Alþýðublaðið - 31.05.1991, Blaðsíða 5

FÖSTUDAGUR 31. MAÍ
5
byggt þá um sumarið og stendur
enn við Öldugötu 23 og setur svip á
Vesturbæinn, en langt er frá að því
hafi verið sýndur sá sómi sem ber.
Yfirsmiður var þjóðkunnur bygg-
ingameistari, F.A. Bald, sem sá um
byggingu Alþingishússins árið 1881.
Efst á stigahúsi á miðju húsi að
norðan, fyrir enda Stýrimannastígs,
var pallur með járnhandriði um-
hverfis. Þar æfðu nemendur horna-
mælingar með sextanti, en upp af
pallinum var stöng með tímaknetti
eða kúlu, sem var látin falla þegar
sól var í hádegisstað, og gátu þá skip
sem voru í höfn eða á legunni stillt
sjóúr sín og klukkur; einnig fengu
nemendur æfingu í að stilla sjóúr og
athuga stöðu þess, en réttur tími
skiptir meginmáli við athugun him-
inhnatta utan hádegisbaugs. Austan
við skólahúsið var nokkru síðar
reist veglegt mastur með rá og reiða
ásamt reiðapalli til æfinga fyrir
nemendur.
í skólanum voru 79 nemendur
þegar hann hóf störf í nýju húsnæði
haustið 1898. Stýrimannaskólinn
var þarna til húsa samfleytt í 47 ár.
Um 1940 var mjög farið að
þrengja að skólastarfi í gamla skóla-
húsinu við Öldugötu, en auk Stýri-
mannaskólans hafði Vélskólinn ver-
ið þar til húsa frá 1930. Kennsla í
vélfræði var fyrir stofnun sérstaks
vélstjóraskóla innan Stýrimanna-
skólans og gengust þrír nemendur
undir próf í gufuvélafræði vorið
1912. Með lögum nr. 25 frá 11. júlí
1911 var stofnuð sérstök vélfræði-
deild við Stýrimannaskólann og var
vélfræðideildin í Stýrimannaskólan-
um þar til sjálfstæður vélstjóraskóli
tók til starfa haustið 1915 í gamla
Iðnskólanum við Vonarstræti, skv.
lögum um „Vjelstjóraskólann í
Reykjavík".
S|ómannaskóli n_______________
Rauðarárholti_________________
Miklar umræður urðu á sinni tíð
um staðsetningu nýrrar skólabygg-
ingar, veglegs Sjómannaskóla, en
staðarval, stærð lóðar og húss var
sjómönnum mikið kappsmál.
Nýstofnuð heildarsamtök sjó-
manna, Farmanna- og fiskimanna-
samband íslands ásamt sérfélögum
sambandsins, stéttarfélögum skip-
stjóra, stýrimanna, vélstjóra, loft-
skeytamanna og matsveina, svo og
sjómannafélögin. áttu geysimikinn
og farsælan hlut að byggingu Sjó-
mannaskólans á styrjaldarárunum
síðari. Sjómenn stóðu einhuga að
eflingu sjómannamenntunar og
skrifuðu hverja greinina eftir aðra í
Víkinginn, málgang FFSÍ, til stuðn-
ings „Sjómanna-skólamálinu". Ut-
gerðarmenn og skipafélögin með
Ölaf Thors, forsætis- og sjávarút-
vegsráðherra, fyrrum forstjóra
stærstu togaraútgerðar landsins, í
fararbroddi, stóðu sem einn maður
að byggingunni. Um málið var breið
og almenn samstaða meðal lands-
manna.
Þá eins og um aldamótin síðustu
var mikill vor- og sjálfstæðishugur í
þjóðinni. Bygging Sjómannaskólans
var ein sönnun Islendinga fyrir því
að þeir voru sjálfstæð, fullvalda
þjóð, en á byggingarárum skólans,
vorið 1944, í skugga heimsstyrjald-
arinnar síðari var lýðveldi stofnað á
Þingvöllum.
Árið 1941 hófust byggingafram-
kvæmdir við nýjan og veglegan Sjó-
mannaskóla á Rauðarárholti, sem
átti að hýsa allar greinar sjómanna-
menntunar á íslandi; auk þess komu
fram hugmyndir um að á lóð skól-
ans yrðu sem flestar stofnanir, er
tengdust sjómannastéttinni, eins og
sjóminjasafn. Húsið teiknuðu húsa-
meistararnir Sigurður Guðmunds-
son og Eiríkur Einarsson. Það var
byggt af stórhug og hugsað til fram-
tíðar. Sjómannaskólanum var val-
inn staður af framsýni og með tákn-
ræna mynd í huga. í turni skólahúss-
ins er leiðarviti fyrir innsiglingu inn
til Reykjavíkur, á sama hátt er skól-
anum ætlað að vera leiöarviti fyrir
íslenska sjómannastétt. Sjómanna-
skólinn var vígður við veglega at-
höfn hinn 13. október árið 1945.
Fyrstu árin voru þar til húsa allar
greinar, sem tengdust sjómennsku
og siglingum, matsveinaskóli, skóli
loftskeytamanna, vélskóli og stýri-
mannaskóli. Veðurstofa Islands var
lengi til húsa í austurálmu yfir há-
tíðasal, en fór í núverandi húsnæði
við Bústaðaveg, þá nýbyggt 1973.
Matsveina- og veitingaþjónaskólinn
flutti starfsemi sína um 1980.
í 100 ára starfssögu skólans hafa
um 5000 manns lokið skipstjórnar-
prófum frá Stýrimannaskólanum í
Reykjavík og á námskeiðum úti á
landi í tengslum við skólann.
Breytingar ú________________
skipst|órnarnáminu__________
Undanfarin ár hefur verið unnið
að tillögum um breytingar á skip-
stjórnarnáminu og hefur sú vinna
staðiö yfir meö hléum síðan 1984.
Að bestu manna yfirsýn hefur ver-
ið talið æskilegt að taka upp og efla
kennslu i eftirtöldum greinum:
— stjórnunar- og rekstrarfræðum
— líffræði hafsins, auölindum og
mengun
— markaðs- og flutningafræðum
— fiskmeðferð og gæðamati sjávar-
afurða
— veiðitækni og veiðarfæragerð
— viðhaldi skipa.
í október 1990 skilaði skólanefnd
Stýrimannaskólans tillögum til
menntamálaráðherra um framtíðar-
skipan skipstjórnarnámsins.
Það var álit menntamálaráðu-
neytisins, að ekki þyrfti að breyta
lögum um Stýrimannaskólann, þó
að verulegar breytingar verði á inn-
tökuskilyrðum og námstilhögun. í
beinu framhaldi af ofangreindum
tillögum hefur menntamálaráðu-
tekinn gildur virkur siglingatími til
sjós, vottaður af skráningarstjóra.
Svonefndar almennar undirstöðu-
greinar eins og íslenska, stærð-
fræði, danska, enska, eðlisfræði,
tölvur og bókhald verða aðskildar
frá faggreinum og sérnámi skólans
eins og siglingafræði, stöðugleika,
siglingareglum o.fl.
Eitt af markmiöum breytinganna
er, að undirbúningsnám geti hafist
strax að loknu grunnskólanámi og
unglingum verði gert auðveldara að
halda beint áfram frá grunnskóla í
skipstjórnarnám.
Undirbúningsnámið á auk undir-
búningsdeildar við Stýrimannaskól-
Hid meira stýrimannspróf var
ætlaö þeim sem vildu lœra
meira eöa stunda siglingar ú
verslunarskipum í utanlands-
ferdum.
: -f,
: ; ’ :
. .
V, V
: <>; } v , ' , ' j:
■.-..'■ : " ' ■■ ■..:' ■ . , :■■
.' -; ■■ ' : ■ , ■ ■ ■ .-■■■■ ■ ' ; .,
| ; É j ■
: :■
■ ' ' , ■ ■■■ ■ ■■ ■ '
f ' ..
' >. ■' ' •■',:■>
, "'■/tyyý'ÆÆ'* 'í vi
neytið unnið að nýrri reglugerö fyr-
ir Stýrimannaskólann, og er sú
vinna nú á lokastigi.
Helstu breytingar varðandi inn-
töku í skólann eru að kröfur um lág-
markssiglingatíma verða 6 mánuðir
á skipi yfir 6 rúmlestir (eða brúttó-
tonn), í stað 24 mánaða siglingatíma
á skipum yfir 12 rúmlestir, en 6
mánuðir af þeim tíma máttu vera
við störf skyld sjómennsku, svo-
nefndur „óskilgreindur siglinga-
tími", auk þess var skólastjóra heim-
ilað að meta siglingatíma, vottaðan
af tveimur trúverðugum mönnum. I
hinni nýju reglugerð verður aðeins
ann að vera unnt aö taka við alla
framhaldsskóla landsins.
Það er ósk og von undirritaös, aö
Stýrimannaskóíinn í Reykjavík
verði á næsta árhundraði sami afl-
gjafi íslenskum sjávarútvegi og sigl-
ingum og hann hefur verið undan-
farin 100 ár.
(Hirl med teyfi höfundar allmikiö slyll úr
Kompás, htaöi nemenda skólans.)
Doktorshúsid var fyrsta aöset-
ur Stýrimunnuskólans
rni-irn.
■ ■
1—