Alþýðublaðið - 15.10.1996, Blaðsíða 8

Þriðjudagur 15. október 1996
Verð í lausasölu kr. 100 m/vsk
■ Allir eru velkomnir í Borgarleikhúsið klukkan fimm á morgunn.
Ótrúlegar tækninýjungar í boði
Mikilvægt að þróa íslenskan hug-
búnað tölvutækar orðabækur á ís-
lensku, segir Helgi Hjörvar en í
dag er dagur hvíta stafsins, alþjóð-
legur dagur blindra og sjónskertra.
„Þetta er fyrst og fremst hátíðisdagur
blindra og sjónskertra og er haldin um
heim allan af aðildarfélögum heimsamtak-
anna í 160 löndum," sagði Helgi Hjörvar
framkvæmdastjóri Blindrafélagsins. „Við
höfum notað daginn hér heima til að vekja
athygli á þeim árangri sem hefur náðst og
þeim framförum sem hafa orðið í málefn-
um blindra og biðja fólk að sýna blindum
og sjónskertum tillitssemi. Það getur varð-
að almenna framkomu og hluti eins og bfla
á gangstéttum eða Ujágreinar sem slúta út
fyrir garða en það er ýmislegt sem fólk má
hafa í huga.
í ár bryddum við upp á þeim nýmælum
að skoða spaugilegri hliðina á þessum mál-
um og leitumst þannig við að nota húmor-
inn til að vekja athygli fólks. I samvinnu
við íslenska útvarpsfélagið fengum við þá
radíusbræður til liðs við okkur en þeir hafa
sett á svið ýmsar aðstæður sem blindir geta
Er á tali ?
Villi karlinn veit ekki að hann þarf aðeins að nýta sér
Hann ýtir bara á © fær staðfestingu,
ieggur á og notar timann til annars.
Þegar hitt simtalið er búið, hringir
síminn hjá Vilia og brátt er hann
kominn i samband. Simtalspöntun
kostar aðeins 9,97 krónur.
PÓSTUR OG SÍMI
,du
Helgi Hjörvar: Tækninýjungarnar
eru ótrúlegar.
lent í en þátturinn verður sýndur í opinni
dagskrá klukkan átta í kvöld. Við höfum
beitt óspart aðferð sem verður að teljast
nokkuð árangursrík við að auka skilning á
þörfum hópsins en það er að bjóða sjáandi
að setja sig í spor blindra og sjónskertra en
það er oft auðveldara að skilja það sem
maður hefur reynt á sjálfum sér. Við bjóð-
um öllum að koma til okkar í Borgarleik-
húsið á morgunn klukkan fimm og þiggja
veitingar og skemmta sér með okkur. Þar
geta gestir okkar prófað að vera blindir og
sjónskertir, til dæmis, hvemig það er að
hafa kfldssjón eða sjá allt í móðu og svo
framvegis.“
Helgi Hjörvar hefur verið framkvæmda-
stjóri Blindrafélagsins í tvö ár og segir hafa
orðið miklar framfarir í málefnum blindra
á þeim tíma: Það er fjölmargt sem hefur
orðið til bóta. Til dæmis rafrænar útgáfur
dagblaða og fyrirsjáanlega tímarita líka,
svo að blindir geta fylgst með umræðunni í
þjóðfélaginu. Annað atriði sem varðar okk-
ur í Reykjavík sérstaklega er að í samstarfí
við SVR hefur tekist að gerbreyta ferða-
þjónustunni. Nú eru notaðir Ieigubflar til
akstursins en áður þurfti að panta akstur
með margra daga fyrirvara. Það er komin í
gagnið mun sveigjanlegri þjónusta sem
kostar borgina ekki meira þegar upp er
staðið. Það er líka í gangi sérstakt átak í
ferlimálum, bæði í Reykjavfk og eins á Ak-
ureyri, þar sem áhersla hefur verið lögð á
að setja hljóðmerki á gangbrautir og ganga
frá skábrautum fyrir reiðhjól og barna-
vagna. Ymislegt annað mætti nefna í þeim
málaflokki. Þá hefur náðst samkomulag
við íslenska menntanetið sem tryggir blind-
um ókeypis aðgang að intemetinu. Þar geta
menn með notkun nauðsynlegs jaðarbún-
aðar, lesið bréf eða nálgast upplýsingar auk
annars til dæmis geta þeir keypt í matinn
gegnum netið. Það em því (jiilmargir góðir
hlutir sem hafa verið að gerast."
Aðspurður hvað hann vildi helst sjá að
gerðist í málefnum blindra á næstunni
svaraði Helgi:
,,Það þarf umfangsmikið átak til að nýta
upplýsingatæknina í þágu blindra og sjón-
skertra svo að þeir geti verið virkir og sjálf-
stæðir þátttakendur í samfélaginu. Það er
ekki einkamál okkar sem emm blind. því
að þar skiptir mestu máli að Islendingar
ákveði að tölvur og tæki morgundagsins
eigi ekki bara að tala enskú og þrói þann
hugbúnað og tölvutækar orðabækur sem til
þarf á íslensku. Sú ákvörðun að tala ís-
lensku á íslandi myndi auðvelda blindum
og sjónskertum daglegt líf til muna. Ég var
nýlega á heimsþingi World Blind Union og
sá þar hversu ótrúlegar lausnir em í boði
fyrir blinda og sjónskerta sem tala ensku,
þýsku, frönsku eða spænsku. Við emm að
tala um tæki sem er eins og ljósritari eða
prentari nema að það les það sem stendur á
því, talandi dagbækur sem skynja lflca hvað
þú ert að segja og svo mætti lengi telja.
Tækninýjungamar em ótrúlegar. En annað
hvort þarf að íslenska slíkan búnað eða þá
að við fömm að tala ensku. I rauninni er
þetta fremur málræktarátak en eitt og sér
átak í þágu blindra og sjónskertra. Það er
að skapast umhverfi þar sem tjáskipti fara
fram í gegnum tölvu. Ef að við ekki eign-
umst íslenskan hugbúnað til að mæta þessu
geta vaxið úr grasi heilu kynslóðimar af
bömum sem alast upp við að tala við tölv-
una sína daginn út og inn á erlendu tungu-
máli,“ sagði Helgi Hjörvar að lokum.
■ 250 manna biðlisti eftir einföldum og
ódýrum aðgerðum
Sjúkrahúsið lokarfyriraugn-
aðgerðir nema bráðaþjónustu
„Þetta er mjög alvarlegt ástand
eins og gefur að skilja og við höf-
um orðið vör við talsverða angist
okkar skjólstæðinga," sagði Einar
Stefánsson yfirlæknir á augndeild
Sjúkrahúss Reykjavíkur.
Frá því Reykjavíkurborg tók við
Landakotsspítala fyrsta janúar síðastliðinn
hefur skapast 250 manna biðlisti eftir
augnaðgerðum en augnaðgerðir flytjast
yfir til Ríkisspítala í árslok. „Þetta er mjög
alvarlegt ástand eins og gefur að skilja og
við höfum orðið vör við talsverða angist
okkar skjólstæðinga, „ sagði Einar Stef-
ánsson yfirlæknir á augndeild Sjúkrahúss
Reykjavfkur en hún er.sú eina á Iandinu.
Með því að skapa þennan nýja biðlista
hcfur Sjúkrahúsið sparað fimmtán millj-
ónir króna en Blindrafélagið bendir á í ný-
legri greinargerð að það gerist með því
móti að sjúkrahúsið hafi unnið heilli grein
lækninga tjón og skapað biðlista sem
kunni að fylgja henni um aldur og ævi.
„Það hefur verið að skapast nýr og
óþekktur vandi á augndeildinni og við
höfum þess vegna í dag á degi Hvíta stafs-
ins leitað til borgarráðs um að það láti
þann vanda til sín laka,“ sagði Helgi
Hjörvar ffamkvæmdastjóri Blindrafélags-
ins. „Borgarráð hefur haft ríkan skilning á
þcssu málefni og við uúum því og treyst-
um að í dag á alþjóðlegum hátíðisdegi
okkar verði tekið á þessum vanda jafn
skjótlcga og hann hefur orðið til.“
„Stjórn sjúkrahússins ákvað að loka
fyrir augnaðgerðir sem ekki teljast bráðar
frá og með morgundeginum. Það liggur
þama að baki geigvænleg fjárhagsstaða
sjúkrahússins og það er verið að skcra
niður f öllum rekstri,“ sagði Einar Stefáns-
son. „Það hefur verið niðurskurður í heil-
brigðiskerfmu á hverju á ári síðustu fimm
til sex árin. Nú er þessi niðurskurður kom-
inn á nýtt stig þar sem farið er að ganga á
grunnstarfsemi. Það liggur ljóst fyrir að
meðan þessi starfsemi liggur niðri bætast
25 manns á biðlista í viku hverri. Ég ætla
ekki að verða til þess að gagnrýna sljórn
Sjúkrahússins, staða hennar er erfið. Eins
og segir í góðri bók; „allt orkar tvímælis,
þá gjört er.“ Svona ákvarðanir eru ekki
teknar nema í örvæntingu. En ég held að
út af fyrir sig sé þetta ekki réttlætanlegt."
Einar sagði ennfremur að á biðlistanum
væri um að ræða algengar aðgerðir svo
sem augnsteinaskipti og aðgerðir vegna
skýja á augasteini. Þelta væra aðgerðir til
endurhæfingar á sjón og algengastar á
eldra fólki þó auðvitað væri ungt fólk inn-
an um og jafnvel ungabörn. Þessar að-
gerðir kosta um 60.000 krónur. ,JÞað er
ekki svo að öll starfsemi leggist af,“ sagði
Einar. „Bráðaþjónustu og slysaþjónustu er
sinnt og ég vona að við náum að gera það
með þolanlegum hætti. Sem dæmi þá
hringdi í morgun yngri maður sem er með
augnsjúkdóm og er hættur að gcta lesið og
þarf að komast í aðgerð vegna þess. Frá
læknisfræðilegu sjónarmiði getur hann
beðið en þessi einstaklingur getur ekki
sinnt sinni vinnu á meðan hann bíður.“
Síðar á þessu ári verður augndeildin opn-
uð á Landsspítalanum. „Ég veit ekki hvað
verður en vona að við náum einhvemtlm-
ann að vinna okkur út úr þessum vanda,"
sagði Einar.
,Að vekja von er mikil ábyrgð, eitt er
að geta ekki veitt þjónustu, en Sjúkrahús
Reykjavðcur tilkynnti skjólstæðingum sín-
um að þeir myndu endurhcimta sjón með
aðgerð á tilteknum degi en afturkallaði
það síðan," segir mcðal annars í greinar-
gerð frá Blindrafélaginu. „Slök áætlana-
gerð eða ónógt aðhald valda nú vanda og
með átta daga fyrirvara er áætlunum
breytt og þegar ákveðnum aðgerðum af-
lýst. Þar era skjólstæðingar látnir bera af-
leiðingar stjómunarvanda með skyndileg-
um skammtímaákvörðunum sem með
engum hætti era samboðnar stjómvaldi í
upplýsingasamfélagi."