Alþýðublaðið - 20.05.1993, Qupperneq 9

Fimmtudagur 20. maí 1993
9
Jón Sigurðsson iðnaöar- og viðskiptaráöherra í ræðustóli á þingi íslenskra iðnrckenda.
Mér er það mikil ánægja að fá tæki-
færi til að ávarpa þennan 51. aðalfund
Sambands íslenskra rafveitna. Á þeim
fimmtíu áruin sem liðin eru frá stofnun
sambandsins hefur orðið bvlting í orku-
málum okkar Islendinga. I upphafi tíma-
bilsins var meira en helmingur orkunnar
fenginn úr innfluttum kolum. Hlutur
innlendu orkugjafanna - vatnsorka,
jarðvarmi og mór - var tæplega 19%. Nú
er hlutur þeirra í orkubúskapnum 62%.
Raforkuvinnslan hefur finimtíufaldast á
þessu Fimmtíu ára tímabili og heildar
orkunotkun landsmanna þrettánfaldast.
Á sama tíma hefur íbúatalan um það bil
tvöfaldast.
Fram yfir miðja öldina voru reistar fjöl-
margar einka vatnsaflsstöðvar og mun fjöldi
þeirra árið 1952 haf'a verið 303. Uppsett afl
þeirra var þó ekki nema 2,8 MW. Auk þess
voru reistar fjölmargar vindmyllur. Þessar
einkastöðvar tíndu tölunni með rafvæðingu
sveitanna og samtengingu landskeifisins.
Þegar Samband íslenskra rafveitna var
stofnað höfðu um tveir þriðju hlutar þjóðar-
innar aðgang að raforkukerfinu en nú má
heita að allir Iandsinenn hafi rafmagn frá
samtengdu landsneti.
Þessar miklu breytingar hafa auðvitað sett
svip sinn á allt starf rafveitna og þar með
sambands þeirra. Áður var krafan að fá raf-
magn til bæjanna og sveitanna, nú er krafan
aukin og truflunarlaus þjónusta.
Það er góður siður að rifja upp söguna á
tímamótum. Það er því vel að áformað er að
sfðar á þessu ári - afmælisárinu - komi út
saga raforkumála og rafvæðingar íslands.
fðnaðarráðuneytið hefur fyrir sitt leyti sluðl-
að að því ásamt Landsvirkjun og Sambandi
íslenskra rafveitna að hrinda þessari sögurit-
un f framkvæmd. Ritun tæknisögu er vanda-
söm og þvf er ánægjulegt að til verksins hef-
ur fengist maður sem bæði hefur menntun á
sviði raun- og hugvísinda, dr. Skúli Sigurðs-
son. Eg bind vonir við að þessi nýja orku-
saga færi okkur nýjan skilning á íslandssög-
unni á þessu sviði og varpi Ijósi á þann hug-
myndaheim sem er hreyfiafl þjóðlífsins á
hverjum tíma.
Markaðsmálin
Góðir áheyrendur, ég hverf frá hinu liðna
að málefnum líðandi stundar. Rafveitumar
hafa að undanfömu skipað markaðsmálun-
um hærri sess í allri starfsemi sinni og í vax-
andi mæli er litið á rafmagn og heitt vatn
sem vömr sem þarf að selja í samkeppni við
aðra orkugjafa, einkurn olíu.
Mikil umframorka er eins og kunnugt er í
raforkukerfinu urn þessar mundir. Aukin
raforkusala gefur færi til lægra verðs. Ekki
bara vegna þess að þá gengur á umframork-
una heldur einnig vegna bættrar nýtingar
dreifikerfisins og aukinnar framleiðni. Raf-
mönnum sfnum almenna ráðgjöf varðandi
orkukaup og vera tilbúin til að fara ótroðnar
slóðir í að afia sér viðskipta og auka þjón-
ustu. Starfsemi ykkar næsta ár mun væntan-
lega í auknum mæli snúast um markaðsmál-
in og þjónustu við viðskiptamenn.
Nýting orkulindanna
Nýtingu íslendinga á orkulindununt má í
aðalatriðum skipta í þrjú stig eða tímabil.
Á fyrsta stigi var höfuðáhersla lögð á raf-
væðingu landsins og lagningu hitaveitna á
nokkmm þéttbýlisstöðum þar sem auðvelt
og ódýrt var að virkja jarðvarmann.
Á öðru tímabilinu var farið að nýta
arbúskaparins með því að virkja - einkum
vatnsorku - til stóriðju. Þetta stig stendur
enn.
Á þriðja tímabilinu í kjölfar olíukrepp-
unnar 1973/74 var lögð áhersla á að draga úr
þýðingu olíunnar í orkubúskap þjóðarinnar
með því að nýta innlendu orkulindimar -
jarðvannann og vatnsorkuna - í stað inn-
fluttrar olíu. Nú er svo komið að innlendu
orkulindimar hala svo til algerlega komið í
stað olíu til húshitunarog um 85% af olíunni
fer til samgangna og fiskveiða. Á þeim svið-
um er ekki unnt að skipta yfir í hreina inn-
lenda orku nema að ný tækni ryðji sér til
rúms.
Næsta tímabil eða stig í nýtingu orku-
lindanna - samhliða aukinni stóriðju - gæti
orðið að virkja til útfiutnings um sæstreng.
Umræður um þann möguleika hafa farið
fram annað veifið undanfama áratugi, en á
síðustu árum hefur hann verið kannaður af
meiri alvöru en fyrr í ljósi tækniframfara og
þeirra breytinga sem em að verða í orkumál-
um víða um lönd.
Útflutningur raforku um sæstreng
Utfiutningur raforku er gríðarlega stórt
verkefni og reynsla af hliðstæðum verkefn-
um er takmörkuð. Áður en unnt er að taka
ákvörðun um raforkuútflutning þaif að fara
fram umfangsmikið og tfmafrekt undirbún-
ingsstarf. Utflutningur gæti í fyrsta lagi haf-
ist um miðjan fyrsta áratug næstu aldar.
Eðlilega er því ekki gert ráð fyrir að hag-
kvæmustu virkjanakostimir verði nýttir
vegna útfiutningsins, enda er stefnt að því
að áður verði reislar stórar virkjanir vegna
stóriðju og annarrar starfsemi hér á landi.
Ekki má líta á útfiutning raforku og nýtingu
hér á landi sem kosti sem útiloka hvom ann-
an. Utflutningurinn á að koma til viðbótar
sölu innanlands.
Eg tel mikilvægt að mótuð verði stefna
um útflutning raforku sem njóti víðtæks
stuðnings almennings. Á síðustu dögum
vorþingsins lagði ég fram á Alþingi skýrslu
um útfiutning raforku um sæstreng. 1 skýrsl-
unni er dregin upp heildstæð mynd af máj,-
inu með það fyrir augum að auðvelda þing-
mönnum og landsmönnum öllum að meta af
yfirvegun og raunsæi kostnað og ávinning
af hugsanlegum útflutningi. Tilgangur
skýrslunnar er að hefja leit við stóiyi spum-
ingu: Viljum við nýta orkulindir Islands á
þennan hátt?
Góðir áheyrendur,
Ég þakka þetta tækifæri til að hitta ykkur
að máli og fagna með ykkur þessum ti'ma-
mótum í sögu sambandsins. Ég vil jafnframt
óska ykkurog Sambandi íslenskra rafveitna
eða hugsanlegum arftaka þess - orkuveitu-
sambandinu - allra heilla í starfi í framtíð-
inni.
orkufyrirtækin þurfa að bjóða viðskipta-