Alþýðublaðið - 25.09.1996, Blaðsíða 8

Miðvikudagur 25. september 1996 143. tölublað - 77. árgangur Verð í lausasölu kr. 100 m/vsk
■ Aukin atvinnuþátttaka
Launafólk hefur
skapað fyrirtækj-
um svigrúm
- segir Guðmundur Gylfi
Guðmundsson hagfræð-
ingur ASÍ: „Það eru uppi
raddir hjá okkur um að
fara kauphækkunarleið-
ina þrátt fyrir að hún
muni óhjákvæmilega
leiða til verðbólgu."
„Það þarf um tvöþúsund ný störf á
ári til að svara aukinni eftirspum á
vinnumarkaði," sagði Guðmundur
Gylfi Guðmundsson hagfræðingur hjá
ASÍ. „Verði fjölgun umfram það, sem
skilar sér ekki að sama skapi í minnk-
andi atvinnuleysi, er um aukna at-
vinnuþáttöku að ræða en hún kom
berlega fram í skýrslu frá Hagstofunni
í vor. Mér finnst líklegt að Finnur Ing-
ólfsson sé að vitna í þessa Vinnu-
markaðskönnun Hagstofunnar. í þess-
ari auknu þáttöku er um að ræða fólk
sem af einhvetjum ástæðum kaus að
draga sig í hlé samfara atvinnuleysinu
án þess að það kæmi fram á opinber-
um skýrslum. Til dæmis fólk með ung
böm, fólk sem hefur kosið að fara í
lengra nám og þá sem hafa látið að
störfum vegna aldurs og eiga rétt á líf-
eyri en hafa kosið að snúa aftur inn á
vinnumarkaðinn."
Finnur Ingólfsson iðnaðar- og við-
skiptaráðherra lét þess getið í útvarp-
sviðtali í gær að kosningaloforð fram-
sóknarmanna um I2 þúsund ný störf
fyrir aldamót væri enn í fullu gildi. Nú
þegar hefðu orðið til 4300 ný störf á
undanfömum 18 mánuðum sem liðnir
eru frá því ríkisstjómin tók við völd-
um. Atvinnuleysi hefur sveiflast tals-
vert milli ára, í ágúst í ár voru 3,8 pró-
sent atvinnulausir en á sama tíma í
fyrra voru það 4,3 prósent, en árið
1994, 3,6 prósent. Mest er atvinnu-
leysið meðal kvenna á Suðumesjum,
7,1 prósent, en konur em einnig áber-
andi fleiri yfir landið allt, 5,9 prósent
kvenna ganga atvinnulausar.
„Til að þessi fjölgun starfa verði til
þess að hækka laun á vinnumarkaði
þarf að útrýma atvinnuleysi og það er
töluvert erfiðara mál,“ sagði Guð-
mundur Gylfi. „Það er ljóst að það
þarf stöðugleika á vinnumarkaði til að
fyrirtækin hafi svigrúm til að bæta við
sig starfsfólki og þann stöðugleika
hefur verkalýðshreyfingin tryggt og
launafólk tekið á sig auknar byrðar til
að gefa fyrirtækjum svigrúm til að
fara út í framkvæmdir. Nú kann að
verða breyting þar á,“ sagði Guð-
mundur Gylfi. „Það em uppi raddir
hjá okkur um að fara kauphækkunar-
leiðina, þrátt fyrir að hún muni óhjá-
kvæmilega leiða til verðbólgu. Við
verðum að ná þeim opinbem starfs-
mönnum sem hafa knúið fram launa-
hækkanir, það vom alþingismenn sem
gáfu tóninn með því að hækka við sig
launin."
Varðandi það að atvinnuleysi er
hlutfallslega mun meira meðal kvenna
sagði Guðmundur: „Það gerir konum
erfitt fyrir að víða um land er verið að
loka frystihúsum þar sem þær eru í
meirihluta starfsfólks. Það er auðveld-
ara fyrir opinbera aðila að skapa at-
vinnu fyrir karla. Þar er oftast um að
ræða verklegar framkvæmdir sem
gefa beinan arð, svo sem stækkun ál-
versins. Hefðbundin kvennastörf eru
sérhæfðari svo sem umönnunar og
þjónustustörf, þar er erfiðarara um vik
að sýna fram á beinan hagnað og þau
sitja á hakanum."
Ber á Norðurlandi
Nú eru síðustu forvöð að fara í berjamó áður en næturfrostin hefjast. Ein-
ar Ólason ijósmyndari var á ferð um Norðurland og notaði að sjálfsögðu
tækifærið einsog þessir gaivösku berjatínslumenn.
■ Allt að 20 til 30 prósenta niðurskurður til framhaldsskóla á landsbyggðinni
Skólahald í núverandi mynd úr sögunni
- ef til niðurskurðar kem-
ur, segir Hjalti Jón skóla-
meistari að Laugum. Egill
Jónsson alþingismaður:
Grundvallaratriði að litlu
skólunum verði gert kleift
að starfa með eðlilegum
hætti.
„Ef af þessum niðurskurði verður
skólastarf í núverandi mynd úr sög-
unni, enda allar forsendur þá brostn-
ar,“ sagði Hjalti Jón skólameistari
framhaldsskólans að Laugum í
Reykjadal í samtali við Alþýðublaðið
í gær. Einsog fram hefur komið boðar
menntamálaráðherra mikinn niður-
skurð í þremur litlum framhaldsskól-
um á landsbyggðinni, en alls er ætlun-
in að spara 15 milljónir króna með
þessum hætti. Eyjólfur Guðmundsson
skólameistari Framhaldsskólans í
Austur- Skaftafellssýslu segir að skól-
inn verði ekki samur ef til niðurskurð-
ar kemur. Þriðji skólinn sem um ræðir
er framhaldsskólinn á Húsavík. Skóla-
nefndin þar hefur þegar komið saman
og mótmælt harðlega áformum um
niðurskurð.
Þótt heildarfjárhæðin sé ekki há
þurfa skólamir að skera niður um allt
að 20 til 30 prósent.
Hjalti Jón segir að þetta sé stór biti
að kyngja, og hér sé um byggðamál að
ræða sem stjórnmálamenn hljóti að
taka á. Framhaldsskólinn að Laugum
var stofnaður 1988 og þar eru nú um
hundrað nemendur. Skólastarfið þurfi
að skipuleggja frá grunni, ef niður-
skurðurinn verður að veruleika, að
sögn skólameistarans.
Eyjólfur Guðmundsson sagði óljóst
hvort framhaldsskólinn í Austur-
Skaftafellssýslu muni ná sér, en þar er
gert ráð fyrir ríflega 20 prósenta nið-
urskurði. Skólanefnd kemur saman
vegna málsins í dag. Hann tók undir
orð kollega síns að Laugum og sagði
um byggðamál og pólitíska aðgerð að
ræða.
Ljóst er að stórfelldur niðurskurður
mun gera litlum skólum á lands-
byggðinni erfitt fyrir að keppa við
stóru skólana, einkum á höfuðborgar-
svæðinu. Um samkeppnisstöðu litlu
skólanna sagði Eyjólfur: „Sumpart er
staða okkar verri að því leyti að við
getum ekki boðið uppá það sama og
stóru skólarnir. Að öðru leyti gerir
smæðin og fámennið okkur hinsvegar
kleift að veita betri þjónustu. Við er-
um ekki ósáttir við að vera litlir, ef við
fáum að hegða okkur einsog við telj-
um best.“
Hann bendir á, að á landsbyggðinni
hafi margir farið í nám sem ella hefðu
ekki gert það og frá skólanum í Aust-
ur- Skaftafellssýslu hefði margir út-
skrifast með réttindi sem stýrimenn,
vélstjórar eða sjúkraliðar, svo dæmi
séu tekin. Hann taldi að um sjötíu til
hundrað nemendur hefðu lokið námi
með þessu móti, sem annars hefðu
ekki leitað sér menntunar.
Egill Jónsson oddviti Sjálfstæðis-
flokksins á Austurlandi segir að um-
ræðan um niðurskurð til litlu skólanna
á landsbyggðinni komi sér ekki á
óvart. Lengi hafi staðið til að gera ein-
hverjar breytingar á rekstri þeirra,
meðal annars í þá veru að þeir tækju
upp samstarf við stærri skóla. Egill
sagði hinsvegar að smærri skólarnir
hefðu verið tregir til samstarfsins,
þrátt fyrir áherslur menntamálaráð-
herra í þá veru. Hann sagði að ráð-
herra gerði að skilyrði fyrir því að
smærri skólarnir fengju að útskrifa
stúdenta, að þeir tækju á þessum mál-
um. Umræðan yrði að snúast um ann-
arsvegar að styrkja skólahaldið og
hinsvegar að spara peninga. „I þessu
máli er grundvallaratriði, sem ég vona
og treysti að verði fylgt, að litlu skól-
unum verði gert kleift að starfa með
eðlilegum hætti við þær aðstæður sem
þeir búa við núna,“ sagði Egill.