Alþýðublaðið - 31.12.1993, Blaðsíða 2

2 ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Föstudagur 31. desember 1993
flÞVmiRIHHII
HVERFISGÖTU 8-10 - REYKJAVÍK - SÍMI 625566
Útgefandi: Alprent hf.
Framkvæmdastjóri: Ámundi Ámundason
Ritstjóri: Sigurður Tómas Björgvinsson
Auglýsingastjóri: Ámundi Ámundason
Setning og umbrot: Hermóður Sigurðsson
Prentun: Oddi hf.
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing: 625566
Fax: 629244
ÁRAMÓTAPISTILL - SIGHVATUR BJÖRGVINSSON SKRIFAR
EIGUM ALLT OKKAR UNDIR
SJÓSÓKN OG FISKVEIÐUM
Áskriftarverð kr. 1.400 á mánuði. Verð í lausasölu kr. 140
Við áramót
Hratt flýgur stund, og enn eitt árið er liðið í tímanna djúp.
Hvað bar það í skauti sér, og hvemig verður hið nýja? Þannig
spyija menn um sérhver áramót, þegar loks er staldrað við, og
brotið til mergjar það sem áunnist hefur, og nýjar vonir
kveiktar um sigra og áfanga á nýju ári, nýju vori. Skammdeg-
isþjóðin bíður ævinlega eftir vorinu. Hið eina, sem menn geta
með vissu vænst um sérhver áramót er að myrkur miðsvetrar-
ins er að baki; sólhvörf vetrardrungans em hjá og nú skemm-
ist nótt en dagur tognar, eins og segir í Konungsskuggsjá.
Vorið er í nánd.
I margvíslegum skilningi standa íslendingar á tímamótum.
Þjóðin hefur bundist nýjum alþjóðlegum bandalögum, sem
vænst er að færi henni nýjan ávinning, aukna velferð. Skiljan-
lega em þeir margir á meðal smárrar eyþjóðar, sem taka hik-
andi og með hálfum huga á móti nýjum og sterkari tengslum
við hina stóru veröld handan hafa. Imynd okkar sem þjóðar
byggir á tungu og menningu, sem ber sterk einkenni alda-
langrar einangmnar. Margir óttast því, að stóraukin tengsl við
útlönd kunni að mola úr stallinum sem hin rammíslenska
menningararfleifð stendur á.
Vísast er sá ótti ástæðulaus. En menning umheimsins ein-
kennist í vaxandi mæli af fjöldaframleiddri lágmenningu,
sem ber ekki mörk neinnar sérstakrar þjóðmenningar, heldur
viðleitni til að framleiða seljanlega vöm með sem minnstum
tilkostnaði fyrir framleiðandann. Hin sérþjóðlegu einkenni
fletjast út, og heimsmynd nýrra kynslóða einstakra þjóða er í
sífellt minna mæli mótuð af þjóðlegri menningararfleifð. Um
leið lendir arfleifð þjóðanna í vaxandi háska.
Island hefur verið afskekktur hluti af veröld, sem smækkar
stöðugt fyrir tilstilli tækninýjunga. Við erum nú undir lát-
lausri skothríð erlendra menninga gegnum gervitungl og íjar-
skiptahnetti og nýir íslendingar mótast í æ ríkari mæli af
heimsmynd, sem ekki er séríslensk, heldur alþjóðleg. En ís-
lendingar vilja í senn vera séríslenskir og alþjóðlegir. Erlend-
ir menningarstraumar í kjölfar aukins frelsis í viðskiptum við
útlönd geta blandað blóði við hefðina sem fyrir er, og auðgað
hana ríkulega. Um það eru gild dæmi úr sögu Islendinga. En
jafnvægið má ekki raskast.
Islendingar standa á tímamótum í þeim skilningi, að dyr um-
heimsins sem áður stóðu hálfluktar, opnast nú hægt og síg-
andi. Við eigum að taka þeim breytingum opnum örmum, og
færa okkur í nyt möguleikana sem gefast til að auka velmeg-
un landsins. En sagnaþjóðin og bóka- þarf líka að skjalda við-
kvæma arfleifð gegn herhlaupum. Besta leiðin til þess er að
efla innlenda menningu með öllum hætti. Menningin, listirn-
ar, eru ekki afgangsstærð. Þær eru undirstaðan, og sá banki,
þar sem arfleifðin er ávöxtuð inn í framtíðina.
Við upphaf nýs árs, þegar í tvennum skilningi bjarmar af
nýrri öld, er rétt að menn hugi að þessu.
Gleðilegt nýtt ár!
Það fer ekki hjá
því að þingmanni
landsbyggðarkjör-
dæmis þykir oft eins
og íslenskur al-
menningur geri sér
ekki lengur grein
fyrir því á hverju
þjóðin liftr. Góð lífs-
kjör fslendinga
byggja á því að á
einhverju sviði í at-
vinnulífi standi ís-
lendingar að
minnsta kosti jafn-
fætis eða framar
öðmm þjóðum. í
framleiðslustarfsemi
er það vart nema á
einum vettvangi þar
sem þetta gerist en
það er í sjávarútvegi.
Islenskir sjómenn
em margfaldir af-
kastamenn á við
ftskimenn annarra
þjóða og íslenskur
sjávarútvegur er því
burðarásinn í at-
vinnulífi íslendinga.
Með þessu er alls
ekki verið að kasta
rýrð á aðra atvinnu-
starfsemi. Stað-
reyndin er einfald-
lega sú að sjávarút-
vegurinn er einasti
atvinnuvegurinn þar
sem við skörum svo
um munar fram úr
öðmm. Það er því
sjávarútvegurinn
sem hefur staðið
undir góðum lífs-
kjörum þjóðarinnar.
A honum lifum við,
þó flest okkar starfi
við annað.
Veruleikafirring
Það er kallað vem-
leikafirring þegar
menn búa sér til
ímyndunarheim sem
ekki á stoð í raun-
vemleikanum. Sá ís-
lendingur er veru-
leikafirrtur sem ekki
gerir sér grein fyrir
því að ákvarðanir til
dæmis um fiskveiði-
stjórnun em ákvarð-
anir sem beinlínis
varða efnahag hans
og afkomumögu-
leika - þó svo hann
vinni í banka eða af-
greiði í búð.
Ákvarðanir sem
teknar em um stjóm
fiskveiða eru því
amir á íslandi
byggðust fólki ein-
vörðungu vegna ná-
lægðar þeirra við
auðug þorskveiði-
mið. Svo er um
Vestfirðina alla,
norðanvert Snæ-
fellsnes, hluta Norð-
urlands og Aust-
íjarða og Vest-
mannaeyjar. Fólkið í
þessum hémðum á
ekki í neitt annað að
sækja.
Fyrirsjáanlegt er
miðað við þann
þorskveiðikvóta
sem nú hefur verið
ákveðinn að afla-
heimildir skipanna
sem eftir eru í þess-
um landshlutum
verða til þurrðar
gengnar fyrir vor-
komuna. Og til
hvaða ráða á fólkið
þá að grípa?
Þá skiptir ekki
máli þó fiskurinn
vaði upp í landstein-
um því fólkinu er
bannað að bjarga sér
þó það hafi alla
burði til þess.
Meðaltöl úr þjóð-
arbúskapnum gefa
markverðar upplýs-
ingar; tölur um lága
verðbólgu og lækk-
un vaxta, um stöðugt
gengi og um minna
atvinnuleysi hér en
víðast hvar annars
staðar. En meðaltöl-
in segja ekki alla
söguna. Meðaltölin
láta hjá líða að lýsa
því sem við blasir en
það er að á stómm
svæðum á landinu,
sem byggjast á sjó-
sókn og þorskveið-
um, getur atvinnulíf-
ið stöðvast að fullu
innan fárra mánaða.
Eru íslendingar
svo veruleikafirrtir
að þeir geri sér ekki
grein fyrir því að
slíkt em alvarleg tíð-
indi fyrir þjóð sem á
allt sitt líf undir sjó-
sókn og fiskveiðum.
Höfundur er viðskipta-
og iðnaðarráðherra.
ákvarðanir um at-
vinnustig í landinu,
um kaupmátt launa
ekki bara sjómanns-
ins og fiskverkakon-
unnar heldur líka
byggingariðnaðar-
mannsins, banka-
starfsmannsins og
deildarstjórans í
Stjómarráðinu. Svo
einfalt er málið að ef
við væmm nú að
veiða 400 þúsund
tonn af þorski á ári í
stað 230 til 250 þús-
und tonna væri hér á
landi engin kreppa.
Það verða því að
vera mikil rök fyrir
því að skera niður
fiskveiðai' eins og
við höfum gert. Við
skulum ekki gleyma
því að þau rök
byggja ekki á mjög
sterkum vísindaleg-
um rökum heldur á
fræðigrein sem ít-
rekað hefur ekki
reynst hafa rétt fyrir
sér og hefur hvorki
haft skýringar á tak-
teinum á miklum
afla né heldur miklu
aflaleysi.
Að hafa vaðið
fyrir neðan sig
Að sjálfsögðu er
rétt að hafa vaðið
fyrir neðan sig og
taka ekki óþarfa
áhættu en í þessu
efni er umhugsunar-
vert hvort nokkur sú
ákvörðun sé til þar
sem áhætta sé ekki
tekin. Að skera nið-
ur aflaheimildir í
jafn miklum mæli
og Hafrannsókna-
stofnun hefur krafist
fylgir sú áhætta að
svo harkalega sé
þrengt að afkomu-
möguleikum þjóðar-
innar að atvinnulíf
hennar bíði þess
ekki bætur og búset-
an raskist svo mjög
að atvinnutækifæri
glatist af þeim sök-
um. Þetta er vissu-
lega áhætta og hún
mikil. Þá er það
einnig mikil áhætta
ef vera kann að þeir
fiskifræðingar og
líffræðingar hafi rétt
fyrir sér sem telja að
áhrif fiskveiðistjóm-
unarinnar eins og
hún hefur verið
framkvæmd hafi í
för með sér svo
miklar breytingar á
náttúrulegum að-
stæðum á ísland-
smiðum að þau
muni seint bíða þess
bætur.
Það er því mis-
skilningur ef menn
halda að það að selja
Hafrannsóknastofn-
un sjálfdæmi um
fiskveiðistjórnun á
Islandi sé að forðast
áhættuna. Áhættuna
tekur þjóðin,
ábyrgðina taka
stjórnmálamennirn-
ir, en hendumar eru
Esaús.
Alvarlegar
horfur
Þegar þessi orð eru
sett á blað er helsta
áhyggjuefni margra
stöðvun fiskveiði-
flotans vegna yfir-
vofandi verkfalls
sjómanna (utan
Vestfjarða) sem
koma á til fram-
kvæmda um næst-
komandi áramót.
Það er þó annað
„verkfall“ sem er
miklu uggvænlegra.
Það er „verkfallið“
sem verða mun á
þorskveiðisvæðun-
um á íslandi þegar
þorskveiðikvóti
skipanna verður
uppurinn nú í lok
vetrar.
Heilu landshlut-