Alþýðublaðið - 11.07.1996, Blaðsíða 7

FIMMTUDAGUR 11. JÚLÍ1996
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
7
a
■ I nýrri bók um Leni Riefenstahl er
reynt að má af henni nasistastimpilinn
Málsvöm
fyrir Leni
Hún var, og er, fríð, fjörmikil,
glæsileg, kjörkuð og óbilgjörn kona
sem kunni best við sig í félagsskap
karlmanna. f lífi hennar gegndu konur
hlutverki keppinauta. Eva Braun var
afbrýðisöm gagnvart henni en Leni
sjálf var full afbrýði í garð Marlene
Dietrich. Hún var vön að fá það sem
hún vildi og ef henni leist vel á karl-
mann beið hún ekki eftir frumkvæði
hans. Hún hreifst af myndarlegum
karlmönnum, en þegar hún var kynnt
fyrir Hitler árið 1932 kolféll hún fyrir
honum og falaðist eftir viðtali. Það var
veitt og með þeim tókst náin vinátta.
Hitler dáðist að Bláa ljósinu, kvik-
mynd sem Riefenstahl leikstýrði jafn-
ffamt því sem hún lék aðalhlutverkið,
og fékk hana til að gera stuttmynd um
Nasistaflokkinn. Arið 1934 hreifst
þýska þjóðin að mynd hennar Sigri
viljans, um flokksþing þýskra nasista í
Nuremberg. Myndin þótti bæði lotn-
ingarfull og dulúðug og festi Hitler í
sessi sem hinn útvalda leiðtoga þjóð-
arinnar.
Til að gera mynd sína sem áhrifa-
mesta beindi Riefenstahl kvikmynda-
vélinni að andlitum alþýðumanna þar
sem þeir hver á fætur öðrum stigu
fram til að votta foringja sínum og
föðurlandi hollustu. Áhrifin þóttu gíf-
urlega sterk og sannfærandi.
I mynd Riefenstahl um Ólympíu-
leikanna í Berlín 1936 voru skilaboðin
hennar til áhorfenda þau að þjóðir
heims hefðu þar komið saman til að
hylla Hitler.
Hún nefndi
fyrsta hluta
myndarinnar
Hátíð þjóðanna
en hefði allt
eins getað kall-
að hann Hitler
Uber Alles.
Hvorug
myndin var
heimildarmynd
í strangasta
skilningi þess
orðs. Báðar
höfðuðu kröft-
uglega til skynj-
unar og tilfinn-
inga. Þau Hitler
vissu bæði að
það er ekki nóg
að predika boð-
skapinn, rökin
ein eru lítils
Leni með átrúnaðargoði sínu og
einkavini Adolf Hitler.
ekki gera sér grein fyrir því að það var
Riefenstahl sjálf sem átti þátt í að
móta þennan hörmulega tíðaranda.
Salkeld kýs að Kta svo á að Riefensta-
hl hafi flotið með straumnum og Hitl-
er hafi villt henni sýn.
megnug. Þýska þjóðin hefði ekki ver-
ið svo gagntekin af trúnni á nasismann
hefðu hún ekki verið svo dáleidd af
myndum Riefenstahl.
En höfundur nýrrar bókar um Leni
Riefenstahl, Audrey Salkeld, fagnar
því að Riefenstahl gerði þessar mynd-
ir. Hún heldur því fram að þær veiti
sýn í tíðarandann. Um leið virðist hún
Leni Riefensthal við klippingu á
mynd sinni um Ólympíuleikanna í
Berlín.
Tvær spumingar verða hvað áleitn-
astar við lestur bókarinnar. Var Rie-
fenstahl nasisti og vissi hún hvað var
að gerast? Andstæð sjónarmið koma
fram í bókinni en Salkeld sjálf tekur
afstöðu. Hún fordæmir þær raddir sem
gagnrýna Riefenstahl og tekur í nær
öllum atriðum undir þau sjónarmið
sem Riefenstahl setti fram í sjálfsævi-
sögu sinni árið 1987. Niðurstaðan er
sú að list Riefenstahl hafi verið hafm
yfir pólitík og flokkslínur.
En spyija má, hvað hélt Riefensta-
hl að Hitler væri að segja í Mein
Kampf? Hvað hélt hún að væri að ger-
ast þegar stormsveitir misþyrmtu og
niðurlægðu gyðinga opinberlega?
Hvað hélt hún að væri að gerast þegar
nasistar lögðu verslanir gyðinga í
rúst? Eða þegar skopmyndir af gyð-
ingum vom hafðar til sýnis hvar sem
var? Eða þegar Nuremberg lögin frá
árinu 1935 sviptu gyðinga öllum borg-
aralegu réttindum? Það var á þessu
tímabili, í skugga slfkra atburða, sem
Riefenstahl vann að Sigri viljans og
myndinni um Ólympíuleikana.
Þeir dómstólar sem tóku mál henn-
ar fyrir á eftirstríðsámnum lögðu trún-
að á orð hennar. Þeir komust að þeirri
niðurstöðu að myndir hennar hefðu
ekki verið ætlaðar sem áróðursmynd-
ir; að hún hefði ekki gengið með fé-
lagsskírteini frá þýska Nasistaflokkn-
um, hefði aldrei sofið hjá Hitler og
hefði verið miður sín fremur en uppn-
umin þegar hún sá hermenn nasista
slátra gyðingum í Konskie í Póllandi.
Ljósmyndari' hafði náð mynd af henni
þar sem hún stóð og gapti.
En það skiptir engu hvort hún bar
eða bar ekki félagsskírteini eða hvort
hún átti eða átti ekki í ástarsambandi
við Hitler. Hvort sem mönnum líkar
betur eða verr þá vom myndir hennar
áróðursmyndir og komu nasistum að
ómældu gagni. Og þegar því er haldið
fram að henni hafi ofboðið grimmd
nasista gagnvart Pólvetjum þá er rétt
að benda á að besti vitnisburðurinn er
ekki ljósmynd heldur hennar eigin
orð. I endurminningum sínum lýsir
hún Pólverjum sem skepnum en Þjóð-
veijum sem heiðursmönnum.
Hún hlýtur að hafa gert sér grein
fyrir því að Konskie væri ólíkleg upp-
spretta fagurra mynda og því hætt að
kvikmynda þar. En vinátta hennar við
Hitler stóð enn og hún tók að vinna að
rómantískri kvikmynd. Hluti hennar
var tekinn á Spáni. Martin Bormann
greiddi götuna með því að hunsa
gjaldeyrisreglur.
Þótt höfundur bókarinnar Audrey
Salkeld gangi of langt í réttlætingu á
gjörðum Riefensthal þá þykir hún hafa
skrifað mjög læsilega bók um konu
sem skapaði stórfengleg listaverk sem
era jafn ógeðfelld og félagsskapurinn
sem hún kaus sér forðum daga.
Byggt á Sunday Times.
Feröamanna-
bœrinn
AKUREYRI
Akureyri er í þjóðbraut og þangab
kemurfjöldi ferbafólks á hverju sumri
/
A Akureyri er ab finna margvíslega
möguleika til afþreyingar
■|m|rn|jm||pn||rnj
rnjffnijmjmjjm

• Góð sundaðstaba
• Golfvöllur
• Hótel og fjöldi gistiheimila
• Nútíma veitingastaðir og kaffihús
• Skemmtistaðir við allra hæfi
Menningarviðburðir á vegum Listasumars '96
flesta daga
Fjölskylduhátíð um verslunarmannahelgina
Frá Akureyri er skammt til margra markverðra
staða
Hópferðir í boði
Upplýsingamiðstöð ferðamála í miðbænum.
AKUREYRAR
BÆR