^al-
mennt til i þessu sambandi.
Enda þótt að milljónir manns
hafi þungar áhyggjur af ástaind
inu, þar sem tveir aðal stjórn-
málaflokkarnir hafa ekki
reynzt færir um að gefa kost ,á
öðrum frambjóðendum en
þeim, er lofa framhaldi
óbreyttrar stefnu, sem leitt hef '
ur til óheilla einna, þá finnst
þeim sem stjórnmálavélin sé
tekin að ganga af sjálfsdáðum
og sloppin út fyrir áhrifasvið
þeirra.
Ef til vill eru það gagnleg-
ustu áhrifin af framboði mínu
til þessa, aþ það hefur áþreif-
anlega minnt fólkið á að alla
stjórnmálauppbyggingu er
unnt að sveigja til samræmis
við vilja almennings í lýðræð-
isríki.
FÓEKIÐ vill stöðva styri.öld-
ina. Það vill bilda enda á of-
Eugene J. McCarthy
beldið í borgum okkar, en ekki
með valdbeitiimgu, heMur með
því að veita borgurum af negra-
ættum grundvallarmannrétt-
indi. Það vill að börn þeirra
njóti góðra skóla. Það vill að
verðl’ag hætti að hækka. Það
viil að bandaríska þjóðin nái
á ný he:ðurssæti sínu meðal
þjóðanna. *
Bandaríkjamenn eru ekki í
eðli sínu þess sinnis að þeir
óski að undiroka meðbræður
sína eða aðrar þjóðir og þeir
óska heldur ekki eftir að ótt-
iinn sé hafður að leiðarljósi við
forustu þeirra. Nú verðum við
víða varir meðal þjóðarinnar
ótta við fjarlæga óvini og ótta
við meðborgara okkar sjálfra.
Ég hefi orðið var þessa uggs
meðal alls konar fólks í Banda
ríkjunum og ég skírskota ekki
sérstaklega til neinna fyrir-
fram gerðra stjórnmálasamtaka
eða kjördæma í landimu. Ég
skírskota aðeins til samvizku
manna, vona þeirra og trúar-
innar á framtíðina, Þeir, sem
gengið hafa til liðs við minn
málstað, hafa sagt skilið við
óttann, vonbrigðin, ósigurinn
og örvæntinguna hér í Banda-
ríkjunum.
VERÐI ég kjörinn, mun ég
aldrei líta á stöðu forsetans
sem mína einkastöðu. Forseti
á ekki að segja „þjóð mín“
heldur „þjóð okkar“ ekki „rik-
isstjórn mín“ heldur „ríkis-
stjórnin“. Þegar búið er að
skipa ríkisstjórn verður hún
að stofnun, sem á sína eigin
tilveru, en lýtur ekki lögum
og lofum mannsins, sem til-
nefndi einstaklingana. og hún
lýtur jafnvel 'ekk; lögum og
lofum öldungadeildarinnar.
sem staðfestir skipun mann-
anna í hin einstöku ráðherra-
embætti.
Forsetaembættið tilheyrir
ekki í bessum skilningi þeim
manni, sem með bað fer, held
ur fólkinu í landinu. Þetta er
starf, sem rækja /erðui í sam
ræm; við vilja meirihlutans, en
ekki einvörðungu í samræmi
við hagsmuni meirihlutans.
Það verður að vera hlutverk
forsetans að sameina þjóðina.
En hann verður að sameina
hana með vakningu, en ekki
einungis með þvi að telja hana
saman eða raða hinum einstöku
hlutum saman eims ’ og mola-
mynd. Hann á ekki fyrst og
fremst að reyna að beina þjóð-
inni hingað eða þangað, held-
ur að reyna, að örva og glæða
hinn sameiginlega tilgang,
treysta röð og reglu og rétt-
læti í Bandaríkjunum.
ÉG er þeirrar skoðunar, að
maðurinn, sem er kjörinn til
forseta, verði að þekkja tak-
markanir valdsins og þær kröf-
ur, sem gera verður um tak-
markanir á beitingu forseta-
embættisiins, en því fylgir
meira vald en nokkru öðru
embætti í heimi samtímans.
Forsetinn á að skilja, að þjóð-
inni- verður ekki stjórnað með
þvingun, en hún þarfnast sér-
stakrar forustu, sem er sér
þess meðvitandi, að neisti for-
ustunnar leynist með sérhverj-
um einstaklingi, jafnt karli
sem konu.
Bandaríska þjóðin býr yfir
mikilli orku og er gædd ná-
leitum tilgangi, en eins og nú
háttar er orku okkai sundrað
og hugsjónum okkar tórnað á
altari styrjaldarinnar. sem virð
ist hafa kollvarpað beirri gætni
og því velsæmi, sem okkui er
og hefur verið i blóð bonð.
Afli okkar hefui að verulegu
leyti verið beitt til eyðingar
og hinum veglegri og göfugri
eiginleikum þjóðarinnar hafa
verið gefin fá r.ækifæri . og
smá.
Næsti forseti verður að
leysa góðvilja þjóðarinnar og
göfgi úr læðingi með bvi að
koma nýrri skipan á það. sem
hún kýs að láta sitja - fvrir
rúmi. Hann verður að gæða
þjóðarnreyfinguna nýrri stefnu
með því að frelsa fólkið sjálft.