Alþýðublaðið - 21.08.1995, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 22. ÁGÚST 1995
s k o ð a n i r
MfflllBLtÐIÐ
20971. tölublað
Hverfisgötu 8 -10 Reykjavík Sími 562 5566
Utgefandi
Ritstjórar
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Umbrot
Prentun
Alprent
Hrafn Jökulsson
SigurðurTómas Björgvinsson
Stefán Hrafn Hagalín
Ámundi Ámundason
Gagarín hf.'
ísafoldarprentsmiðjan hf.
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing
Sími 562 5566
Fax 562 9244
Áskriftarverð kr. 1.550 m/vsk á mánuði.
Verð í lausasölu kr. 150 m/vsk
Svavar og fortíðin
Einn valinkunnasti húmoristi Alþingis heitir Svavar Gestssön,
fyrrverandi formaður Alþýðubandalagsins. Á föstudaginn skrif-
aði hann grein í Vikublaðið, hið lítt kunna en stórlega vanmetna
málgagn flokksins, þarsem hann viðrar skoðanir sínar á samein-
ingu vinstrimanna. Það er skemmst frá því að segja að Svavar fer
á kostum, einsog hans er von og vísa, og er full ástæða til þess að
benda mönnum á ritsmíð hans, þótt efalaust eigi hún eftir að birt-
ast í næsta grundvallarriti sem þessi helsti hugsuður vinstriafl-
anna sendir ífá sér. Svavar Gestsson telur öll tormerki á því að
unnt sé að mynda hinn langþráða, stóra jafnaðarmannaflokk
vegna þess að ákveðinn stjómmálaflokkur þurfí fyrst að gera upp
hina háskalegu fortíð sína.
Nú kynni einhver að halda að Svavar Gestsson hafi skyndilega
komið sér upp þeirri skoðun að Alþýðubandalagið hans ætti að
skoða lítillega sögu sína: til að mynda tengsl þess merka flokks
og einræðisríkja Austur-Evrópu í tíð kommúnismans. Sem kunn-
ugt er hafa öðru hvoru, innan Alþýðubandalagsins og utan,
kviknað umræður um nauðsyn þess að flokkurinn geri hreint fýrir
sínum dyrum og losi sig við líkin í lestinni. Svavar Gestsson, sem
í eina tíð stundaði náfn í Austur-Berlín og var hinn smurði krón-
prins Einars Olgeirssonar, hefur jafnan af tilhlýðilegri einurð beitt
sér gegn hverskyns umræðum um fortíð flokksins: og því vekur
það óneitanlega nokkra furðu að hann skuli nú orðinn áhugamað-
ur um uppgjör við fortíðina. í áðumefndri grein segir Svavar að
ekki sé unnt að efna til sameiningar á vinstrivæng, fyrren Al-
þýðuflokkurinn hafi gert upp fortíð sína! Ef gengið er útfrá því að
prentvillupúkinn hafi látið skrif Svavars óáreitt, og að maðurinn
meini virkilega það sem hann er að segja, þá er freistandi að
álykta að þessi fyrrum námsmaður frá Austur-Berlín hafi orðið
illilega viðskila við dómgreind sína. Rökstuðningur Svavars fyrir
því að Alþýðuflokkurinn þurfi að gera upp fortíðina er eftirfar-
andi: Alþýðuflokkurinn stóð fyrir stórfelldum árásum á velferðar-
kerfið, hann gerði íslenskar fjölskyldur að skuldaþrælum gegnum
húsbréfakerfið, rústaði Lánasjóði íslenskra námsmanna og beitti
sér aukþess fýrir uppbyggingu nýs álvers á íslandi. Svavar Gests-
son gefúr sterklega til kynna í grein sinni að honum sé annt um
velferðarkerfið og Lánasjóðinn, en hann er sama skapi fremur
andvígur álverum. Nú má Svavar Gestsson, einsog aðrir menn,
Um kvenfælni sósíal-
demókratískra ungherra
„Nú skilst mér að pennavinur minn, Magnús
Árni, ætli sér frama í pólitík. Þá má hann
búast við að fá mun verri einkunn en þá að
hann sé uppskafningur af kalkúnakynslóð
sem ekki hafi vit á þeim málefnum sem hann
tjáir sig um. Texti minn var því einungis
forsmekkur af því sem koma skal."
Lítið er tilhugalífið í Alþýðuflokkn-
um. Við Magnús Ámi vorum rétt að
hefja forleikinn og nokkur hiti hlaup-
inn í okkur bæði þegar ungherranum
þótti ég harðhent og vældi undan mér.
Um leið varð vonlítið um frekari
fundi. Verð ég þá að orna mér við
aðra elda.
Á undanfömum dögum hafa orðið
á vegi mínum góðar sálir sem segjast
hvorki fá botn í málefni Júgóslavíu
sálugu né ágreining okkar Magnúsar
Pallborðið |
nKolbrún
Bergþórsdóttir
skrifar
Ama. Um báðar deilumar má segja að
skilning öðlist menn ekki nema þeir
átti sig á hinum sögulegu forsendum
sem þar liggja að baki.
Að þessu sinni held ég mig heima
við í fréttaskýringum mínum, það er
að segja hjá flokknum mínum. Nú er
vart ofmælt þegar sagt er að lánið hafi
ekki leikið við Alþýðuflokkinn í
kvennamálum. Um langt skeið bjó
hann við ofiríki, sem lauk með því að
húsvargurinn hvarf á dyr og skellti
hurðum. Heimilisfólkið óttast fátt
meir en endurkomuna. Því er það
hvekkt og á varðbergi, lítur jafnvel
homauga blíðlyndar konur sem valsað
hafa inn um dyr og dyttað að ýmsu í
þeim einu erindagjörðum að gera
heimilið að óaðfinnanlegri vistarvem.
Eins og skiljanlegt er, á áðumefnd tor-
tryggni einkum við um yngri fjöl-
skyldumeðlimi, en vegna viðkvæmni
sinnar og reynslujeysis taka þeir
heimiliserjur mun nær sér en reyndari
heimilismenn, sem vita að náið sam-
neyti kann að kalla á einhver áföll,
jafnvel skilnaði.
Þessi sögulegi skilningur á hinu
kratíska sambýli var mér fjarri þegar
ég svaraði Magnúsi Áma í fyrra sinn-
ið. Hið kvenlega innsæi hefur nú
rankað við sér og skil ég mál hans nú
öðmm skilningi en áður. Umburðar-
lyndi mitt hefur að sama skapi vaxið,
þó ég geri ráð fyrir að tortryggni
Magnúsar Áma sé enn söm við sig.
En eins og góðri stjúpu sæmir mun ég
vinna traust ungliðans og félaga hans.
Til þess þarf að vísu þrotlausa stað-
festu og sambland af móðurlegri
ákveðni og blíðu, en ég tel ekki eftir
mér að framvísa þeim eiginleikum. I
framhaldi er ekki vonlaust að Alþýðu-
flokkurinn verði að lokum það pólit-
íska kærleiksheimili sem flestir vilji
eiga vist í. í þeirri byggingu felst hin
pólitíska hugsjón mín. Því eins og
segir í kínversku spakmæli: „Hundrað
karlar geta myndað herbúðir en það
þarf konu til að skapa heimili.“ Rétt er
að benda á, að kona sem velur sér það
fómfúsa og vísast vanþakkláta hlut-
verk, að sinna heimilishaldi Alþýðu-
flokks, mun aldrei gera kveðjur sínar
að hurðarskellum. Jafnvel þótt erind-
um hennar sé misvel tekið. Þetta verð-
ur jafhaðarmönnum að vera Ijóst.
Víkjum aftur að liðinni heimilis-
ógæfu en hún virðist hafa markað ör í
sálarlíf hins kratíska ungviðis. Taug-
arnar eru þandar til hins ítrasta. Það
endurspeglast einna best í þeirri sér-
kennilegu hugmynd að takmarka beri
málfrelsi kvenna og sækja þær til saka
leyfi þær sér að hafa skoðanir. Þetta
álit ber vott um viðamikia kvenfælni
og viðkvæmni sem beija þarf úr ung-
viðinu ætli það sér framtíð á pólitíska
sviðinu. Víst er að hugmyndin er ekki
líkleg til að afla Alþýðuflokknum
fjöldafylgis.
Einnig verður þess vart að ungviði
Alþýðuflokksins óttast að almennings-
álitið hafi sig að háði og spotti vegna
þeirra skoðanaskipta sem orðið hafa á
síðum Alþýðublaðsins undanfarna
daga. Þá er rétt að benda á að menn
sem em viðkvæmir fyrir áliti annarra
ættu allra síst að snúa sér að pólitísku
starfi á vegum Alþýðuflokksins.
Ástæðan er einföld. Aralöng hefð er
fyrir því að forystusveit Alþýðuflokks
og liðsmenn hennar séu skammaðir og
svívirtir meir en aðrir stjórnmála-
menn. Þeir hafa verið sagðir hraðvirk-
ir lygarar, siðlausir loddarar og þraut-
þjálfuð illmenni. Eðalkratar hafa ekki
kippt sér upp við það níð, heldur hald-
ið áfram að vinna þjóð sinni og jafn-
aðarstefnunni gagn. Nú skilst mér að
pennavinur minn, Magnús Ami, ætli
sér frama í pólitík. Þá má hann búast
við að fá mun verri einkunn en þá að
hann sé uppskafhingur af kalkúnakyn-
slóð sem ekki hafí vit á þeim málefn-
um sem hann tjáir sig um. Texti minn
var því einungis forsmekkur af því
sem koma skal. M___________________
Höfundur er bókmenntafræöingur
og jafnaöarmaöur.
hafa hverja þá skoðun í pólitík sem honum sýnist - en þegar hann
heimtar fortíðaruppgjör Alþýðuflokksins, þá er nú moldin farin
að rjúka í logninu. Það vill svo til, að velferðarkerfið íslenska var
skapað og þróað að frumkvæði jafnaðarmanna: og allt tal um að
Alþýðuflokkurinn hafi á einn eða annan hátt grafið undan vel-
ferðarkerfinu er haldlaust geip.
Kannski er það rétt hjá Svavari Gestssyni að Alþýðuflokkurinn
ætti að gera upp fortíð sína. Efalaust væri flokknum hollt að horf-
ast í augu við þær staðreyndir að íslenskir jafnaðarmenn eru
brautryðjendur og höfundar velferðarkerfisins. En á meðan Al-
þýðuflokkurinn getur með hæfilegu stolti litið yfir sögu sína - þá
ætti Svavar Gestsson að líta í eigin barm og riija upp tengsl Al-
þýðubandalagsins við hið auðvirðilega glæpahyski kommún-
ismans. ■
2 2. á
ú s t
Atburðir dagsins
1485 Rlkharður III fellur í or-
ustu, þarmeð er leiðin greið í
hásæti Englands fyrir Hinrik
VII. 1809 Jörgen Jörgensen
hundadagakóngur hrakinn frá
völdum. 1911 Málverki Leon-
ardo da Vincis, Mona Lisa, er
stolið af Louvre-safninu í París.
1968 Skriðdrekar Varsjár-
bandalagsins valta yfir „flau-
elsbyltingu" Alexanders Dubc-
eks í Tékkóslóvakíu.
Afmælisbörn dagsins
Claude Debussy 1862, franskt
tónskáld. Jacques Lipchitz
1891, bandarískur myndhöggv-
ari, ættaður frá Litháen. Henri
Cartier-Bresson 1908, fransk-
ur Ijósmyndari. Ray Bradbury
1920, bandarískur rithöfundur.
Steve Davis 1957, breskur
snókermeistari.
Annálsbrot dagsins
Drengur hengdi kú með hár-
bandsflétting af höfði sér.
Stúlka í Landeyjum fannst
dauð í fjörunni; hún hafði fyrir
nokkrum tíma stolið sauð. Hjá
Homi í Skorradal fannst dauð-
ur piltur. Hryggbrotnaði maður
í Húsavík. Mann rak dauðan
upp úr Héraðsvötnum; þekkti
enginn deili á.
Grfmsstaöaannáll 1701.
Skoðun dagsins
Eg hef nýverið ferðast um alla
veröldina, og hef komið mér
upp fremur lítilfjörlegri skoðun
á henni.
Thomas Beecham, 1946.
Málsháttur dagsins
Leiður kjaftur heldur sér aldrei
aftur.
Orð dagsins
Það er ekki nema eitt til að
segja
um þessa fágætu snót:
Dœmalaus lifandi óttaleg
ósköp
er það hvað skepnan er Ijót.
Hannes Hafstein
Skák dagsins
Skjótt skipast veður í lofti, sem
kunnugt er, og það fékk Za-
pata - sem er ágætur stór-
meistari - að reyna gegn fima-
sterkum Gurevich. Zapata hef-
ur hvítt og á leik, og á undra-
verðan hátt tekst honum að
klúðra vinningsstöðu. Semsagt:
Hvað gerir hvítur?
//vítur á leik.
1. Hlh7! Góð byrjun, en síðan
versnar í þvf. 1. ... Dxb2 2.
Dg3?! Hc8 3. Dxg6+? Kd7 4.
Df7? De5?? 5. Dxd5?? Þetta
lítur út einsog keppni í afleikj-
um. 5. ... Dxd5 Hvítur gafst
upp enda fátt annað að gera.