Tíminn - 11.05.1968, Blaðsíða 4

Tíminn - 11.05.1968, Blaðsíða 4
16 TIMINN LAUGARDAGKR 11. maí 19G8. Gísli Guðmundsson: ,Að hugsa ekkí í árum en „Fosta" eða lausung Þegar bæstv. forsætisráðherra var uon daiginn að tala á móti endurskoðuin stjórnarskrárinnar og sýna fram á, að ekki væri þönf á eiinmenningskjördœm- um, sagði hanin að það heíði ver- dð svo mikil festa í stjóm'arfar iinu undanfarin ár, að slfk festa í stjórnarfari, hefði ekki þekkzt hér fyrr. Mér sfkilidist, að hann ætti við það, að svonefnd við- reisnarstjórn frá 1900 heíðd nú verið 8 ár við völd. En þó að nokikrir stjórnmálamenn hafi af einhiverjum ástæðum orðið svo fastir við ráðiherrastóia, að þeir sitji þar lengur en sætt er, kalla ég það ekki festu í stjómarfari. Festa í stjómarfari er alit ann- að. Það hefði veiúð festa í stjórn- arfari, ef stjórnin hefði komið hér á stöðu'gu verðlagi oig atvinnuilíf inu á traustan gru,ndvöll eins og hún sagðist ætia að gera fyrir 8 árum. En þetta fór því m-iður á annan veg. í staðinn fyrir festu í stjómarfard h-efir komið lauisuing í stjórnarfari og sú lausung fer vax-andi. „Vakri Skjóir „Vakri Skjóni hann skal heita h-onum imun ég nafinið veita, þó að meri það sé brún.“ Emn í dag skal það viðreisn hei-ta, sem stjiómin hefst að. Það hét viðreisn að bamma vísitöl'Uitryggingu og það hét einnig viðreisn að leiða haina í löig á ný. Það hét viðreisn að afnerna verðuip'þbiætur oig nú heit- ir það viðreisn að veita fé til þeirra. Það var viðreisin í júní að verada krónuna með verðsfcöðvum en í móvemiber var það viðreisn að fel'la krómunia. Eitt árið var hóf leg kauphækkun samsæri gegn þjóðarhag. Ann-að ár var meiri kaupbækkun viðreisn. Him breyti- lega viðreisn, í því fóilgin, að af- nema það í ár, sem gert var í fyrra, og þanmig á víxl, hefir ver ið snar þáttur í lausunigu stj'ómar- farsims. Sjö feitar kýr og ein mögur Látum oss draga tjaldið eina örslkotsstund frá sögusviði þjóð- miálanma á þessum átta árum. ŒBvað sjáum við þar? Við sjáum iþrjiár gengisfellimigar. Við sjáum vísitölusúluna hækka mdsseri eftir misseri eins o:g kvikasilfuirs'súiluna sem mælir viðbrögð likamans við elmaindi sófct. Og þó hefdr þjóðar- líkamimm í seinni tíð fengið reglu- lega sitt aspirín, niðurgreiðslu lífs niauðsy'nija í stækkandi skömmt um. Við sjáum kostnaðarverð sams konar ibúðar hil-aupa úr 450 þúsundum upp í hátt á eilefta hundrað þúsunda, skv. hagstofu- tölum. Við sjáum niðurstöðutölu ríkisfjárlaganna og þar með álög urnar fara hamförum upp á við, ár frá ári, úr 1100 mffló. kr. 1959 upp í 5000 milljónir 1968. Við sjáum fjármálaháðherrann, þanm sem var og þanm, sem kom, slá staf sínum á hellun.a, einu sinni á hausti, einu sinni um miðj an vetur og einu sinmi á útmán- uðum, og í hvert sinn spretta þar upp nýir skattar. Þeirra tala er legio. Það byrjiaði með sölusikatt- imum, sem nú í ár er áætlaður 1350 mi'illj. fiyrdr utan það, sem S'veitartfélög fá. Nún-a fyrir pásk- an,a var það benzínskattur- inn, þungaskatturinn og gúmmí- gj'aidið. Eftir páskana útflutndngs gjald á sjávarafurðum. Við sjáum hinar 7 feitu kýr, afila- og mark- -aðsgóðærin miklu, fa-ra yfir sjón arsviðið, og stritandi hend-ur kepp ast við að skapa verðmæti á sjó o-g < landi. Við sjáum vaxandi pen ingaf'lóð þrengja sér inn í banka -og sparisjóð-i, og þó meira í aðrar áttir. Við sjáum það í vaxandi mæli streyma yfir í gagnsliitla eyðslu, af því að lausung er í stjómn'arfariniu oig krónan minni í ár en í fyn-a. Við sjáum inn- stœður o<£ sjóði visna í dýrtíðar- rPkinu, TJti í löndum sjáum við hiiilia undir smiávaxandi fúl-gur af dollurum O'g sterlngspundum, sem ekki hefir tekizt að eyða, og er-u íslenzk eign. Þetta er gjiald eyriisvarasijöðurinn okkar, sem otokur þykir railkiilsverður, þó að hann nægi ekki nema fyrir árs- fjiórðungsúttekt. En eri'enda gjiald- eyrinn má etoki spara. Það er trúar-j'átning rík'isstjiórn-arinnar. Gjaldkeri skal hver hirða, sem vill og getur. Og önnu-r grein: Byggja má hiver sem viil, og hvað sem hann villl, og hvað dýrt sem 'hann viH, ef h-anm getur náð í ikrónur. Þetta er hið md-tola sjláif ræði, öðru nafmi frelsi. — Svo skyggir á sviðinu, o,g magra kýr- in kemur. Hún er þar nú. Og hin- ar eru hiorfnar eins og í draumi Faraos. Gjialdeyirisvarasjóður inm er á þroturn, og erlendu skuld imar komnar úr 2600 mil'ljómium upp í a.m.'k. 4900 miiLljóndr, hvort tveggja reiknað á sama gengi. Atvinnuvegiirn-i-r verjast í vö'k. Vinn-udeiliuir. Verkföli. Og í vetur hefir víða verið talað um atvin-nu leysi. En það voru kosnintgar í fyrr-a. Hér er hvert orð staðreyind. En hagslkýrslum hreytt í mælt mál. -Stjlórnin o'kfcar frá 1960 hefir, eims og aðrar stjórn-ir, átt þátt í æski- legri þróun á sumum sviðum. En hið göða, sem hún segist ætla að gera í öndverðu, hefir hún ekki gert. Kannski varð hennd afifátt. K-annski fór hún skafckt að. Ráð, sem ekki var þegið í haust sem leið filutti f-orsætis- ráðheriranin þin-græðu og bað um ráð. Hanm sagðist vilja hlusta á góð ráð. Það var vel mælt. Bænda sam-tök e-i-n á Norðurlandi tóiku þetta eins og það var talað. Þau gáfu stjórnarformanninum sitt rá-ð: Að hann skyildi segja við þingið e-ins og spámaðiurinn: Lát þú -nú, herra, þjón þinn 1 friði fara: Hér þarf ti-1 að lcoma sam- starf alra þinigfildkka. Þeir eiga að gera tilraun tíl að koma upp sameiiginlegri la-ndsstjóm til að leyisa h-inn mik-la vanda, reyna að skapa um sig þjöðareimin.gu um stund, því að þa-r sem hver hönd- in er uppi á móti aniniarri er ekiki hægt að leysa svona mikiinn vanida. Þetta viidu þeir, að ráð- herrann sagði. En for- sætisráðherranum oifckar finnst þetta ekiki heillaráð. Han,n lét málgagn sitt hreyta stoætingi í þá, sem gáfu ho-num ráðið af góðum hug. En þið háttv. þm. og hlust endur u-m land allt! Hvað fiinnst ytotour nú? í skugga tveggja heimsstyrjalda Ég held, að við verðum að sætta okknr við orðinn hlut — að hér hefiir enigin stjiórnarfarsleg viðreiisn átt sér stað á þessum ára 'tuig. Samt hafa landsmenn víða sótt. fram á le-ið, á hinu s-ýndtega sviði þjlóðlífsiins, enda þótt við kuninum að hafa misst eiitthivað af þeirn verðmætum, sem' hvorki v-erða mæld né vegin. í Skugga tveg-gja heimsstyrjalda hef-ir eitt- hvað af þeim gróðri blikn-að, sem fyrrurn var til iiifgrasa tald-nn. Einang'run-a'rsinniar heita þeir stundum, sem ekki vil.j'a opna hurðir upp á gátt fyrir alíra þjóða verðum. Margur verður að öðrum api eða af aunim api. En við skiulum ek'ki hafa hugamn um of við þetta, né heldur hitt, að eitt- hvað, sem menn áiitu stjómar- farslega vdðreisn hafi mistekizt. Þegar mikið er í húfi skuilum við muna, i-nnian þings og uitan, að við erum ekki bara filokksmenn og kaninski ekki það fyrst o,g fremst. Það er framtíð þjóðar-inn ar, sem m-estu máli skiptir. Glötum ekki ábúðar- réttinum Þrátt fyri-r mistök og áföll fyr-r og síðar, þrátt fyrir misæri á 1-andi og sjó og í viðSkiptum, þrátt fiyri-r kal og ísavetur, skal þess minnzt, sem stöðugt stendur enn: Við íslend-ingar erum á sérstak- an hátt rík þjlóð. Við eigum ma-rgt sem vinna kynsil'óðanna hefir ska-p að. En þó fyrst og fremst: Stærra oig betra land en notokur önnur þjóð í hlutfall-i við mannf'jiölda. Það verður ok-kar stærsta mál á komaindi tím-um að tryggj'a okkur áfiram þennan óviðj'afnanlega þjóðarauð — landið — með því að halda áfram lian'dsbyiggð og búa þann-ig á landinu, að við glöit- um ekki ábúðarréttinum að dómi umheimisiins. Stefán G. tal- aði um, að „hugsa ekki í ár-um en öWum“. Það á við enn. Við verðum að vera menn til að heyjia sjiálfstæðisbaráttu eins og aðrar þj'óðiir — baráttu án mannvíga. Það er léteg landvöm að syngja „land mínis fiöður, landið mitt“, eða „ég vil eliska mitt land“ á stórhátíðum, ef við getum ekki sýint föðurliandisástma í verki. Hringbraut lands- byggðarinnar Það má t.-d. ekki sfce eftir ára- tug, hér frá, að fsland sé þá enn vanþróað land í vegamálum. Við þurfum að gera og framkvæma 10 ára áætlun um að ljútoa fulln- aðarupipbyiggiimgu þjóðvega'kerf isins um land allt, að eigna-st þá hringbraut um byggðir landsirs, og á milli þeirra, sem að jafin- aði er vel fær. Tafca liáin í bili. Sikila umferðinni nofckru af því, sem frá henni er tekið. Það má ektoi bæta skatti á Skatt ofan án tafcmarlks. Með lokatakmarkið og stund þess í huga skal þjóðarátak ið hafið, er þar að kemur. Þetta og fleira mun takast, ef við getum komið okkur saman um, að aillar hendur njlóti sín, o-g að þjöðin og framtíðin njöti þess val, sem unnið er. — Eftirliáifcum flortíðimni skreytiskrum, viðreisn- arinnar, sem engin viðreisn var. —- Vormenn íslands, ykk-ar bíður — þetta land. ATVINNUVEGIRNIR Fr-amhald af bls. 22 þýðLnigu, sem starfsemi fiskifræð inganna hefur þegar haft fyrir okk-ar atvinnulíf. Fraimsóknarmieinn v-ilja beita sér fyrir raunihiæfum aðgerðum ti-1 eflingar jafnvægi í byggð lands- ins. Þeir leggja áherzlu á, að ráð- stöfun rEkisf-jármuna og erleridra lána sé við það miðuð. Þetta mia-rk m-ið á að hafa í huga við stað- setningu framkvæmda, atvinnu- reksturs og þjió-nustustofnarLa, Framsóknarmienn lepgj-a á- herzlu á auton-a framfarfct í skóla- málum, heilþriigðismálum og sam gön,gumálum. Ja-fn-framt er n-auð synlegt, að skipuil-ag byg-ging-ar- framtovæmda á þeim svi-ð'um sé endurskoðað með auikna hag- tovæmni fyrir augum. Stefna Framsóknarmanna birt- ist annars a-uðviitað í þeim málum, sem þeir hafa ftatt á þin-gi, bæði nú í vetur og áður, en þar hafa oftast hitetið sömu meðferð að heita má, þ.e. þa-u eru tekiin til fyrstu umræ-ðu, ví.vað til nefnd-ar og þ-ar eru þau svæfð. Það er á- stæða til aS benda mönnurn á að toynna sér þau sem bezt, t.d. landbúnaða-rmáÍLn, sem Fram- sótonarmenn hafa flutt. Framsófcn-arfiliokfcurintn vdll styðja réttmiætar kröfur Laumþega. Hainn viðurikenniir þá milkiiu þýð- imgu, sem starfsemi verkailýðsfé- lag-anina hefur haft fyrir flóilfcið í liamdinu, bæði með því að stuðl'a að bæ-tt-um Mfskjörum þess og með þ-ví að ýta undir almenn-ar framifiarir í landi-mu. Hamn viil við'urtoenina fU'llan samningsrétt lauinafólíks sem sjálfsögð m-ann réttindi o-g veita honum v-ernd. Hanm vill tryggjia kau.pm!á'tt launa og 'telur að með þeirri Skipa-n sé vinnufriði bezt borgið- Blutdeild lauiniþega í vaxain'di þjióðartefcjum á hiverjuim tíma be-r að tryggja. Stefna ber að aðilid verkamamna að stjórn stærri atvinnufyrir- tæfcja. Þá staðreynd ber jaifinan að hafa í huga, að blómlegt at vinnulíf er hagur lauimþega etoki síður en atvinnurekenda. Að endi-ijigu ætla ég að vífcija notokuð að ste-fnu Framsófcn-ar- flokksins í utaniríkismiál-um. Utanríkismál Framisákmarfiiotoku-rinn vill að stefnia ísland-s í ut'an'ríkism.álum sé jafnan við það miðuð að tryggja sjiálfstæði og öryggi la-nds ins. Leitazt sé við að stoapa sem víðtækas'ta samstöðu landsmamma um utainriikiismálin. Er þvá nauð- symiiegt, að ríltoisstjórn hafi fuillt samráð við utanríkismálanefnd um öll meiri háttar utanríkismál og um mó'tun utanríkismiálastefnu landsins. Jafinframit er æski- legt, að Alþimgi sóu gefnar skýrsl ur uim U'tandkismál og þar fari fram almenmar umræður um þau. Það er skylt að viðurkenna, að núverandi utanrí'kisráðherra hef- ur sýnt meiri ski-lnin'g í þessu efmi en fyrirrennari hams, og hef- ur te'kið uipp meiri samivimnu við 'Uitanríkiismáiainefnd en áður átti sér stað. Er þ-að von mín, að það sé upphaf betri starfshátta í þess um málefnum. Framsótonarflokkurinn telur, að ísteinid'imgum beri að kappikostia góða samvinnu við al'lar þæf þjóð ir, er þei-r eiiga skipti við, en leggur áherzlu á, að sem nánast sa'mstairf sé hatft við Norðurlranda- þjióðirnar. Sérstak'lega ber að -leggja áfaerzlu á, að ísiendingar taiki a,f alihug þátt i samstarfi Sam-einuðu þjóðanna, Norður landaráðs, Eiviróipuráðs og öðrum sliíbum samtökum, sem hafa það að rmankmiði að stuðla að friði og bæittri aftoomu og aukinini menniingu þjióða. Nato og varnarliðið Fraimisóikn'ariBtakkurinn telur rétt, að óbreyttum aðs-tæðum, að íslendingar s-éu aðilar að varn'ar- saimtökum vestrænna þjóða, en telur eðlilégt, að fyl-gzt sé ræki- lega með öilum breytingum, sem i verða kumn-a á Atlanitshafisbanida- lagimu og þnóun aiþj-óðamála, o-g að tekið sé tiil athu-giunar í sam- bandi við uppsagnarákvæði sátt imálans, þe-gar þar að kemur, hivort ístendimgar eigi að vera á- fram í ba-ndalaigiinu. Að því er dvöl varn-arlið'S hér á landi varðar vil ég minna á þann fyrirvara, sem gerður var af hiá'lfu fsl'endinga, er þeir gerðust aðili að Atlan'tshafsbandala-ginu, en megin'efini hans var á þá iúnd, að á ísl'andi yrði ekfci he-rlið á frið- artimum, að það væri algerlega á vald-i íslendinga sjál'fra hvenœr hér væri erlemt herlið. og að ís- lendi-ngar hefðu ekki eigin he-r og ætluðu ekki að setja hann á f'ót. Samtovæmt þessum fyrinvara og að óbreyttum aðstæðum vi-11 Friamsókn-arftoktourinin vinina að að því, að vannarliðið bverfi úr lanidi í áföngum á þamn háfct, sem gerð var samþykfct um á síðasta flokksþingi Framsóknarmanna og miðstjiór-n arað alfundi. Ég treysti þvu, a-ð B-andarikin og Atlants- haifsibarndad'agi-ð ski'iji þá afstöðu. Ég vo-na að nægiliegt ídngfyiigi fá- ist sem fiyrst við þessa stefmu. Að því er varðar afstöðu ti-1 |Efta og Efnahagsbandalags, vil ég taka þetta fram: Ég tel sjáiifsagt vegna hags- miuin.a í'Slenztora a-tvimnuvega að fylgjast sem bezt með því, hver framvLndam verður í málefnum Efta. Það er rétt að toynma sér hvern ávinning ísland kynni að hafa af samningi við þau samtök svo og hvaða tovaðir fylgjia. En ég vil eindregið vara við Mtt hugsuðum og ótímabærum ákvörð uinuim varðandi hugsanileg-a aðild fsla-nds að Efta, áður en niauð- synleg athugun málisiins hefu'r farið fram. Ég tel ateeg úti'lo'kað, að ísland geti gerzt aðili að Efnahagsbanda laginu, eins og það mú er byggt upp.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.