Alþýðublaðið - 27.04.1991, Blaðsíða 4

4
Laugardagur 27. apríl 1991
4r
mhiiibuiii
HVERFISGÖTU 8-10 - REYKJAVÍK - SÍMI 625566
Útgefandi: Blaö hf.
Framkvæmdastjóri: Hákon Hákonarson
Ritstjóri: Ingólfur Margeirsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Auglýsingastjóri: Hinrik Gunnar Hilmarsson
Dreifingarstjóri: Sigurður Jónsson
Setning og umbrot: Leturval sf.
Prentun: Oddi hf.
SÍMI 625566
Eftir lokun skiptiborðs:
Ritstjórn: 625538
Dreifing: 625539
Tæknideild: 620055
Fax: 627019
SÖGULEGAR VIÐRÆÐUR
Pað er ekki launungarmál, að innan Alþýðuflokksins
eru skoðanir skiptar um hvers konar ríkisstjórn jafn-
aðarmenn eigi að beita sér fyrir. Það er vitanlega ein-
ungis af hinu góða, því í frískum flokki er það dæmi
um pólitískt heilbrigði að geta í bróðerni vegist á með
rökum.
Sá þróttur, sem í dag býr í Alþýðuflokknum — Jafn-
aðarmannaflokki íslands — kom vel fram á fjölmenn-
um pólitískum eldhúsdegi, sem flokksstjórnin hélt að
kveldi sumardagsins fyrsta. Á þeim fundi fóru fram
einstaklega fjörugar og hreinskiptar umræður um
hvernig stjórn flokksmenn vilja mynda. Eins og við
var að búast voru menn ekki á einu máli, — en um eitt
voru menn þó sáttir: Hver sem niðurstaðan yrði
myndi flokkurinn standa þétt að baki forystunni.
Það er vert að minna á, að Alþýðuflokkurinn gekk
til kosninga með þrjú meginstef í boðskap sínum til
þjóðarinnar. Flokkurinn vildi gera nýja þjóðarsátt um
aukinn kaupmátt og lága verðbólgu, hann vildi Ijúka
samningum um evrópskt efnahagssvæði og síðast
en ekki síst hugðist hann beita sér fyrir rækilegri um-
sköpun atvinnulífs í landinu. Þar bar hæst uppstokk-
un í sjávarútvegi og landbúnaði, auk byggingu álvers
á Keilisnesi.
Þegar forystumenn Alþýðuflokksins voru fyrir kosn-
-ingar ítrekað inntir eftir afstöðu þeirra til myndunar
ríkisstjórnar var svar þeirra ævinlega á sömu lund:
Málefnin ráða.
Því var aldrei lýst eða lofað, að tilteknir flokkar nytu
forgangs við myndun stjórnar. Því var hins vegar þrá-
faldlega lýst, að stefnt yrði að ríkisstjórn með flokk-
um, sem treystust til þess af fullum heilindum að taka
á ofangreindum atriðum.
Margir jafnaðarmenn eru skiljanlega þeirrar skoð-
unar, að það sé ekki aðeins eðlilegt — heldur nauð-
synlegt — að kanna möguleika til myndunar vinstri
stjórnar áður en gengið er til formlegra viðræðna við
Sjálfstæðisflokkinn um ríkisstjórn.
Eftir samtöl við forystumenn vinstri flokkanna er
það niðurstaða formanns Alþýðuflokksins — Jafnað-
armannaflokks íslands, að ekki sé kleift að mynda
starfhæfa ríkisstjórn með þessum flokkum, sem gæti
tekið á þeim atriðum, sem flokkurinn leggur til grund-
vallar nýrri ríkisstjórn.
Flokkurinn gerir breytta stefnu í landbúnaðar- og
sjávarútvegsmálum að forsendu fyrir nýrri stjórn. Að
lo'Rnum óformlegum viðræðum við forystumenn
hinna flokkanna er það niðurstaða formanns Alþýðu-
flokksins, að þessi breyting nái ekki fram að ganga í
ríkisstjórn flokkanna þriggja, sem hefði einungis 32
þingmenn að baki sér.
Á grundvelli þessa munu á næstu dögum hefjast
viðræður milli Sjálfstæðisflokks og Alþýðuflokks um
myndun ríkisstjórnar. Það er hins vegar allsendis
óvíst ennþá, hvort málefnalega samstaða næst mill-
um flokkanna. Á það mun reyna.
Svipuð sjónarmið eru uppi með flokkunum hvað
varðar samninga um evrópska efnahagssvæðið og
byggingu álvers. Sömuleiðis er líklegt, að Sjálfstæðis-
flokkurinn sé ekki fjarri hugmyndum Alþýðuflokksins
um frekari nýtingu orkulinda til stóriðju næstu aldar
og orkusölu til útlanda um streng.
Alþýðuflokkurinn hefur sömuleiðis marglýst yfir,
að hann gangi ekki til myndunar stjórnar, nema hækk-
un skattfrelsismarka verði að veruleika. Hann hefur
sömuleiðis boðað umbætur í skattamálum. Væntan-
lega næst samstaða um þetta millum flokkanna, þótt
forysta Alþýðuflokksins sé að vísu ekki sammála
þeirri bernsku yfirlýsingu oddvita Sjálfstæðisflokks-
ins að breytingar á sköttum séu spurning um hugar-
far!
Þannig mætti nefna til sögu fleiri mikilvæg mál,
sem líklegt er að samstaða náist um milli flokkanna.
Hins vegar er ekki víst, hvort Sjálfstæðisflokkurinn
er reiðubúinn til að taka undir stefnu Alþýðuflokksins
í málefnum sjávarútvegs og landbúnaðar. Dæmi: Vilja
þingmenn Sjálfstæðisflokksins styðja að veiðileyfa-
leiga verði tekin upp í áföngum?
Það er líka algerlega Ijóst, að Alþýðuflokkurinn mun
hvergi hvika frá afstöðu sinni í húsnæðismálum. For-
senda stjórnarþátttöku af hans hálfu er að húsbréfa-
kerfið verði styrkt, félagslega íbúðakerfið eflt, og
tekjutengdar húsaleigubætur teknar upp í áföngum.
Eru Sjálfstæðismenn reiðubúnir til að styðja þessi
markmið?
Ný viðreisn
— góöur kostur, ef lagöur ueröur skynsamlegur samstarfsgrundvöllur
Nú helKst yfir þjúdina tímabil ofstœkis, menn sjú
annoðhvort svart eia hvitt. Hér er að sjálfsögdu átt
við þnr wmrmúwr sem eiga sér stað í swmbwwdi við
stiémwrmywdwwwrvilrmiwr eftir wé stjém Stein-
frins Hermwnnssenwr baést Iwwsnwr sl. þriijwdwg.
Alþýðuflokksfólk er ekkert sér-
lega ánægt með fyrrverandi sam-
starfsaðila, Framsókn og Alþýðu-
bandalag. Það þarf ekki að nefna
fleira en málþófsþras hjörleifanna
á síðustu dögum þingsins, svo að
ekki sé minnst á ódrengiiegt útspil
Framsóknar um EB málið í kosn-
ingabaráttunni. Alþýöubandalag-
ið studdi Framsókn síðan dyggi-
lega í þessum ódrengilegu bar-
áttuaðferðum. Hvernig geta svo
þessir flokkar ætlast til þess að Al-
þýðuflokkurinn láti eins og ekkert
sé, jafnvel þó að fimm kvenkyns
hjörleifar kokgleypi nú kosninga-
loforð sín daginn eftir kosningar,
til þess að komast í valdaaðstöðu?
Mesta hitamálið þessa daga er
hvort Alþýðuflokkurinn hyggst
starfa með Sjálfstæðisflokknum í
ríkisstjórn næsta kjörtímabil eða
að lappað verði upp á fráfarandi
ríkisstjórn, þar sem Kvennalistinn
kemur inn í stað Borgaraflokksins
sáluga. Endalaust þras og upp-
ákomur um þau mál, sem Alþýðu-
flokkurinn leggur mesta áherslu á,
eru ekki fýsilegur kostur. Það kom
berlega í ljós á síðustu vikum
þingsins í vor. Ekki er Iíklegt að
slíkt myndi breytast með tilkomu
Kvennalistans, nema síður sé.
Menn lofa ýmsu fögru þegar ofur-
ást á ríkisstjórnarstólum hefur hel-
tekið þá.
Ýmsir menn dæma nú fyrir fram
svokallað viðreisnarmynstur og
vitna óspart til sjöunda áratugar-
ins, þegar farsæl stjórn Sjálfstæðis-
og Alþýðuflokks gjörbreytti ís-
lensku samfélagi til betri vegar.
Andstæðingar slíkrar stjórnar
benda í örvæntingu á síðustu ár
þeirrar 12 ára samvinnu, þegar
halla tók undan fæti. Þeir sem vilja
vita, vita það að helsta orsök þess
var, að síldin hvarf, auk annarra
utanaðkomandi vandræða. Við-
reisnarstjórnin hafði að fullu náð
tökum á vandanum, þegar kosið
var til Alþingis vorið 1971. Allt
þetta tímabil hafði Alþýðuflokkur-
inn 15—16% fylgi, en nú tókst
Framsókn og Alþýðubandalaginu
að telja þjóðinni trú um að það
væri Alþýðuflokknum að kenna.
að síldin hvarf og flokkurinn hlaut
9,1% fylgi.
Það er eðlilegt og raunhæft að
reynd verði stjórn Sjálfstæðis- og
Alþýðuflokks á ný, en aðalatriðið
er hverskonar samstarfsgrundvöll
flokkarnir leggja fram. Um það
hlýtur málið að snúast. í því sam-
bandi er rétt að vitna til skynsam-
legra ummæla Ögmundar Jónas-
sonar í Tímanum á miðvikudag,
þar sem hann segir að aðalatriðið
sé að ný ríkisstjórn sé tilbúin að
taka þátt í að auka kaupmátt
lægstu launa, án tillits til þess,
hver situr hinum megin við borð-
ið. Skynsamlega mælt hjá Ög-
mundi.
Orn Eiðsson
skHfar
„Pað er eðlilegt og raunhæft að reynd verði stjórn Sjálfstæðis- og Alþýðuflokks á ný," segir Örn Eiðsson j grein
sinni. Á myndinni eru þeir nafnarnir, Jón Sigurðsson og Jón Baldvin Hannibalsson í miðri hringiðu þreifinga um
stjórnarmyndun. — A-mynd EÖI.