Alþýðublaðið - 05.10.1990, Blaðsíða 4

Alþýðublaðið - 05.10.1990, Blaðsíða 4
4 Föstudagur 5. okt. 1990 MMUBIÆBIP Armuli 36 Simi 681866 Utgefandi: Blaö hf. Framkvæmdastjóri: Hákon Hákonarson Ritstjóri: Ingólfur Margeirsson Frettastjóri: Jón Birgir Pétursson Auglysingastjóri: Hinrik Gunnar Hilmarsson Dreifingarstjóri: Siguröur Jónsson Setning og umbrot: Leturval, Ármúla 36 Prentun: Oddi hf. Áskriftarsíminn er 681866 Askriftargjald 1000 kr. á mánuöi innanlands.í lausasölu 75 kr. eintakiö MIKILVÆGUR ÁFANGIÁLMÁLSINS STAÐFESTUR Jón Sigurösson iðnaöarráöherra og samninganefnd Atlantsálsfyrirtækjanna staðfestu í gær mikilvægan áfanga í samningaviöræðunum um nýtt álver á íslandi. Undirritunin staðfestir staðsetningu álversins á Keilis- nesi, fjallar um helstu atriði aðalsamningsins, orku- samning og hafnar- og lóðasamning. Einnig er staðfest útgáfa starfsleyfis. Þar með hefur verið lagður grund- völlur að frumvarpi til laga um nýtt álver og þinglegri meðferð málsins nú í haust. Þar með er mikilvægum áfanga náð í þeirri þjóðhags- legu framkvæmd að nýtt álver rísi hér á landi. Bygging nýs álvers mun ekki aðeins auka þjóðartekjur, heldur ryðja braut að áframhaldandi uppbyggingu atvinnulífs á víðari grundvelli og með vaxandi þátttöku erlendra að- ila. Þess vegna er álverksmiðjan á Keilisnesi fordæmi fyrir aðra atvinnuuppbyggingu og samstarfsverkefni með erlendum þjóðum. Það er því einkar mikilvægt að framganga álmálsins svonefnda takist sem best og að menn sjái hinar þjóðhagslegu staðreyndir í heild. essi atriði virðast hafa vafist illilega fyrireinum stjórn- arflokkanna, Alþýðubandalaginu. Tveir ráðherrarflokks- ins, Steingrímur J. Sigfússon landbúnaðar- og sam- gönguráðherra og Svavar Gestsson menntamálaráð- herra hafa á síðari stigum álmálsins haft alla fyrirvara á að málið fái farsæla lendingu. Samþykkt þingflokks Al- þýðubandalagsins í gær, þess efnis að fráleitt sé af iðn- aðarráðherra að undirrita áfanganiðurstöðu í nafni ríkis- stjórnarinnar meðan ekkert samkomulag liggi fyrir um málið milli stjórnarflokkanna, talar sínu máli. Jón Sig- urðsson undirritaði viljayfirlýsinguna við Atlantsálsfyrir- tækin í gær sem iðnaðarráðherra en ekki fyrir hönd ríkis- stjórnarinnar. Yfirlýsingu þingflokks Alþýðubandalags- ins, að flokkurinn sé óbundinn af undirskrift iðnaðarráð- herra, er ekki hægt að skilja á aðra vegu en Alþýðu- bandalagið sé ósammála drögum aðalsamningsins sem hafa verið kynnt rækilega í ríkisstjórn og ráðherrar flokksins hafa haft öll tækifæri til að ræða. Hér eru því á ferðinni einkar óvönduð vinnubrögð og vanhugsuð af hendi þingflokks og ráðherra Alþýðubandalagsins. Er Alþýðubandalagið virkilega reiðubúið að standa í vegi fyrir því, að íslensk alþýða fái aukin atvinnutækifæri og betri kjör? Er Alþýðubandalagið reiðubúið að fara gegn verkalýðshreyfingunni í þessu máli? Alþýðublaðið bendir forystu Alþýðubandalagsins á ummæli for- manns Verkamannasambandsins í þessu máli, er hann sagðist óttast atvinnuleysi ef ákvörðun um álver dræg- ist á langinn. Uppsagnir starfsmanna Hagvirkis tala sínu máli um óöryggið á atvinnumarkaðnum. Forystu Al- þýðubandalagsins virðist kærara að hugsa um þröngar pólitískar hliðar þessa máls í stað þess að sjá álmálið í heild; þá möguleika sem opnast fyrir landið í þessu mikla þjóðþrifamáli og hve miklar kjarabætur slík at- vinnutækifæri skapa. Sjálfstæðisflokkurinn hefur einnig á lokastigi álmálsins sýnt óvenjumikið ábyrgðarleysi í álmálinu. Þrátt fyrir að flokkurinn virðist vera hlynntur stóriðju á íslandi og hafi ekki talað gegn álverum eða annarri stóriðju í landinu, hafa einstakir þingmenn og forystumenn Sjálfstæðis- flokksins beitt sér gegn því í lokasprettinum að málið komist í höfn. Þorsteinn Pálsson, formaður Sjálfstæðis- flokksins, hefur komið með háværar yfirlýsingar í fjöl- miðlum þess efnis að ríkisstjórnin hafi beitt blekkingum í málinu og að þingrof og kosningar séu eina ráðið til að ná málinu fram. Ummæli formanns Sjálfstæðisflokksins eru einkar óvönduð er hann fullyrðir í fréttaviðtali við Morgunblaðið í gær, að misvísandi yfirlýsingar ráðherra í málinu sýni að annaðhvort sé verið að blekkja hina er- lendu viðsemjendur eða íslendinga og Alþingi. Hvað á formaðurinn við með slíkum ummælum? Veit ekki Þor- steinn Pálsson að hið mikla þjóðþrifamál er á lokastigi, að um málið hefur verið samstaða uns hið undarlega, pólit- íska upphlaup tveggja ráðherra Alþýðubandalagsins kom til sögunnar fyrir nokkrum dögum og á sínar aug- Ijósu skýringar? Ætlar formaður Sjálfstæðisflokksins að freista þess að leggja stein í götu iðnaðarráðherra og rík- isstjórnarinnar í pólitískum tilgangi einum? Er hann reiðubúinn að mynda pólitíska samstöðu með alþýðu- bandalagsráðherrunum tveimur og leggja þjóðarhags- muni að veði? Svo virðist sem sjálfstæðismenn og al- þýðubandalagsmenn í stjórn Landsvirkjunar hafi snúið bökum saman til að gera stjórnarformanni sínum erfið- ara fyrir við undirritun orkuverðs. Má það vera að kjörnir fulltrúar almennings snúi gjörsamlega baki við hags- munum þjóðarinnar íjafnmikilvægu máli einungis vegna þess eins að flokkspólitískar fyrirskipanir krefjast þess? Jón Sigurðsson iðnaðarráðherra hefur unnið þrekvirki að hafa einn og óstuddur borið hið mikla álmál fram að hinum mikilvæga áfanga gærdagsins. Þráttfyrir níðhögg andstæðinga jaf nt sem svonefndra samherja og ótal við- kvæma og erfiða áfanga málsins, hefur iðnaðarráðherra tekist, með rökvísi, staðfestu og óbilandi trú á farsæla lausn verkefnisins, að koma þessu risavaxna máli á loka- stig. Aðrir en Jón Sigurðsson hefðu efalítið bognað og brotnað undir hinu mikla pólitíska álagi þessa máls. Jón Sigurðsson hefur oftsinnis lýst álmálinu sem stærsta hagsmunamáli íslands á síðari árum. Alþýðublaðið tekur undir þau orð ráðherrans. Það er íslendingum léttir að eiga stjórnmálamann sem þorirað horfa framhjá pyttum pólitískra sérhagsmuna og flokkadrátta en lítur í stað þess til framtíðar fyrir land og þjóð. Mættum við eiga fleiri stjórnmálamenn eins og Jón Sigurðsson iðnaðar- ráðherra. Þrælastríðið í nýju Ijósi Bref fra Washington: Nú i vikunni var sýnd i s jónvarpi hór stórkostleg ný þáttaröð um bandarisku borgarastyrjöldina, sem islenskir sagnfrœðingar hafa kallað Þrælastríðið. Þetta er míkið stórvirki i sagnaritun fyrir sjónvarp. U ngur maður að nafni Ken Bums eyddi síðustu fimm árum i að framleiða þœttina, sem rekja aðdraganda striðsins, f ramgang þess og áhrif á bandarískt þjóð- liff._______________________________________________ KARLTH. BIRGISSON SKRIFAR Frásögnin er byggð að mestu á ljósmyndum úr stríðinu og við þær felldur lestur úr sendibréfum og öðrum samtímaheimildum. Þessi samsetning tekst einkar vel og viðbrögð áhorfenda voru í sam- ræmi við það. Dálkahöfundurinn George Will, sem yfirleitt er ekki gefinn fyrir stóryrði, sagði t.d. að sjónvarpstæknin hefði aldrei í sög- unni verið betur notuð. Brseður berjast_______________ Þrælastríðið er að líkindum sá atburður í bandarískri sögu sem mest áhrif hafði á mótun bandar- ísku þjóðarsálarinnar. Átökin stóðu í fimm löng ár; stríðið var grimmilegt og blóðugt, sex hundr- uð þúsund manns féllu og milljón- ir á milljónir ofan limlestust. Þjóðin var klofin í herðar niður. Bræður stýrðu herdeildum hver á móti öðrum. Karlpeningur i heil- um bæjum var brytjaður niður á nokkrum mínútum og sú fjöl- skyida fannst varla að mannfallið snerti hana ekki beint. Nafngiftin Þrælastríðið er vill- andi; deilan snerist ekki um þræla- hald fyrr en Lincoln forseti ákveð á seinni stigum stríðsins að gera afnám þess að markmiði. Mark- mið Lincolns var fyrst og fremst að halda saman ríkjasambandinu og neita Suðurríkjunum um úrsögn úr því. Bæði deiluefnin voru spurning- ar sem látið var ósvarað þegar Bandaríkin voru stofnuð í kjölfar Frelsisstríðsins. Með Þrælastríðinu lauk þess vegna í raun líka sjálf- stæðisbaráttunni, auk þess sem það renndi stoðum undir forseta- embættið eins og við þekkjum það nú á dögum. NúHmablódbad__________________ Þrælastríðið var líka fyrsta ,,nú- timastyrjöldin" og fyrirboði þess sem gerðist á vígvöllum Evrópu hálfri öld síðar. Eyðileggingarmáttur vopna var orðinn meiri en svo að herfræð- ingar vissu hvernig átti að bregð- ast við honum. Fótgönguliðum var stillt upp í raðir upp á gamla móðinn, en á móti þeim tóku stór- ar fallbyssur og kraftmeiri rifflar en áður höfðu þekkst. Mannfallið var ótrúlegt. Eftir verstu orrust- urnar var hægt að ganga yfir víg- völlinn þveran án þess að snerta nokkru sinni jörð. Herir Norðurs og Suðurs grófu sér einnig skotgrafir, á borð við þær sem urðu einkenni fyrri heimsstyrjaldarinnar. Þar lágu þeir vikum og mánuðum saman, fallbyssurnar drundu og blóðið flaut í stríðum straumum án þess að víglínur breyttust hætishót. Þúsundir og tugþúsundir féllu í þessu tilgangslausa manndrápi, sem minnti frekar á fjöldamorð en stríðsrekstur. Fyrir her Suðurríkjanna fór Ro- bert Lee, sem var andstæðingur bæði þrælahalds og úrsagnar úr ríkjasambandinu, en fylgdi heima- ríki sínu, Virginíu, í stríðinu. Ulyss- es S. Grant, síðar forseti, leiddi her Norðurríkjanna til sigurs. Styrkur hans fólst ekki síst í því að her hans var margfalt stærri en and- stæðingsins og þoldi þess vegna meira mannfall. Hermenn voru leiddir í röðum eins og lömb til slátrunar, oft án þess að neitt hefð- ist upp úr því annað en mannfall í liði andstæðinganna. Skrautlegt fólk_______________ Þrælastríðið er vitanlega eins og Nýir, bandarískir sjónvarpsþættir sýna þrælastríðið í Bandaríkjunum í nýju Ijósi: í stað þjóðernis- og frelsisdýrkunar er dregin upp mynd af tilgangs- lausum fjöldamorðum og óhugnanlegum blóðsúthellingum. önnur stríð saga stórkostlegra mannlegra hörmunga. En eins og allar alvörusögur er það kryddað kaldhæðni og gráglettni örlag- anna. Maður nokkur horfði á fyrstu iorrustu stríðsins út um eldhús- gluggann sinn og ákvað að flytja sig sunnar í Virginíu til að losna frá átökum. Það tókst ekki betur en svo að fjórum árum og ótal orrust- um síðar var friðarsamningurinn undirritaður í setustofunni á hinu nýja heimili hans. Einn af herforingjum Suðurríkj- anna var Stonewall Jackson. Hann át sítrónur í sífellu og af mestum ákafa í miðjum bardaga. Hann pipraði aldrei matinn sinn — sagð- ist fá af því verk í vinstri fótlegg. Hann taldi sig heldur ekki geta haldið jafnvægi nema halda ann- arri hendi stöðugt yfir höfði sér. Hann var næstum örugglega geggjaður á okkar mælikvarða, en fór fyrir harðri sveit manna og var ein af hetjum stríðsins. Annar herforingi, Butler að nafni (reyndar uppnefndur „Spoons" af því hann átti til að hnupla silfurskeiðum úr matar- boðum), varð fyrir því að kona hellti úr koppi sínum yfir hann á leið hans um New Orleans. Butler brást hinn versti við og lýsti konur í bænum löglega til gagns hverjum þeim hermanni sem hafa vildi. Þessu svöruðu koppaframleiðend- ur í bænum með því að prenta mynd af Butler í botninn á kopp- um sínum. Kopparnir urðu svo vinsælir, að Butler dró yfirlýsingu sína til baka og samdi frið við borgarbúa. Ustaverk i sjónvarpi Styrkur þessara sjónvarpsþátta liggur fyrst og síðast í ljósmyndun- um sem tengja saman lestur úr samtímaheimildum. Þrælastríðið var fyrsta styrjöldin sem fest var á filmu, ef undan er skilin vinna Bretans Pentons í Krímskagastríð- inu. Myndirnar eru flestar ljótar og miskunnarlausar eins og raun- veruleikinn sem þær lýsa. Eftir- minnileg er mynd af æðrulausum hermönnum sem búa sig undir bardaga með því að sauma nafnið sitt í einkennisbúninga sína, svo að unnt sé að bera kennsl á líkin og láta aðstandendur vita. Að orr- ustu lokinni liggja særðir í löngum röðum og bíða aflimunar hjá her- lækninum. Grafreitir eru enda- lausar raðir af hvítum krossum og minna óhugnanlega á þá sem við þekkjum svo vel úr fyrri heims- styrjöldinni. Myndaröð af Lincoln forseta, sem er beinlínis unglegur í upphafi stríðsins, en eldist hratt þegar líður á átökin. Islenskum sjónvarpsáhorfend- um væri greiði gerður með því að taka þessa þætti til sýningar á ís- landi. Sem sjónvarpsþættir eru þeir listaverk sem á sér fáa líka. Sem hluti þjóðarsögu eru þeir minnisvarði um hugrekki og æðruleysi einstaklinga og þjóða. Sem stríðssaga eru þeir þörf áminning, ekki síst í ljósi yfirvof- andi átaka við Persaflóa, um fylgi- fiska allra styrjaida; hörmunga, sóunar, limlestinga og dauða.

x

Alþýðublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.