Alþýðublaðið - 03.05.1995, Page 11

MIÐVIKUDAGUR 3. MAÍ1995
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
11
b í ó i ð & e I I i n
/ r
■ I tilefni af hundrað ára afmæli kvikmyndarinnar á þessu ári stendur Kvikmyndasjóður Islands
í ströngu og gefurtil dæmis útfyrstu bókina sem rituð er um íslenskar kvikmyndir: lcelandic Films
_ eftir Peter Cowie, einn af ritstjórum hins heimsþekkta kvikmyndatímarits Variety
„ A Islandi er venjulegt fólk
afskaplega óvenjulegt"
-segir höfundur um aðalumfjöllunarefni
íslenskra kvikmynda.
„Á þessu ári eru hundrað ár frá því
að fyrsta kvikmyndin var sýnd í heim-
inum. Þess er minnst víða um veröld
með ýmisskonar uppákomum og hér á
landi verður mikið um að vera þegar
líður á árið. í dag kemur þannig út
fýrsta bókin sem rituð er um íslenskar
kvikmyndir. Hún er á ensku og nefnist
Icelandic Films og er rituð af Peter
Cowie, ritstjóra alþjóðadeildar Vari-
ety, kvikmyndatímaritsins þekkta,"
sagði Bryndís Schram, framkvæmda-
stjóri Kvikmyndasjóðs íslands, á
fréttamannafundi síðastiiðinn föstudag
í tilefni af útgáfu bókarinnar og til
kynningar á athöfnum Kvikmynda-
sjóðs á afmælisárinu.
Cowie hefur sérhæft sig í norrænum
kvikmyndum og meðal annars skrifað
um sænskar og finnskar kvikmyndir -
sem og ævisögur Orson Welles,
Francis Ford Coppola og Ingimar
Bergman. ,JÞetta er tímabært og þarft
verk og Cowie tókst á við þetta það
eftir að hafa komið til landsins og rætt
persónulega við alla núlifandi leik-
stjóra og framleiðendur. Ég held að
þetta sé mjög létt bók og auðveld af-
lestrar og þeir sem ég hef talað við
segjast ekki hafa getað lagt hana frá
sér fyrren hún var búin,“ sagði Bryn-
dís.
Bókin er yfirlit yfir kvikmyndir sem
gerðar hafa verið hér á landi eftir
1979, en þá var Kvikmyndasjóður ís-
lands stofnaður og þarmeð kominn
grundvöllur fyrir samfellda fram-
leiðslu hér heima. Síðan þá hafa um
fimmtíu íslenskar kvikmyndir litið
dagsins ljós; flestar eiga rætur sínar að
rekja til lffsbaráttu venjulegs fólks við
venjulegar kringumstæður, en einsog
Cowie segir sjálfur: „Á íslandi er
venjulegt fólk afskaplega óvenjulegt.“
Ennfremur er í bókinni - sem er ríku-
lega myndskreytt og áttatfu síður - að
ftnna æviskrá allra íslenskra leikstjóra
ffamá þennan dag.
„f undirbúningi er síðan farandsýn-
ing gamalla íslenskra kvikmynda,
bæði heimildarkvikmynda og leikinna
kvikmynda. Þar á meðal er mynd
Indríða G. Þorsteinssonar, 79 á stöð-
inni, sem Kvikmyndasafn íslands hef-
ur fengið styrk frá UNESCO til að
endurgera, Ennfremur er þar um að
ræða mynd sem tveir menn voru
fengnir til að gera um stofhun lýðveld-
isins árið 1944. Þá mynd var loksins
verið að klára núna því vinnslan tafðist
stöðugt vegna athugasemda þing-
manna og formanna þingflokka sem
aldrei voru ánægðir með hlut síns
flokks. Alþingi ákvað síðan fyrir stuttu
- undir forystu Salome Þorkelsdóttur
- að ljúka við gerð myndarinnar með
því að láta hana í hendur Böðvars
Bjarka Péturssonar, formanns Félags
kvikmyndagerðarmanna, og tækni-
manna Kvikmyndasafns íslands.
Við ætlum að leggja uppí hringferð
með þessa farandsýningu um landið í
miðjum september næstkomandi, en
erum ekki enn búin að ákveða hvort
við fáum okkur rútu og förum þannig
á milli staða eða förum flugleiðina. í
öllu falli vonumst við til að koma við á
sem flestum stöðum á landinu þarsem
aðstaða er til að sýna svona myndir,
halda tveggja til þriggja daga kvik-
myndahátíðir á hverjum stað og ljúka
hringferðinni með kvikmyndaveislu í
Reykjavík.“
Bryndís sagði að Kvikmyndasjóður
og Kvikmyndasafnið ættu ótrúlega
mikið safn af myndum allsstaðar af
landinu og ætlunin væri að setja þær
saman í stuttar myndir. „Flestar mynd-
imar eru frá árunum eftir stríð þvf þá
Bryndís Schram, framkvæmdastjóri Kvikmyndasjóðs íslands, með nýútkomna bókina lcelandic Films eftir David
Cowie. Með henni á myndinni er Davíð Bjarnason, hönnuður bókarinnar. A- mynd: E.ÓI.
voru menn orðnir það efhaðir að þeir
gátu keypt sér litlar myndatökuvélar,
en einhveijar þeirra em þó síðan fyrir
stríð.“
í framhaldi af þessari farandsýningu
ætlar Kvikmyndasjóður að gera sígild-
um erlendum myndum skil og hafði
þessvegna samband við sendiráðin hér
í borginni sem fóm af stað og leituðu
að slíkum myndum frá heimalöndum
sítjum. „Þar að auki hafa Böðvar
Bjarki og Félag kvikmyndagerðar-
manna auglýst eftir öllu því myndefni
sem fólk geymir uppá háalofti eða ein-
hversstaðar í fómm sínum og nú er allt
að fyllast hjá okkur af þannig mynd-
efni. Eitthvað af þessu em vitaskuld
myndir á borð við krakkamir í baði og
krakkamir útí garði, en það er ótrúlegt
að sjá þetta því Island hefúr gengið í
gegnum svo mörg tímabil á stuttum
tfma og gríðarlega mikið hefur breyst
- sérstaklega á ámnum eftir stríð. Þeg-
ar við horfum þannig á 79 á stöðinni
frá því um 1950 sést til dæmis hvemig
Reykjavík er bara hálfgerð eyðimörk.
Ástarlífmyndimar em einnig stórkost-
legar, þar er enginn æsingur á ferðinni,
fólk liggur bara í faðmlögum og starir
dreymnum augum útí loftið," sagði
Bryndís.
„Að lokum langar mig til að minn-
ast á bæklinginn Icelandic Filtns sem
nú hefur verið endurútgefinn af Kvik-
myndasjóði. Inngangur hans er ritgerð
um íslenskar kvikmyndir fyrr og nú
eftir þá félaga, Ingólf Margeirsson og
Árna Þórarinsson. í honum er einnig
að finna upplýsingar um fmmsýningar
á íslenskum kvikmyndum og stutt-
myndum á þessu ári og hagnýtar upp-
lýsingar á borð við um leikstjóra
þeirra, leikendur, framleiðendur og
svo framvegis. Ennfremur em stutt-
myndum gerð nokkur skil. Þetta er
handhægur og aðgengilegur upplýs-
ingabæklingur sem ávallt rýkur út - til
dæmis á kvikmyndahátíðum og þess-
háttar uppákomum."
Það var Davíð Bjarnason sem sá
um útlitið á bókunum tveimur í sam-
ráði við framkvæmdastjóra Kvik-
myndasjóðs.
■ Gunnar Baldvinsson, Verðbréfasjóði íslandsbanka
Að bú
Alþýðublaðið innti Gunnar Bald-
vinsson, forstöðumann reksturs sjóða
hjá VÍB, eftir ráðleggingum til að búa
í haginn fyrir elliárin.
„Menn verða að greiða í lífeyris-
sjóði. Flestir em skyldaðir til þess en
sumir ekki. Þeir geta þá valið sér
sjóði. Það er hins vegar ekki nóg að
greiða í lífeyrissjóði vilji menn halda
óbreyttu lífsmunstri í ellinni. Til þess
að geta það þurfa menn að leggja
aukalega fyrir. Það geta menn gert í
gegnum svokallaða séreignalífeyris-
sjóði eða á frjálsum markaði. Til
dæmis spara ég sjálfur með því að
kaupa verðbréf í áskrift, spariskírteini
í áskrift eða önnur verðbréf. Auk þess
greiði ég reglulega inn á sérstakan
bankareikning.
Það sem fólk á að gera sama hvar
það er statt á lífsleiðinni er að setja sér
markmið um hvaða tekjur það vilji
hafa á elliárunum. Síðan þarf það að
reikna út hvað það þarf að leggja fyrir
þar til það kemst á ellilífeyrisaldur
miðað við núverandi tekjur og skuldir
að öðru óbreyttu. Skoða þarf hvað
maður hefur lagt mikið fyrir í lífeyris-
sjóði og hvernig brúa skuli bilið til að
ná þeim tekjum sem menn vilja hafa.
Því fyrr sem menn byrja að leggja fyr-
ir þeim mun meiri áhrif munu vextim-
ir hafa,“ segir Gunnar.
Er ekki erfitt að innræta ungu
fólki að spara fyrir efri árin?
„Það er rétt, ungt fólk er yfirleitt
ekkert að hugsa um sparnað. En þó
hef ég fúndið einhverja vakningu und-
anfarin misseri. Því má kannski helst
þakka aukinni fræðslu og menntun.
Við, sem og fjöldi annarra aðila, höf-
um til dæmis verið mjög duglegir við
að skrifa um þessi mál. Aukið at-
vinnuleysi og lækkandi tekjur fólks
hér undanfarin ár hafa einnig orðið
þess valdandi að fólk hugsar meira um
að leggja fyrir en áður. Annað sem
kemur til er að við emm ennþá tiltölu-
lega ung þjóð en tala þeirra sem er á
eftirlaunum fer vaxandi og stór hópur
þess fólks sem er komið á efri ár er
byrjaður að hugsa um þessi mál. Það
er þó alltof algengt að hingað komi
aðilar sem em að hætta störfum eftir
fjögur eða fimm ár og em þá fyrst að
hugsa um að spara. Þá er ansi lítið
hægt aðgera."
Eru íslendingar minna praktískir
í hugsun í samanburði við aðrar
þjóðir í grennd við okkur?
,JÉg er á því að verðbólgan hafi far-
ið geysilega illa með okkur og að við
séum hennar vegna með verri kostn-
aðarvitund en gengur og gerist meðal
nágrannaþjóða okkar. Við höfum til
dæmis verið ákaflega slæm í allri
áætlanagerð. Ég fann það þegar ég var
í skóla erlendis með krökkum frá átján
þjóðlöndum hversu miklu sterkari
kostnaðarvitund en þeir höfðu.“
I„Ég er á því að verðbólgan hafi farið geysilega illa með okkur og að
við séum hennar vegna með verri kostnaðarvitund en gengur og gerist
meðal nágrannaþjóða okkar. Við höfum til dæmis verið ákaflega slæm
í allri áætlanagerð."