Alþýðublaðið - 31.05.1991, Blaðsíða 9

FÖSTUDAGUR 31. MAÍ
Jón Baldvin Hannibalsson
utanríkisrádherra
Sjávarútvegurinn og Evrópska efnahagssvœöiö (EES)
Tollfrelsi fyrir fullunnar
fiskafurðir getur þýtt nýtt
framfaraskeið í sjávarút-
vegi og fiskvinnslu
..VidJslendirigar viljum veru
matvœlaúlflytjendur en ekki
hrúefnaútflytjendur..
Sjómenn hafa oft spurt mig
þeirrar spurningar hver sé
ávinningur þeirra og sjávarút-
vegsins af samningum um Evr-
ópskt efnahagssvæði. Þar sem
fáum er málið skyldara en sjó-
mönnum og hagsmunir þeirra
ríkari en flestra annarra er
nauðsynlegt að þeir geri sér
ljósa grein fyrir mikilvægi þessa
máls.
Að sjálfsögðu er þetta mál sem
snertir alla þjóðina og verður að
meðhöndlast sem slíkt. En þar sem
samningar eru enn í gangi og út-
koma þeirra óviss, verður að bíða
með þá heildarkynningu sem nauð-
synleg er, þar til séð er fyrir endalok
samninganna, svo unnt verði að
meta heildarniðurstöðu. Því þótt
sjávarútvegursé fyrirferðarmikill af
okkar hálfu í þessum viðræðum, þá
er efnahagslegt og stjórnmálalegt
sjálfstæði þjóðarinnar í hraðri ný-
skipan Evrópu það fjöregg sem allir
íslenskir ráðamenn verða að gæta
vel og varðveita.
Þótt samningarnir um Evrópskt
efnahagssvæði séu mikilvægir, þá
borgum við þá ekki hvaða verði
sem er. Eg fyrir mína parta er alls
ekki reiðubúinn að greiða neinn að-
gangseyri að þessum markaði. Það
er megin mál.
Ég tel á hinn bóginn að jöfn skipti
ávinninga og skuldbindinga verði
okkur þegar til lengdar lætur hag-
stæð og ég er reiðubúinn að leggja
mikið á mig til að ná þannig samn-
ingum.
Með þetta í huga er rétt að skoða
nánar ávinningana fyrir sjávarút-
veginn, mikilvægustu atvinnugrein
þjóðarinnar, af hugsanlegum samn-
ingum um Evrópskt efnahagssvæði
(EES).
Islenskur sjávarútvegur hefur á
undanförnum áratugum gengið í
gegnum miklar breytingar. Þessar
breytingar hafa gerst í áföngum sem
allar hafa miðað að því að gera at-
vinnuveginn arðbærari.
Fyrst var barist fyrir útvíkkun
landhelginnar úr 12 í 50 og síðan í
200 mílur. Þar næst var hafin endur-
nýjun fiskiskipaflotans og uppbygg-
ing vinnslunnar í landi, jafnframt
því sem stóru sölusamtökin náðu
fótfestu á Ameríkumarkaði. Þriðji
áfanginn var opinber stjórnun fisk-
veiða, fyrst með skrapdagakerfinu
en síðar með kvótakerfinu. Nú er
komið að fjórða áfanganum, sem er
samningar um hindrunarlausan
aðgang sjávarfangs að stærsta fisk-
neyslumarkaði heims, þannig að ís-
lenskur sjávarútvegur fái tækifæri
til að þróast við eðlilegar aðstæður.
Sú breyting hefur verið að gerast
í Evrópubandalaginu, sem er svo-
kallað tollabandalag, að tollaupp-
bygging þess hefur miðast við að
draga sem mest hráefni til álfunnar,
sem síðan er fullunnið þar. Þetta
skapar mikinn auð því verðmæta-
sköpunin er flutt frá hráefnisöflun-
arlandinu til Evrópu. Þannig hefur
Evrópubandalagið einnig viljað
meðhöndla okkur, með því að hafa
lága eða enga tolla á óunnum fiski,
en háa á unnum og verkuðum fiski,
nema þar sem samningar okkar og
EB frá 1972 (bókun 6) koma í veg
fyrir það.
Þannig hefur samsetning fiskút-
flutnings okkar verið að breytast
undanfarin ár úr unnum fiskvörum
í hráefni.
Þessu viljum við breyta með
samningunum um EES. Við Islend-
ingar viljum vera matvælaútflytj-
endur en EKKI hráefnaútflytjendur.
Ég held mig geta fullyrt að engin
þjóð, sem er að uppistöðu hráefna-
útflytjandi, hefur getað skapað sér
viðunandi lífskjör.
Um þetta snúast EES samningarn-
ir, hvað sjávarútveg snertir. Við vilj-
um komast framhjá tollmúrum
Evrópubandalagsins og starfa á
samkeppnisgrundvelli sem mat-
vælaútflytjendur, sem selja gæða-
fisk á háu verði.
Ef okkur tekst að semja um toll-
frjálsan aðgang að mörkuðum
Evrópu og það verður ekki dýru
verði keypt, er ég mjög bjartsýnn
um framtíðarþróun íslensks sjávar-
útvegs. Það myndi skila sér í batn-
andi lífskjörum fyrir alla þjóðina.
Ef okkur mistekst að komast í
gegnum tollmúrana óttast ég að
þeirri þróun, sem hafin er, og leiðir
til æ stærra hlutfalls af óunnum ís-
lenskum fiski á erlendum fiskmörk-
uðum, verði trauðla snúið við. Það
þýðir þegar til lengdar lætur lélegri
lífskjör og dekkri framtíð. Vonandi
tekst okkur að afstýra því með hag-
stæðum samningum um EES.
Ég óska öllum íslenskum sjó-
mönnum til hamingju með daginn.
I