Alþýðublaðið - 13.06.1995, Blaðsíða 3

ÞRIÐJUDAGUR13. JÚNÍ1995______________________________ALÞÝÐUBLAÐK) 3
s k o d u n
ef þú ert orðin þreytt á að skrúbba..."
„Það vakti til dæmis athygli þegar núverandi
heilbrigðisráðherra ... var spurð á fundi hvort
að flokkurinn hennar væri samansafn kyn-
þáttahatara. Svarið lét ekki á sér standa:
„Haldið þið að við séum einhverjir eskimóar
eða hvað?" Hvaða ímynd ætli hún hafi á fólki
yfirleitt sem er öðruvísi á litinn en hún?"
Og hvað er hægt að læra af þessu?
Ofangreind fyrirsögn er tekin beint
upp úr auglýsingu um þvottaefni sem
birtist reglulega í sjónvarpinu þessa
dagana. Hún fer óhemju mikið í taug-
amar á mér þar sem beinlínis er verið
að vísa í að það sé hlutverk konunnar
að vaska upp. Eg vaska sjálf upp en
maðurinn minn gerir það LQca og hvers
vegna er þá bara verið að höfða til
mín? Hann er alveg jafn þreyttur á því
að skrúbba og ég.
PaHborðið |
Eitt kvöldið þegar ég var að pirrast
yftr þessari auglýsingu við manninn
minn sagðist hann ekki hafa tekið eftir
þessu, en fannst þetta hallærislegt
orðalag fyrst ég minntist á þetta. Er
þetta ekki einmitt málið? Við tökum
ekki eftir því að verið er að^ halda
ákveðinni ímynd að okkur. I ofan-
greindri auglýsingu er verið að ýja að
ákveðinni ímynd kvenna og eflaust er
hægt að finna fleiri dæmi. Flestir gera
sér ekki grein fyrir þessari ímynda-
sköpun og taka henni sem sjálfsögð-
umhlut.
Auglýsendur gæta ekki orða sinna
frekar en margir aðrir. Iðulega hef ég
verið stödd á fundum þar sem meiri-
hlutinn eru karlkyns og þar er orðaval-
ið oft á þennan hátt: „Velkomnir...“;
„Við verðum allir að...“ og „...ef við
erum ekki ákveðnir þá...“. Eitt skiptið
gat ég ekki á mér setið og tók til máls
og minnti á að kvenkyns verur sætu
einnig þennan fund. Sumir afsökuðu
sig með því að þeir ættu við fund-
armenn en aðrir tóku vel í ábending-
una og bættu sig.
Orðanotkun og málvenja hefur áhrif
á hugsanahátt og hugsanaháttur getur
haft bein áhrif á alla jafnréttisbaráttu í
neikvæða jafht sem jákvæða átt.
Jafhréttisbarátta sem slík finnst mér
ekki eingöngu snúast um jafnan rétt
karla og kvenna. Hun snýst um jafhan
rétt fólks hvemig sem það er á litinn,
líkamlegt hreysti, kynhneigð - eða
hvað sem er. í þeim efnum getur orða-
val haft áhrif á ímynd fólks um ein-
staka hópa.
Það vakti til dæmis athygli þegar
núverandi heilbrigðisráðherra var enn-
þá óbreyttur frambjóðandi og var
spurð á fundi hvort að flokkurinn
hennar væri samansafn kynþáttahat-
ara. Svarið lét ekki á sér standa:
„Haldið þið að við séum einhverjir
eskimóar eða hvað?“ Hvaða ímynd
ætli hún hafi á fólki yfirleitt sem er
öðruvísi á litinn en hún?
Mikið er ég fegin að vera Alþýðu-
flokkskona þar sem slagorðin frelsi,
jafnrétti og bræðralag eru enn í fullu
gildi. Jafhréttisbarátta snýst nefnilega
lfka um ffelsi; ffelsi konunnar og karl-
mannsins til að geta verið þau sjálf.
En hversu mikið er þetta ffelsi nýtt
af konum og körlum? A meðan ég var
formaður viðskiptafræðinema pældi
ég mikið í þessu. Eg reyndi allt hvað
ég gat til þess að fá konur til að taka
virkan þátt í félagslífinu, án þess þó að
vera einhver kvenremba. Það tókst
oftast vel en ég lærði fljótt að það
þurfti að fara allt öðru vísi að konum
en karlmönnunum. Við konumar átti
ég alltaf að minnsta kosti tvö samtöl.
-Það fyrra fór í það að viðmælandi
minn afsakaði sig og sagðist ekki hafa
tíma, getu, þor eða einhvetja aðra af-
sökun þó að ég vissi að hún hefði
mikinn áhuga. Þá gaukaði ég oftast
því að henni að þetta væri góð reynsla
og bað hana að hugsa málið.
-Seinna samtalið gekk út á sömu
afsakanimar en yfirleitt vom þær ekki
jafn sannfærandi. Eftir um það bil
hálftíma samtal slógu þær venjulega
til og vom virkilega stoltar, fannst þær
vera þátttakendur í jafnréttisbaráttunni
en ekki áhorfendur.
Með karlmenn var þetta allt annað.
Þeir neituðu eða játuðu strax eftir því
hver áhuginn var.
Ju, ef ég hefði verið karlmaður hefði
ég ekki gengið svona mikið á eftir
kvenkyns samnemendum mínum.
Karlmaður hefði skihð fyrra samtalið
sem svo að hún hefði ekki áhuga.
Sumir túlka þessi viðbrögð kvenna
sem aumingjaskap en aðrir sem var-
kámi: konur flana ekki að neinu.
Ég kann sjálf að meta varkámi en
konur verða þó alltaf að passa sig á
því að vera ekki of varkárar. Það ger-
ist ekkert á meðan við sjálfar tökum
ekki þátt í því sem er að gerast hvort
sem það er í vinnunni eða í félagsmál-
um. Nýtum okkur ffelsið sem ávannst
með langri baráttu formæðra okkar.
Eitt er víst: þær vom örugglega orðnar
þreyttar á því að skrúbba.
Höfundur er viðskiptafræöingur
og Alþýðuflokkskona.
v i t i m e n n
They don’t play football,
they just run around, sagði hinn
þjóðsögulegi ungverski knatt-
spyrnusnillingur Puskhas.
[þróttadeild Mánudagspóstsins var
I sjaldgæfri oddaflugsstemmningu í gær.
Góð heigi, strákar?
Enn bíður orðstír íslendinga sem
mikillar handboltaþjóðar hnekki.
Flestir muna enn eftir útreið okkar
á heimsmeistaramótinu, HM ’9S,
en nú hefur bæst við niðurlæging
á alþjóðavettvangi. Portúgal, sem
hingað til hefur ekki verið mjög
hátt skrifað í handbolta,
rótburstaði íslenska landsliðið.
Að vísu skipað undir 21 árs leikmönnum, en
samt... Hvenær linnir þessu?
Það er nú lítið að gerast hjá mér,
segir Pétur Guðmundsson kúlu-
varpari. Ég lenti í handarbaks-
meiðslum á heimsmeistaramótinu
innanhúss í mars ... Það var í öðru
kastinu að ég fór í ranga útkasts-
stöðu, missti kúluna of framarlega.
Pési, Pési, Pési... Þú ætlar þó ekki að taka sess
Einars Vilhjálmssonar? MP í gær.
Það var margbúið að úrskurða að
ég væri búinn að vera, segir Einar
Vilhjálmsson spjótkastari... Ég
taldi mig vita betur og neitaði að
sætta mig við þennan úrskurð og
greiddi fyrir uppskurð úr eigin
vasa í nóvember ... Ég ætla að sýna
fram á að spjótkast er fyrst og
fremst tækniíþrótt
Semsagt: MP var stútfullur af snilldarummælum
íþróttamanna í gær. Afhverju snýr blaðið sér
ekki alfariö aö íþróttunum?
^V^ararnir
■ Barirnir Ari í Ogri, Astró, Café List,
Gaukurinn, Ingólfscafé, Kaffibar-
inn, Kofi Tómasar frænda og Sólon
íslandus nutu hver um sig tímabund-
innar hylli Villtra um nýliðna helgi. En
þessar heimsóknir misstu hinsvegar
allar fullkomlega marks og við höfðum
eiginlega mun meira gaman af þvi að
horfa á hina alvondu The Speciaiist
með Stallone og Stone á sunnudags-
kvöldið en pöbbaráfinu samanlögðu
kvöldin þrjú á undan. Ástæðan? Tjah...
það er augljóslega ótal millibara geð-
lægð yfir Islandi og áhrifanna gætir
einsog venjulega einna helst í miðbæ
og vesturbæ Reykjavíkur. Þarafleiðandi:
Pass! ■ Vefararnir skemmtu sér hins-
vegar konunglega um helgina með hin-
um nethausunum á heimasíðunni
Authornet þarsem gefur á að líta stöð-
ugt uppfærðar upplýsingar um nútíma-
bókmenntir og nánar tiltekið hvernig
komast skal í samband við útgefendur,
rithöfunda og skáld um víðan sæber-
geim. Myndir, bókakaflar, auglýsingar,
umfjöllun, gagnrýni, heimilis-, síma-,
fax- og e-mail-föng, myndir og fleira
nammigott er allt þarna f ómældum
mæli. Smellið ykkur til dæmis inná
http://www. imgnet. com/auth/ind
ex.html og kynnið ykkur fyrstu bókina
sem mætt er á Rithöfundanetið: The
Baker's Boy eftir kvenskörunginn J.V.
Jones (sem kynnast má nánar á
http://www.imgnet.com/auth/jjo
nes.html). Það er að vísu sjálfsagt bor-
in von um að íslenskir „skáldjöfrar"
- sem flestir hverjir rétt nýlega fengust
til að slá verk sín inná tölvur (og hafa
sömuleiðis týnt sér þar allflestir í Tetris,
MineSweeper, PaintBrush og Write fyr-
ir byrjendur) - hafi vitglóru til að þvæl-
ast um á Rithöfundanetinu, en þeir eru
hvorteð er ekki það áhugaverðir að þeir
megi ekki missa sín. Eða hvað, skyldi
einhver slíkur kraftur leynast í einhverj-
um ykkar? Njah, ólíklegt...
TAKE THAT!
Fjórði mógúla-keisarinn, Jahangir
að nafttí, ríkti frá árinu 1605 til 1627
og kom sér upp kvennabúri í valdatíð
sinni sem imiihélt hvorki meira né
minna en þtjú hundruð konunglegar
eiginkonur og yfir fimm þúsund kon-
ur til viðbótar. í búrinu mátti að auki
finna rúmlega eitt þúsund unga karl-
menn ætlaða til „öðruvísi afþreying-
ar“. Söfnunarárátta Jahangir gekk síð-
an fullkomlega útí öfgar utan keisara-
hallarinnar þarsem hann kom sér upp
einum myndarlegasta dýragarði sem
um getur í sögu mannkyns... Nokkur
dæmi: tólf þúsund fílar, tíu þúsund
uxar, tvö þúsund úlfaldar, þijú þús-
und dádýr, fjögur þúsund hundar, eitt
hundrað tamin ljón, fimm hundruð
buffalar og tíu þúsund bréfdúfur.
Byggt á Isaac Asimov's
Book ofFacts.

h i n u m e s1 n
"FarSide” oftir Gary Larson.
Hið langvinna kennaraverk-
fall í vetur hafði afdrifarík-
ar afleiðingar á námsferil
margra stúdenta. í Sunn-
lenska fréttablaðinu lesum
við, að hvorki meira né minna
en sjötti hver nemandi í Fjöl-
brautaskóla Suðurlands hafi
hætt námi í kjölfar verkfalls-
ins. Þá er haft eftir Sigurði
Sigursveinssyni skólameist-
ara að einkunnir nú virðist
lægri en áður...
Það var æði heitt í kolunum
í miðbænum í gærdag
þegar trillukarlar létu í sér
heyra. Ýmsir af þingmönnum
stjórnarflokkanna lentu í
krappri vörn á Austurvelli
þegar þeir voru vinsamlega
beðnir að standa fyrir máli .
sínu. Kristján Pálsson þing-
maður Sjálfstæðisflokksins
lenti i snörpum orðaskiptum
við Jón Baldvin Hannibals-
son og Siv Friðleifsdóttir
mátti sín, satt að segja, mjög
lítils gegn harðsnúnum hópi
trillukarla. Það var þó Halldór
Blöndal sem var senuþjófur
dagsins. Eftir fundinn fór
verkafólk úr Fiskkaupum hf. á
Ingólfstorg, og þar barfund-
um þeirra og samgönguráð-
herra saman. Hann gaf sig á
tal við fólkið með ónotum, og
lét í Ijós stórfelldar efasemdir
um að það vissi nokkuð í
hausinn á sér um sjávarút-
vegsmál: hvað smábátar
hefðu til að mynda fram yfir
hina dýrðlegu frystitogara.
Ráðherrann lét dæluna ganga
yfir verkafólkinu og strunsaði
síðan á braut - og hafði víst
ekki aflað flokki sínum margra
atkvæða þann daginn...
Síðasta slúðrinu í dag stel-
um við með húð og hári
úr Víkurblaðinu - blaði alls
mannkyns sem ritstýrt er af
snillingnum Jóhannesi Sig-
urjónssyni: „Dagur greindi
frá þeim stórviðburði á dög-
unum þegar meindýraeyðir
Húsvíkinga varð fyrir óvæntu
rúmruski. Afar hugrökk hun-
angsfluga hafði sem sé komið
sérfyrir undir brekánum í
rekkju meindýraeyðis og lá
þar í launsátri þegar hann
kom heim úr einhverri útrým-
ingarherferðinni. Þreyttur
fleygði hann sér til kojs og
skipti það engum togum að
hunangsflugan, sem hugsan-
lega taldi sig þarna verða fyrir
áreitni, þó ekki endilega kyn-
ferðislegri, brást hart við og
rak brodd sinn á bólakaf í bak-
hluta eyðis, sem hentisttil og
hugði að nú hefði frúin verið
að sauma í rúminu og misst
niðurtítuprjón. En hunangs-
flugan var ekki af baki dottin
og stakk öðru sinni með þeim
afleiðingum að eyðirinn þurfti
á sjúkrahús til að fá bót meina
sinna og þar tók samúðarfullt
staffið á móti honum skelli-
hlæjandi, að sögn. Af hun-
angsflugunni hugrökku er
það að segja að hún mun
hafa verið sæmd æðstu heið-
ursmerkjum Sameinuðu
flugnaþjóðanna, svo og skor-
dýrakrossinum af fyrstu
gráðu. Mun þetta vera í fyrsta
sinn sem skordýr snúasttil
varnar og grípa til hefndarað-
gerða gegn helsta andskota
sínum, húsvíska meindýra-
eyðinum sem hoggið hefur
svo mörg og stór skörð í raðir
skordýra á landinu." Er Víkur-
blaðið besta blað landsins -
eða hvað...
Um þessar mundir fara fram á Rannsóknastofnun rikisins í ön-
uglyndisfræðum (RRÖ) einhverjar athyglisverðustu tilraunir
sem um getur í gjörvallri sögu vísindanna. Starfið fer fram und-
ir öruggri handleiðslu doktors Ólafs Skúla Guðmundssonar,
doktors Kolbrúnar Högnadóttur og doktors Inga Sigurðssonar.
m m
Hvernig finnst þér Þorsteinn hafa staðið sig sem sjávarútvegsráðherra? (Spurt á Austurveiii í gær.)
Eyjólfur Kristjánsson, Vigfús Björgvinsson, Kristján Halldórsson, Jóhann Þorfinnsson, trillu- Ólafur Gunnbjörnsson,
trillukarl: Minnstu ekki á það trillukarl: Honum er fjarstýrt trillukarl: Hann er einsog karl: Hann hefur ekkert vit á trillukarl: Mjög illa. Hann er
ógrátandi. frá LÍÚ, og hugsar ekkert um strengjabrúða Kristjáns Ragn- smábátaútgerð, og hefur ekki málpípa LÍÚ og tekur aldrei
hag almennings. arssonar. hugmynd um hvað hann er að sjálfstæðar ákvarðanir.
tala.