Alþýðublaðið - 26.08.1994, Blaðsíða 2

2 ALÞYÐUBLAÐIÐ
UMRÆÐA
Föstudagur 26. ágúst 1994
MÞBUBLMD
HVERFISGÖTU 8-10 - REYKJAVÍK - SÍMI 625566
Útgefandi: Alprent hf.
Ritstjóri: Sigurður Tómas Björgvinsson
Setning og umbrot: Alprent hf.
Prentun: Oddi hf.
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing:
Sími: 625566 - Fax: 629244
Áskriftarverð kr. 1.400 á mánuði.
Verð í lausasölu kr. 140
Vöm fyrir böm
I Reykjavík eru nú hátt á þriðja hundruð leikvallarsvæða,
sem hafa verið sérhönnuð fyrir böm, og að líkindum er að
finna svipaðan fjölda úti á landsbyggðinni. Á þessum
svæðum dvelja bömin okkar stóran hluta af sínu bams-
lega lífí, og því ríður á miklu að þau séu vel úr garði gerð;
allt sé gert til að öryggi bamanna sé tryggt.
Slysavarnafélagið hefur haft lofsvert fmmkvæði að því
að efla forvamir til að koma í veg fyrir slys á bömum á
leikvallarsvæðum. Árið 1991 hóf félagið sérstakt átak í
þessum efnum, fyrst og fremst fyrir tilstilli eldhugans
Herdísar Storgaard, sem hefur verið óþreytandi að vekja
athygli á nauðsyn þess að efla slysavamir með tilliti til
bama. Skömmu síðar gekk Rauði krossinn til liðs, og
sameiginlega hmndu þessi ágætu félög úr vör átakinu
„Vörn fyrir böm“.
Við athugun á tölulegum upplýsingum frá Slysadeild
Borgarspítalans kom í ljós, að talsvert var um að böm
kæmu til meðferðar vegna slysa sem urðu á leikskólum,
gæsluvöllum og leiksvæðum við skóla. Þegar forráða-
menn verkefnisins athuguðu orsakir slysanna var það nið-
urstaða þeirra, að í mjög mörgum tilvikum hefði mátt
koma í veg fyrir þau.
s
I framhaldi af þessu leituðu forráðamenn verksins eftir
samstarfí við Fóstmfélag Islands, Dagvistun bama í
Kópavogi og í Reykjavík um að skrá slys sem urðu á
bömum á tíu völdum stöðum. Niðurstaðan var ekki glæsi-
leg; í ljós kom, að 54,7 af hundraði bama verða að jafnaði
fyrir óhöppum einhvem tímann meðan þau dvelja í „ör-
yggi“ hinna sérhönnuðu leiksvæða. Þar af vom meiðsl
15,7 af hundraði svo alvarleg, að lækni þurfti til að gera
að áverkunum.
Staðreyndin er sú, að þrátt fyrir að flestir foreldrar líti á
leikvallarsvæði, einkum þar sem gæsla er, sem ömgg
svæði, þar sem bömin em óhult fyrir aðsteðjandi vá, þá
sýna þessar tölur að reyndin er önnur. Börn em ekki búin
að þróa með sér jafnvægisskyn jafn vel og þeir sem eldri
em, og til dæmis börn undir sjö ára aldri hafa ekki enn
lært til fullnustu að bera hönd fyrir höfuð sér í falli. Til-
tölulega lítið fall getur því leitt til slysa hjá litlum bömum.
Enda sýnir fyrrgreind úttekt, að fall er langalgengasta or-
sök meiðsla á bömum. Þá skiptir öllu, úr hverju undirlag-
ið er; - getur reyndar skipt sköpum. Þá má nefna að hjá
eldri bömum eiga laus fótboltamörk, sem geta oltið, sök á
alvarlegum áverkum hjá bömum á síðustu ámm.
Reglur um byggingar, sem meðal annars taka yfír leik-
svæði, falla undir umhverfísráðherra. Nú hefur hann upp-
lýst í fréttum, að í þessum reglum em böm svo gersam-
lega afrækt, að þar er ekki að fínna eitt einasta ákvæði,
sem tekur með afgerandi hætti á öryggi bama. Úr þessum
miklu vanköntum verður að bæta, og það sem fyrst. Það
er því fagnaðarerindi, að umhverfisráðherra hefur nú látið
hendur standa fram úr ermum, og hvatt til liðs við sig hóp
sérfróðra manna og kvenna, sem hann hefur falið að fín-
kemba reglugerð um byggingar með það fyrir augum, að
breyta þeim eins og þarf, til að auka öryggi bama.
Breytingamar, sem væntanlega verða gerðar í framhaldi
af þessari vinnu, munu að dómi þeirra sem til þekkja, geta
stórfækkað slysum á bömum. Þessa þörfu vinnu ber að
þakka fmmkvæði og árvekni Slysavamafélagsins.
Þetta sýnir, að þegar frjáls félagasamtök láta til sín taka,
þá munar um. Samstarf þeirra og yfirvalda á þessu sviði
er til fyrirmyndar.

Nú er orðið skammt
stórra laxa á milli eins
og oft vill verða þegar
líða tekur á sumarið. Framund-
an er að auki Höfuðdags-
straumurinn sem að öllu jöfnu
skilar eitthvað af stórlaxi til
viðbótar þeim sem fýrir eru.
Þann 21. ágúst síðastliðinn
hljóp á snærið hjá bandarískum
veiðimanni sem var staddur á
sömu slóðum og ítalinn sem
slæddi upp 26 pundarann fyrir
örfáum dögum í Presthyl í
Laxá íAðaldal.
Stórlaxamessa
í Presthylnum
Bandaríkjamaðurinn, Haid
Broneil, sem var hér í sinni
fyrstu veiðiferð gerði sér lítið
fyrir í sama hylnum og Italinn
lukkulegi fékk sinn 26 punda
lax fyrir stuttu. Sá bandaríski
veiddi þar kolleginn 27 punda
hæng á fluguna, Hairy Mary.
Hylurinn er auðvitað Presthylur
í Neslandi við Laxá í Aðaldal,
en svo virðist vera sem mikil
stórlaxamessa standi þar yfir.
Stuttu eftir að boltanum var
landað fór aðstoðarmaður
Broneils, Hermóður Hilmars-
son, í hylinn og önglaði þar
upp 22 pundara og daginn eftir
veiddist í hylnum 24 punda
fiskur.
Laxá í Aðaldal hefur heldur
tekið við sér og er nú komin í
hóp þeirra áa sem rofið hafa
1000 laxa múrinn og þótti
mönnum svo sannarlega tími til
kominn
Húseyjarkvísl
í Skagafírði
nánast físklaus
Húseyjarkvísl, litla áin sem
rennur rétt austan við Varma-
hlíð, hefur staðið sig vel undan-
farin ár og virtist til að byrja
með í sumar ætla að halda því
áfram, þrátt fyrir dauflegar
fréttir úr fallvötnunum í kring.
Reytingsveiði var frá opnun í
júní og fram eftir júlímánuði,
en siðan hvarf botninn úr veið-
inni svo gersamlega að þeir
sem nú leggja leið sína á bakka
Húseyjarkvíslar vita vart sitt
ijúkandi ráð.
LFm miðja vikuna voni
komnir 70 laxar á land og hafði
þá talan sama og ekkert hækk-
að í þrjár vikur. Stærsti fiskur-
inn í Húseyjarkvísl í sumar er
19 punda hængur veiddur í
Gullhyl af Júlíusi Björnssyni
fr áAkureyri.
Af ummerkjum við ána má
sjá að gauragangurinn í ánni í
síðustu vorleysingum hefur
verið með ólíkindum. Margir
hyljir árinnar eru mikið breyttir
frá fyrra ári og grjóthrúgur og
breiður þar sem áður voru djúp-
ir og veiðilegir strengir og gjár.
Hætt er við að seiðin hafi ekki
átt góða vist við slíkar kring-
umstæður og slök veiði, í það
minnsta á næsta ári, orðið fylgi-
tiskurinn.
Hofsá með
reytingsveiði
Ámar í Vopnafirði standa
þokkalega fyrir sínu og Hofsá
gæti jafnvel hoppað upp fyrir
meðalveiði síðustu ára. Komnir
em á land á áttunda hundrað
laxa sem telja verður bærilegt í
því árferði sem ríkir í veiðinni
almennt á svæðinu. Hún er þó
langt frá því sem verið hefur
tvö síðustu ár. Árið 1992 veidd-
ust þar 2238 laxar og 2028 fisk-
ar í fyrra. Eingöngu er leyft að
veiða með flugu, spón og de-
von í Hofsá og hefur svo verið
um langa tíð.
Selá er heldur rólegri í tíð-
inni, en niðursveiflan er þó
ekkert í líkingu við hrunið
miklaáárunum 1981 til 1984.
Norðuráin í
forystunni
Um 1500 laxar hafa veiðst í
Norðurá það sem af er og er
hún í efsta sætinu yfir landið.
Menn sjá mikið af fiski í ánni,
en aðstæðumar undanfarið,
vatnsleysi, skær birta og logn
gera það erfitt að eiga við fisk-
ana. Einn veiðimaður sem ný-
lega var þar á bökkunum sagði
að vart mætti opna flugubox
öðravísi en að rákir og öldur út
um alla hylji eftir margstyggða
fiskana eyddu allri veiðilöngun.
Norðuráin opnar fyrst allra áa
og því era ekki margir dagar
eftir á aðalsvæðunum. í fyrra
var framlengt tímabilið í
uppánni og eins gæti farið í ár.
Hvað er til ráða
þegar fiskurinn
\illalls ekki taka?
Það getur verið hrikaleg þol-
raun fyrir taugakerfi veiði-
manna að vita af mörgum löx-
um í hyljunum sem þeir era að
kasta á, en verða ekki varir
jafnvel tímunum saman. Til
hvaða ráða á að grípa?
Elstu og reyndustu veiði-
mennimir eiga eðlilega auð-
veldast með að glíma við þess-
ar aðstæður - það er sætta sig
við þær. Aðrir leggja sellurnar í
bleyti og beita hugmyndaflug-
inu til hins ítrasta. Þeir era svo
einnig til sem sætta sig einfald-
lega ekkert við þetta áhugaleysi
vatnabúanna og leiðast til mið-
ur huggulegra tilrauna til að
hafa hendur í hreistri þeirra.
Ekki verður vikið nánar að
þeim, enda ekki hægt að telja
þá í hópi raunverulegra stanga-
veiðimanna.
Atferli miðhópsins í upptaln-
ingunni era oft á tíðum athygl-
isvert. Taumar eru lengdir og
hafðir grennri, flugumar
smækkaðar niður úr öllu valdi,
staðið lengra frá við að kasta og
svo framvegis.
Þá era sumir sem kasta ein-
faldlega í þaula - setjast að við
góðan hyl og kasta öllu því sem
þeir hafa meðferðis þannig að
fiskurinn fái engan frið. Gjam-
an er þá skipt ört um ílugur og
engin regla höfð þar á; stærstu
túbum og minnstu einkrækjum
kastað til skiptis þannig að lax-
amir fái hreinlega nóg af hama-
ganginum og ráðist á eitthvað
af öllu þessu.
Ein er sú aðferð, sem skal
ekki mælt með hér þó sagt sé
frá henni, en hana hafa margir
frægir veiðimenn notað, bæði í
Bretlandi og Bandaríkjunum.
Hún er sú, að eftir að hafa kast-
að linnulaust án árangurs á
sama hylinn hafa þeir tekið sig
til að tínt nokkra væna grjót-
hnullunga og kastað í hylinn
vítt og dreift. Síðan hafa þeir
yfirgefið staðinn í einn til tvo
klukkutíma. Þá hafa þeir komið
aftur, hafið að kasta og viti
menn; sögumar segja að oft
hafi þeir fengið rokna tökur eft-
ir þessar æfingar!
hdai!