Alþýðublaðið - 26.08.1994, Blaðsíða 5

ALÞÝÐUBLAÐIÐ 5
Föstudagur 26. ágúst 1994
UMHVERFI
Nýr bæklingur GREENPEACE um framtíðaröryggi lífríkis sjávar:
Þorskveiðar í Ijósi
umhverfisáhrifa
- Við erum ekki að leggja til að þorskveiðar verði stöðvaðar,
segir ÁRNIFINNSSON, talsmaður Greenpeace
„OFVEIÐAR eiga án efa stóran þátt í minnkandi þorskveiðum. Sumstaðar við
strendur Kanada hafa þorskstofnar hrunið gjörsamlega með hörmulegum afleið-
ingum fyrir afkomu íbúa þessara svœða“, segir í bœklingi Greenpeace. A mynd-
inni má sjá tvo togara sem hafa stundað veiðar í Barentshafi og á fleiri alþjóðleg-
um hafsvœðum undir svokölluðum „hentifána“.
Umhverfisvemdarsamtök-
in Greenpeace hafa
mikið verið til umræðu
hér á landi á undanfömum ár-
um. Samtökin hafa verið þymir
í augum margra Islendinga
vegna andstöðunnar við hval-
veiðar og aðgerðir þar að lút-
andi. Þó er almenningsálitið hér
á landi allt að því, jákvætt“
miðað við það sem gerist til
dæmis hjá ífændum okkar í
Noregi, þar sem nánast ríkir
hatur á Greenpeace.
Á að friða
þorskinn?
Fram til þessa höfum við Is-
lendingar aðallega orðið varir
við aðgerðir Grænfriðunga
hvað varðar vemdun sjávar-
spendýra, en nú í vikunni gáfu
samtökin út nýjan bækling á ís-
lensku um þorskveiðar í ljósi
umhverfisáhrifa. Þetta vekur
upp þá spumingu hvort nú sé
komið að friðun þorskstofns-
ins? Em Grænifiðungar að fara
fram á það að togaraflotanum
verði langt líkt og hvalbátun-
um?
Árni Finnsson, talsmaður
Greenpeace, vill ekki taka svo
djúpt í árinni og sagði í samtali
við Alþýðublaðið, að það sé
alls ekki verið að leggja það til
að þorskveiðar verði stöðvaðar.
Samtökin séu hins vegar að
leggja áherslu á það að stjóm-
völd fiskveiðiþjóða framfylgi
ábyrgri fiskveiðistefnu, að fisk-
veiðum sé stjómað af ítrustu
varúð og í samræmi við vís-
indalega ráðgjöf fiskiffæðinga.
Það er því ekki úr vegi að
glugga í bækling Greenpeace
um þorskveiðar í ljósi umhverf-
isáhrifa.
Ofveiðar
í bæklingi Greenpeace segir
meðal annars um ofveiðar:
„Þorskveiðar hafa um langan
aldur verið mikilvægur þáttur í
lífi þjóða við Norður-Atlants-
haf.
Af margvíslegum orsökum
em þessar veiðar nú í hættu.
Aukin ásókn í að nýta stofnana
er aðeins ein hlið vandamáls-
ins. Á þessari öld hafa orðið
umtalsverðar breytingar á um-
hverfisþáttum ákveðinna svæða
sem og á vistkerfi alls heims-
ins. Þessar breytingar eiga sér
enga hliðstæðu í sögunni. Áhrif
eiturefnamengunar em víða
sýnileg og vísbendingar um
aðrar breytingar á umhverfis-
þáttum eru viðurkenndar þó
svo áhrifin séu ekki eins greini-
leg. Vísindamenn em í óvissu
og skortir þekkingu á hugsan-
legum afleiðingum þessara
breytinga á umhverfisþætti
jarðar.
Ofveiðar eiga án efa stóran
þátt í minnkandi þorskveiðum.
Sumstaðar við strendur Kanada
hafa þorskstofnar hmnið gjör-
samlega með hörmulegum af-
leiðingum fyrir afkomu íbúa
þessara svæða.
Svipuð þróun á sér stað víða
annars staðar við Norður-
Atlantshaf. Opinberir vísinda-
ráðgj afar telj a j afn vel að
stærð þorskstofna á Norður-
sjávarsvæðinu sé aðeins einn
þríðji þess sem þarf til að
tryggja viðgang þeirra í fram-
tíðinni.“
Mengun
En það em ekki aðeins of-
veiðar sem ógna þorskstofnin-
um, að mati Greenpeace, því á
sama tíma hefur mengun frá
verksmiðjuiðnaði stóraukist:
„Magn lífrænna kórefna í
æxlunarfæmm Norðursjávar-
fisks er nógu hátt til að draga
fari úr fijósemi þeirra.
Fiskseiði í vexti em aukin-
heldur sérlega viðkvæm fyrir
mengun. Þar sem hún er hvað
mest, verða tvöfalt fleiri seiði
vansköpuð en eðlilegt getur tal-
ist. Sum þeirra lifa af en önnur
deyja. Þetta dregur enn úr
möguleikum stofnanna til að
endumýja sig úr því lágmarki
sem þeir era í.
Mengunarefnin berast í fisk-
inn úr þeirri fæðu sem hann ét-
ur. Ef ekki tekst að stöðva los-
un eiturefna í andrúmsloft og
haf eða takmarka hana, gæti
fólki sem neytir fisks einnig
verið hætta búin. Á sumum
svæðum Norðursjávar hefur
viðkoma dýra sem lifa á fiski,
svo sem sela og fugla, minnkað
og ónæmiskerfi þeirra tmflast.
Niðursoðin þorsklifur frá viss-
um svæðum Eystrasalts og
Norðursjávar er talin óhæf til
manneldis vegna klórefnainni-
halds.
Losun lífrænna áburðarefna
svo sem fosfats og nítrats tmfl-
ar einnig vistkerfi jarðarinnar.
Þetta er hvað greinilegast í
Norðursjó og Eystrasalti.
Breytingar á magni og jafn-
vægi þessara mikilvægu nær-
ingarefna fyrir þömngagróður
gæti leitt af sér hættulega fjölg-
un eiturþömnga. Þörungamir
sem dafna við þessu breyttu
skilyrði em hugsanlega ekki
heppilegt fæði fyrir þær lífver-
ur sem þorskur í vexti étur.
Með tímanum gæti stór hluti
þorskstofnsins einnig orðið fyr-
ir áhrifum."
Leiðir til
úrbóta
Greenpeace lætur sér ekki
nægja að gagnrýna þá sem bera
ábyrgð á ofveiði fiskistofna og
mengun sjávar, heldur bendir
einnig á leiðir til úrlausna.
Hvað varðar stjómun fisk-
veiða telja þeir að það
þurfi að setja skýr markmið til
að tryggja endurvöxt fiski-
stofna, bæði þeirra er sóst er
eftir og þeirra sem ekki em
nýttir í dag og að vemda upp-
vaxtarsvæði.
„Einnig að fiskveiðistjómun
sé byggð á vísindalegum að-
ferðum, sem meðal annars felur
í sér stöðugt mat á ástandi fisk-
stofna, að sóknarþungi valdi
ekki breytingu á vistkerfinu.
Að auki ber að grípa til aðgerða
til að stærð fiskiskipaflotans
miðist við mögulegan afla, að
takmarka meðafla eins og kost-
ur er og að afla sé ekki hent
fyrir borð.
Einnig að metin séu áhrif
fiskveiða á lífrrki sjávar áður en
veiðar á nýjum tegundum em
leyfðar eða ný veiðarfæri
leyfð.“
Grænfriðungar telja að
ráðherrafundur Norðursjávar-
ríkja, á næsta ári, og ráðstefna
Sameinuðu Þjóðanna um
úthafsveiðar séu vett-
vangur til að leysa þessi vanda-
mál.
Hvað varðar mengun vegna
losunar geislavirkra efna þá
leggja Grænfríðungar til að
unnið verði gegn endurvinnslu
á geislavirkum úrgangi og þess
í stað verði útbmnnum kjama-
úrgangi komið fyrirí öruggri
geymslu, svokallaðri þurr-
geymslu.
Þannig telja þeir að koma
megi í veg fyrir helstu upptök
geislavirkrar mengunar í Norð-
ur-Atlantshafi.
Á þessu korti af Norður-Atlantshafi má sjá hvemig
HAFSTRA UMARNIR flytja geislavirk efni, meðal
annars frá endurvinnslustöðvunum í Sellafield og Do-
unrey, til mikilvœgra fiskimiða. Talið er að þessi
geisíavirka mengun geti borist til Islands á um 10 ár-
um.
í bœklingi Greenpeace er að finna þessa mynd af VANSKÖPUÐUM ÞORSKÍ
Þar kemurfram að þar sem mengun sjávar er hvað mest verði tvöfaltfleiri seiði
vansköpuð en eðlilegt getur talist.