Alþýðublaðið - 31.07.1996, Blaðsíða 11

MIÐVIKUDAGUR 31. JÚLÍ1996
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
11
m i n n i n c
100 ára fæðingarafmæli 31. júlí 1996
Bjarni G. Friðriksson
Það var á árunum 1962-1964,
ég man það ekki nánar, að
við Hörður Zophaníasson,
síðar skólastjóri og bæjarfulltrúi í
Hafnarfirði, vorum ráðnir tíma-
bundið í störf fyrir Verkalýðs-
málanefnd Alþýðuflokksins. Fyrir
dyrum stóð þing Alþýðusambands
íslands og á þeim árum var tals-
verð starfsemi á
vegum verkalýðs-
málanefndarinnar,
ekki síst þegar stór-
samkomur eins og
þing ASÍ fóru í
hönd. Formaður
verkalýðsmála-
nefndarinnar þá var
Jón Sigurðsson,
formaður Sjó-
mannafélags
Reykjavíkur og
fyrsti forseti Sjó-
mannasambands Is-
lands. Jón Sigurðs-
son var einn af
frumherjunum í
verkalýðsbarátt-
unni. Hann var
lengi erindreki Alþýðusambands
fslands, meðal annars á þeim árum
þegar baráttan var hörðust á milli
sósíaldemókrata og kommúnista,
og síðan framkvæmdastjóri þess
um hríð. Sem erindreki hafði hann
ferðast víða um land, stofnað
verkalýðsfélög, átt viðureignir við
atvinnurekendavaldið og tekið þátt
í hinum illvígu og oft persónulegu
átökum í verkalýðsfélögunum.
Braut þar oft á Jóni Sigurðssyni,
enda var hann á tímabili sá ein-
staklingur í forystusveit verkalýðs-
leiðtoga Alþýðuflokksins, sem
mest var rægður af andstæðingum
jafnaðarmanna í verkalýðshreyf-
ingunni þó síðar ætti hann eftir að
verða óumdeildur, vinsæll og virt-
ur foringi íslenskra sjómanna. Jón
var tíður gestur á heimili afa míns
og ömmu á Patreksfirði þar sem
hann gisti gjarna á ferðum sínum
og milli hans og föður míns var
mikill vinskapur, en faðir minn tók
við störfum af Jóni sem erindreki
ASÍ. Þegar ég kom ungur maður til
Reykjavíkur árið 1961 tókust því
fljótt kynni milli mín og Jóns og
starfaði ég tímabundið fyrir hann
bæði í Sjómannasambandi Islands
og fyrir Verkalýðsmálanefnd Al-
þýðuflokksins. Jón er mér ógleym-
anlegur maður og að fá tækifæri til
þess að kynnast og vingast við
þennan frumherja í verkalýðsbar-
áttu okkar fslendinga var sérstak-
lega ánægjulegt og lærdómsríkt.
Eitt af verkefnum okkar Harðar
Zophaníassonar þetta umrædda
sumar var að ferðast um, ræða við
forystumenn Alþýðuflokksins í
verkalýðsfélögum og safna fé til
starfsemi verkalýðsmálanefndar-
innar með sölu happdrættismiða.
Leið okkar lá meðal annars til
Suðureyrar við Súgandafjörð. Þó
Suðureyri væri næsti bær við fæð-
ingar- og uppeldisbæ minn, fsa-
fjörð, hafði ég ekki oft komið þar á
æsku- og unglingsárum, enda allar
vegalengdir miklu meiri þá en síð-
ar varð. Mér er þessi heimsókn
okkar Harðar því sérstaklega
minnisstæð.
Fundur var haldinn með okkur
Herði og alþýðuflokksmönnum í
Verkalýðsfélaginu Súganda á
heimili Bjarna Friðrikssonar sem
þá var formaður félagsins. Mér eru
margir þeir, sem þarna voru, mjög
minnisstæðir, ekki síst Bjarnar
tveir; Bjarni Friðriksson og Bjarni
Bjarnason. Annar þéttur á velli og
þykkur undir hönd, hinn minni að
vallarsýn, en snar, snöggur og
snerpulegur - en báðir logandi af
áhuga. Eftir góðan fund um verka-
lýðs- og stjórnmál kom að síðara
erindinu okkar Harðar, nefnilega
happdrættismiðunum. Við báðum
fundarmenn að gefa okkur upp
nöfn og heimilisföng fólks sem
óhætt væri að senda happdrættis-
miða Verkalýðsmálanefndar Al-
frá Suðureyri
þýðuflokksins í von um að það
myndi kaupa. Það var auðsótt og
fórum við nú í óðaönn að skrifa
niður nöfn og heimilisföng sam-
kvæmt upplýsingum Bjarnanna og
félaga þeirra. Eg man ekki hversu
marga við skrifuðum niður nema
hvað löngu áður en lokið var hætti
okkur Herði alveg að lítast á blik-
Bjarni Guðmundur Friðriksson
ásamt eiginkonu sinni Sumarlínu
Jónsdóttur.
una. Þegar skriftunum var loksins
lokið og við Hörður gátum litið
upp frá verkinu höfðum við orð á
því, heldur varlega, hvort ekki
væri þýðingarlaust að senda öllu
þessu fólki miða. Kom þá undrun-
arsvipur á þá félaga og Bjarni
Friðriksson sagði, og ekki laust við
þykkju:
„Er þetta ekki happdrætti Verka-
lýðsmálanefndar Alþýðuflokks-
ins?“
Við játtum því.
„Já, en allt eru þetta nöfn verka-
manna og sjómanna. Haldið þið að
við séum að telja upp einhverja
aðra?“
Þegar ég, heimkominn, sagði
Jóni Sigurðssyni þessa sögu, þá
brosti hann. „I hugum þessara
manna eru Alþýðuflokkurinn og
verkalýðshreyfingin eitt og hið
sama,“ sagði Jón. „í þeim anda
hafa þeir starfað og þannig líta
þeir á hlutina. Gerið eins og þeir
segja."
Það gerðum við Hörður og skil
Súgfirðinga á happdrættismiðun-
um, sem við sendum hverjum og
einum eftir fyrirsögn Bjarna og fé-
laga, voru sérlega góð. Ekki er ég,
efasemdarmaðurinn, þó viss um að
allt það góða fólk hafi kosið Al-
þýðuflokkinn nema þá kannski Ás-
geir á meðan það var. En það
studdi verkalýðsmálanefndina.
Þessi fyrstu kynni mín af Bjarna
G. Friðrikssyni og félögum hans
lýsa vel viðhorfi þeirrar kynslóðar
jafnaðarmanna í verkalýðshreyf-
ingunni sem þeir voru allir af; þeir
og Jón Sigurðsson. Rótin var sterk
og stóð djúpt í upprunalegum jarð-
vegi. Jafnaðarmerkið var á sínum
stað.
Bjarni Guðmundur Friðriksson
fæddist á Flateyri við Önundar-
fjörð 31. júlí 1896. Að honum
stóðu traustar vestfirskar ættir.
Fjölskyldan var mannmörg, systk-
inin ellefu og var Bjarni næst elsta
barnið. Heimilið var fátækt al-
þýðuheimili, kjörin kröpp og lífs-
baráttan hörð. Aðeins tíu ára gam-
all var Bjarni farinn að róa í veri
og tveimur árum síðar andaðist
móðir hans frá sínum ellefu börn-
um, það yngsta aðeins fjögurra
mánaða gamalt. Þá sundraðist
æskuheimili Bjarna, systkini hans
fóru öll í fóstur, en Bjarni fluttist
til Súgandafjarðar með föður sín-
um. Þar fermdist hann en daginn
eftir fermingardaginn fór hann til
róðra frá Súgandafirði og varð sjó-
mennskan hans ævistarf. Þann 22.
nóvember árið 1922 kvæntist hann
Sigurborgu Sumarlínu Jónsdóttur
frá Súgandafirði og stofnuðu þau
heimili sitt þar. Heimili þeirra
hjóna varð mannmargt, ekki síður
en æskuheimili Bjarna. Þau Sum-
arlína og Bjarni eignuðust sextán
börn, fjögur þeirra dóu ung en þrjú
á miðjum aldrei. f þennan harða
lífsins skóla gekk Bjarni G. Frið-
riksson. Hann þekkti kjör íslenskra
erfiðismanna af eigin raun. Barátt-
una um brauðið, erfiði og strit sjó-
mannsins á opnum
bátum, réttleysi
verkamannsins,
skortinn. f þennan
skóla sótti Bjarni
menntun sína, skoð-
anir sínar, staðfestu
sina, trúna á það
sem hann taldi vera
réttlátt og satt. En
þangað sótti hann
líka þá sannfæringu
sína að samtaka-
mátturinn einn,
sameinað afl verka-
fólk og sjómanna,
aðeins það gæti
breytt og bætt að-
stæður alþýðu fs-
lands og að til þess
að svo gæti orðið þyrfti ýmsu til
að kosta. Bjarni gerðist því einn af
stofnendum Verkalýðsfélagsins
Súganda, hann var í stjórn þess og
formaður í 17 ár. Þá var hann einn-
ig í hreppsnefnd Suðureyrarhrepps
í 30 ár. Þessi fátæki sjómaður, með
sinn stóra barnahóp, kaus því að
verja miklu af sínum takmarkaða
tíma til þess að ganga erinda ann-
arra frekar en sjálfs síns. Og spurði
aldrei um verkalaunin, enda voru
þau bæði fá og smá. Eg hef það
fyrir satt að það hafi ekki síst verið
hversu þunglega gekk að gæta
hagsmuna félagsmanna í Verka-
lýðsfélaginu Súganda á erfiðum
tímum sem Bjarni tók þá ákvörðun
árið 1971 að flytjast búferlum frá
Suðureyri til Reykjavíkur. Þegar
barátta Bjarna og hans kynslóðar í
forystu verkalýðsfélaganna á ís-
landi fór að skila árangri í bættum
lífskjörum og auknum réttindum
var eins og skilningurinn minnkaði
hjá fólki á nauðsyn þess að standa
saman, og ef til vill hefur þessum
áhugasama eldhuga þótt sem ein-
hverjir brestir væru farnir að koma
í stuðninginn við málstaðinn, sem
hann hafði varið og sótt fram fyrir
alla sína ævi. Hafi sú verið reynsla
Bjarna Friðrikssonar þá er hann
ekki einn um þá reynslu. Fáir njóta
eldanna sem fyrstir kveikja þá.
Bjarni G. Friðriksson var því
farinn frá Suðureyri þegar ég var
kjörinn til Alþingis vorið 1974 og
ferðum mínum þangað tók að
fjölga. Framan af naut ég þó stuðn-
ings og samstarfs við afkomendur
hans, sem áfram bjuggu á Suður-
eyri við Súgandafjörð, einkum son
hans, Eyjólf og konu Eyjólfs, Guð-
finnu Vigfúsdóttur. Þau fluttust
hins vegar til Hafnarfjarðar og búa
nú þar og eru meðal virkustu fé-
laga í Alþýðuflokknum í Hafnar-
firði, ekki síst Guðfinna. Þannig
hefur það orðið með marga þá
sterkustu stofna sem báru uppi
störf okkar Alþýðuflokksmanna á
Vestfjörðum. Þeir gróa nú í öðrum
görðum og við söknum vina í stað.
Bjarni og Sigurborg voru dugn-
aðarfólk og öll börn þeirra, sem
komust til manns, hafa hlotið í arf
dugnað þeirra og samviskusemi.
Börn þeirra, barnabörn og barna-
barnabörn eru fjölmennur hópur og
föngulegur. Eiginleikar þeirra
sterku, vestfirsku stofna, sem
standa að þessu fólki, eru sá arfur
sem Bjarni og Sigurborg hafa skil-
að afkomendum sínum. Stofninn er
hinn sami þótt laufið sé annað en
forðum.
Bjarni G. Friðriksson andaðist í
Reykjavík þann 5. nóvember 1975.
Sigurborg, eiginkona hans, lést á
Landspítalanum 6. apríl 1991.
Eg minnist þeirra beggja með
virðingu og þökk. ■
Sighvatur Björgvinsson
alþingismaður.
MENNTAMÁLARÁÐUNEYTIÐ
Tímabundin störf við námskrárgerð
Menntamálaráðuneytið óskar að ráða fólk til tímabundinna starfa við að end-
úrskoða aðalnámslaá grunn- og framhaldsskóla. Um er að ræða fullt starf
faglegra umsjónarmanna með vinnuhópum sem sjá um endurskoðunina.
Starfstími er frá 1. september 1996, eða samkvæmt samkomulagi, til 1. sept-
ember 1997.
í starfinu felst einkum að:
- taka þátt í stjóm verkefnisins í samráði við verkefnisstjóra,
- skipuleggja og stýra starfi vinnuhópa,
- vinna að námskrárgerð á tilteknum námsviðum,
- taka þátt í og útfæra stefnumótun við endurskoðun á námskrám,
- annast gagnaöflun, úrvinnslu gagna og alþjóðlegan samanburð á
námsgreinum og námssviðum.
Umsækjendur skulu hafa áhuga og þekkingu á menntamálum, reynslu af
stjómun eða verkefnabundinni vinnu og góða skipulagshæfileika. Æskilegt er
að viðkomandi hafi lokið háskólaprófi.
Umsóknir, ásamt upplýsingum um námsferil og fyrri störf, berist mennta-
málaráðuneytinu fyrir 15. ágúst næstkomandi merktar:
Menntamálaráðuneytið,
endurskoðun aðalnámskráa,
Sölvhólsgötu 4,
150 Reykjavík.
Nánari upplýsingar veitir ráðuneytið í síma 560 9573 virka daga milli 14 og 16.
ÚTBOÐ
F.h. Sjúkrahúss Reykjavíkur, er auglýst forval vegna
fyrirhugaðs útboðs á leigu 100 einmenningstölva fyrir
Sjúkrahúsið. Forvalsgögn fást afhent á skrifstofu vorri.
Skilafrestur er til kl. 16:00, föstudaginn 9. ágúst
1996.
ININIKAUPASTOFNUN REYKJAVÍKURBORGAR
Fríkirkjuvegi 3- 101 Reykjavík
Sími 552 5800 Bréfsími 562 2616
Auglýsing vegna takmark-
aðrar heimilislæknaþjón-
ustu eftir 1. ágúst n.k.
Þar sem meirihluti starfandi heilsugæslulækna hefur sagt
upp störfum frá 1. ágúst n.k. má gera ráð fyrir að veruleg
röskun verði á læknisþjónustu. Heilbrigðis- og trygginga-
málaráðuneytið og landlæknir vekja því athygli á eftirfar-
andi:
Allar heilsugæslustöðvar verða opnar á hefð-
bundnum opnunartíma. Á sumu þeirra verða áfram
starfandi læknar, sem ekki hafa sagt upp störfum, eða af-
leysingalæknar/læknanemar. Nánari upplýsingar um
framangreint svo og hvert fólk getur leitað ef læknar eru
ekki til staðar á viðkomandi heilsugæslustöð verða gefn-
ar á hverri stöð. Utan opnunartíma verða upplýsingar
veittar á símsvara. Upplýsingar um þjónustu verða einn-
ig veittar á Heilsuverndarstöðinni í Reykjavík.
Almenningur er hvattur til að taka tillit til aukins álags á
starfandi lækna eftir 1. ágúst n.k. og æskilegt er að ein-
ungis verði leitað til þeirra með erindi sem ekki þola bið.
Heilbrigðis- og tryggingamálaráðuneytið
Landlæknir
Frá skrifstofu
Alþýðuflokksins
Skrifstofan verður opin á þriðjudögum og
fimmtudögum eftir hádegi. Þeim sem vilja fá
upplýsingar um starf flokksins er bent á að
Þröstur Ólafsson, framkvæmdastjóri þing-
flokks Alþýðuflokksins, verður til viðtals á skrif-
stofunni á þessum tímum.