Alþýðublaðið - 13.11.1996, Blaðsíða 8

flMIIIIRIMHI
Miðvikudagur 13. nóvember 1996 171. tölublað - 77. árgangur Verð í lausasölu kr. 100 m/vsk
■ Eiga Alþýðubandalagsmenn fremur samleið með forystusveit Sjálfstæðisflokksins en stjórnarand-
stöðuflokkunum? Leiðarahöfundur Morgunblaðsins velti upp þessari spurningu í gær, og Hrafn Jökuls-
son ræddi af þvítilefni við nokkra þingmenn um málið
Eigum samleiö með Davíð
Oddssyni í Evrópumálum
- sem eru þýðingar-
mestu mál þjóðarinnar,
segir Hjörleifur Gutt-
ormsson þingmaður Al-
þýðubandalagsins.
Svavar Gestsson segir
ekki grundvöll fyrir sam-
vinnu við Sjálfstæðis-
flokkinn og Árni M. Mat-
hiesen telur að grund-
vallarágreiningur sé enn
til staðar milli Sjálfstæð-
ismanna og Alþýðu-
bandalagsmanna.
,J stuttu máli sagt er svarið nei. Al-
þýðubandalagið hefur aldrei verið í
ríkisstjóm með Sjálfstæðisflokknum,"
- sagði Svavar Gestsson formaður þing-
flokks Alþýðubandalagsins, aðspurður
hvort grundvöllur væri fyrir samvinnu
Alþýðubandalagsins og Sjálfstæðis-
flokksins, einsog Morgunblaðið vék
að í forystugrein í gær. Morgunblaðið
fjallaði einkum um hræringar á
vinstrivæng og lfkur á kosningabanda-
lagi stjórnarandstöðuflokkanna. AI-
þýðuflokkurinn var sagður eiga í erf-
iðleikum vegna þess að á sama tíma
og forystumenn flokksins tala máli
kosningabandalags vinstri flokka, sé
yfirlýst markmið að sækja fylgi til
hægri með hörðum árásum á Sjálf-
stæðisflokkinn. Leiðarahöfundur segir
að stefna Framsóknar sé smámsaman
að þokast í átt til sjónarmiða Alþýðu-
flokksins, á sama tíma og „fleiri
snertifletir finnist á málefnaafstöðu
Sjálfstæðisflokks og Alþýðubandalags
en nokkum hefði órað fýrir.“
í þessu sambandi nefndi Morgun-
blaðið andstöðu Alþýðubandalags og
Sjálfstæðisflokks við aðild íslands að
Evrópusambandinu (ESB), og að trú-
lega væri meirihluti í báðum flokkum
gegn veiðileyfagjaldi, sem er mesta
ágreiningsefni stjómmálanna nú um
stundir.
{ samtalinu við Alþýðublaðið í gær
gerði Svavar að umtalsefni þau orð
Ossurar Skarphéðinssonar að formað-
ur Sjálfstæðisflokksins væri því miður
í þeirri aðstöðu að geta valið hvem af
minni flokkunum sem er til samstarfs,
Davíð Oddsson væri „Úllen-dúllen-
doffari" stjórnmálanna. Um þetta
sagði Svavar: „Úllen-dúllen-doff
kenningar Össurar vinar míns eiga því
við Alþýðuflokkinn og Framsóknar-
flokkinn en ekki Alþýðubandalagið.
Spumingin núna snýst um það, hvort
Alþýðuflokkurinn er, einsog Alþýðu-
bandalagið, tilbúinn að segja: Við ætl-
um að verða samferða í ríkisstjóm fé-
lagshyggjuafla eftir næstu kosningar."
Svavar kvaðst sammála því sem sagði
í leiðaranum um að Alþýðuflokkurinn
yrði að gera upp við sig á hvorum
miðunum hann ætlaði að vera.
Veiðileyfagjald ekki póiitískt
grundvallaratriði
Morgunblaðið segir að stefna AI-
þýðubandalagsins og Sjálfstæðis-
flokksins í Evrópumálum og afstaða
gegn veiðileyfagjaldi sé dæmi um
„snertifleti" flokkanna. Um það segir
Svavar: „Ég tel veiðileyfagjald ekki
pólitískt gmndvallaratriði, þótt Morg-
unblaðið og Jón Baldvin Hannibals-
son séu þeirrar skoðunar. Evrópusam-
bandsmálið er hinsvegar í eðli sínu
mörg mál, og snertir ekki bara aðild
íslands að ESB heldur fjölmörg
gmndvallaratriði. f þeim efhum eigum
við Alþýðubandalagsmenn samheija í
öllum flokkum, en vissulega er lengst
bil á milli Alþýðubandalagsins og Al-
þýðuflokksins í þessum málum. Eg er
hinsvegar ósammála því sjónarmiði
Davíðs Oddssonar að ESB sé ekki á
dagskrá. Það er á dagskrá."
Tökum eftir merkja-
sendingum
„Það er vissulega athyglisvert að
fylgjast með þeim þreifmgum sem nú
fara ffam, og merkjasendingum milli
forystumanna einstakra flokka. Við í
Alþýðubandalaginu tökum ekki síst
eftir orðsendingum sem farið hafa
milli forystu Framsóknar og Alþýðu-
flokksins, samanber leiðara í Alþýðu-
blaðinu 30. október síðastliðinn og
umræðu í framhaldi af því,“ sagði
Hjörleifur Guttormsson þingmaður
Alþýðubandalagsins. Hann sagði
stærstu tíðindin í þeirri umræðu vera
þá stefnu sem Halldór Ásgrímsson
væri að búa Framsóknarflokkinn undir
með yfirlýsingum sínum. „Þær fela í
sér að til greina komi fljótlega að
skoða aðild að ESB, og fleira sem Al-
þýðuflokkurinn hefur fagnað sérstak-
lega,“ sagði Hjörleifur.
Hann sagði vangaveltur Morgun-
blaðsins um hugsanlegt samstarf Al-
þýðubandalags og Sjálfstæðisflokks,
ekki geta verið annað en hálf-akadem-
íska umræðu á þessu stigi málsins.
Hindranir á vegi samstarfs
á vinstri væng
„Það blasir við að Sjálfstæðisflokk-
urinn hefur í þýðingarmesta máli sem
við þjóðinni blasir, spumingunni um
aðild að ESB, tekið mjög ákveðna af-
stöðu gegn aðild í fyrirsjáanlegri
framtíð," sagði Hjörleifur, sem er einn
harðasti andstæðingur aðildar íslands
að Evrópusambandinu. „Þegar spurt
er um möguleika Afþýðuflokks og Al-
þýðubandalags til samstillingar í þjóð-
málunum, komast menn ekki hjá því
að taka eftir stefnu Alþýðuflokksins
um ESB-aðild, sem var ítrekuð ræki-
lega á nýafstöðnu flokksþingi.“
Hjörleifur nefndi fleira í stefnu Al-
þýðuflokksins, sem hann taldi að tor-
veldaði samvinnu við Alþýðubanda-
lagið, meðal annars tillögur um fjár-
festingar útlendinga í sjávarútvegi, af-
stöðu Alþýðuflokksins í landbúnaðar-
málum, kröfur um uppstokkun kjör-
dæmakerfis og kosningalaga. „Ef
stefna Alþýðuflokks og Alþýðubanda-
lags er borin saman sé ég ekki að þar
sé efniviður til að byggja upp náið
stjómmálalegt samstarf á næstunni.
Þama em stórar hindranir í vegi, sem
valda því að mínu mati að samstarf
við Alþýðuflokkinn er ekkert nærtæk-
ari spuming fyrir Alþýðubandalagið
en samstarf við aðra flokka sem nú
em með fulltrúa á þingi.“
Hjörleifur kvaðst reiðubúinn að
eiga hlut að málefnalegu samstarfi við
Alþýðuflokkinn og aðra stjómarand-
stöðuflokka, enda ættu flokkarnir í
mörgum tilvikum samleið í velferðar-
málum og réttindamálum launafólks.
,,En ég vil einnig leita bandamanna í
öðmm málum, sem kannski em ennþá
stærri, og þá á ég ekki síst við afstöð-
una til Evrópumála. Þar á Alþýðu-
bandalagið samstöðu með mörgu því
fólki sem kaus Framsóknarflokkinn á
fölskum forsendum í síðustu kosning-
um, og með Davíð Oddssyni og öðr-
um sem taka undir með honum í Sjálf-
stæðisflokknum og hafna nú hug-
myndum um að sækja um aðild að
ESB,“ sagði Hjörleifur Guttormsson.
Grundvallar ágreiningur
enn til staðar
„Ég sé ekki að Alþýðubandalagið
og Sjálfstæðisflokkurinn hafi verið að
nálgast í stefnumálum. Það er ennþá
gmndvallar ágreiningur um hlutverk
ríkisins, og sá ágreiningur ristir mun
dýpra en þau mál sem Alþýðuflokks-
menn hafa verið að gera að deiluefni,"
sagði Ámi M. Mathiesen þingmaður
Reykjaness. Hann sagði að í flestum
málum ættu Alþýðuflokkur og Sjálf-
stæðisflokkur ennþá mesta samleið,
og pólitískur leikaraskapur að halda
öðm fram. ,ÁJér frnnst leiðinlegt að
Jón Baldvin skuli enda feril sinn með
því að agnúast út í Sjálfstæðisflokk-
inn. Þrír fjórðu hlutar af pólitískum
ferli Jóns Baldvins einkenndust af
mótlæti, en hans verður minnst sem
stjómmálamanns fyrir það sem hann
kom í verk í ríkisstjóm með Sjálfstæð-
isflokknum," sagði Ami.
Hann sagði að Alþýðuflokksmenn
gerðu of mikið úr ágreiningi við Sjálf-
stæðisflokkinn í Evrópumálum, sjáv-
arútvegi og landbúnaði.
Árni sagði að í raun væri ekki
margt sem skildi flokkana að í land-
búnaðar- og sjávarútvegsmálum, þótt
Alþýðuflokksmenn reyndu að magna
ágreininginn upp. Þá sagði hann að
alls ekki væri óbrúanleg gjá milli
flokkanna í Evrópumálum: „Við emm
á fleygiferð í Evrópusamstaríinu. Við
emm í EES, sem dekkar um það bil
80 prósent af innri markaði. Við eig-
um náið samráð við Evrópuríkin í
gegnum Nató og Vestur-Evrópusam-
bandið. Við eram líka að verða aðilar
að Schengen-samkomulaginu, sem er
meira en sagt verður um sumar ESB-
þjóðir."
Árni sagði að Evrópustefna Al-
þýðuflokksins bæri vott um sýndar-
mennsku: „Auðvitað vita Alþýðu-
flokksmenn að fiskveiðistefna banda-
lagsins er þröskuldur sem við kom-
umst ekki yfir. Alþýðuflokkurinn er
að leita sér að afsökun til að gera farið
að dufla við vinstri öflin," sagði Ámi
M. Mathiesen.
■ Jón Baldvin Hannibalsson alþingismaður um þá málefnalegu samleið forystusveita Alþýðubandalags
og Sjálfstæðisflokks sem Morgunblaðið gerði að umtalsefni í forystugrein
Meirihluti kjósenda Sjálfstæðisflokksins ósammála forystunni
Alþýðublaðið innti Jón Baldvin
Hannibalsson alþingismann eftir skoð-
un hans á þeim viðhorfum sem sett
voru fram í forystugrein Morgun-
blaðsins í gær. Svar Jóns Baldvins fer
hér á eftir:
Sú var tíð að hið mikla hagsmuna-
bandalag auðstéttanna á Ítalíu, Kristi-
legir demókratar, boðuðu nýja tíma í
ítölskum stjómmálum og smíðuðu til
þess sérstakt hugtak - apertura a sin-
istra - það er að segja opnun til
vinstri. Þetta var rökstutt með því að
kommúnistaflokkurinn ítalski væri
smámsaman, þá undir forystu Ber-
linguer, að losa um sovéska faðmlagið
og að færast inn í tuttugustu öldina.
Þannig var, að hin katólska valdastétt
vildi ná þessum próletarísku trúar-
brögðum inn í valdakerfi sitt, og koma
í veg fyrir að jafnaðarmenn gætu hald-
ið lykilhlutverki og þannig deilt og
drottnað í ítölskum stjórnmálum. Af
þessu varð nú aldrei, vegna þess að
hið mikla hagsmunabandalag hrandi
til granna undan álagi eigin spillingar
og ranglætis. Gamli kommúnista-
flokkurinn, sem var stórveldi, er orð-
„Það er ekki víst að kjósendur fylgi
villuráfandi forystusveitum Al-
þýðubandalags og Sjálfstæðis-
flokks," segir Jón Baidvin Hanni-
balsson.
inn að smáflokki - en öll stjómmála-
öfl vinstra megin við miðju ítalskra
stjórnmála hafa endurskipulagt sig í
nýjum jafnaðarmannaflokki, sem vann
sigur í síðustu kosningum og fer með
völdin á ftah'u. Það er athyglisvert að
hinn svokallaði millistéttarhópur, það
er að segja frjálslyndir og umbótasinn-
aðir kjósendur, sem áður kusu Kristi-
lega demókrata, tilheyra nú kosninga-
bandalagi jafnaðarmanna.
Það er þessvegna hægt að læra mik-
ið af opnuninni til vinstri á Ítalíu, sem
Morgunblaðið reyndi á sínum tíma að
heimfæra uppá íslenskan veraleika.
Rök Morgunblaðsins fyrir því að
forystusveitir Alþýðubandalagsins og
Sjálfstæðisflokksins íhugi nánara sam-
starf era vissulega umhugsunarverð.
Hvað sameinar forystusveitirnar?
Andúð á Evrópusambandsaðild, varð-
staða um óbreytt landbúnaðarkerfi,
andstaða við aukið fijálsræði í verslun
með landbúnaðarafurðir, einsog kom í
ljós þegar GATT- samningnum var
snúið upp í GABB í tíð núverandi rík-
isstjómar, og síðast en ekki síst sú
harða stefna Sjálfstæðisflokksins sem
tekin var upp á seinasta landsfundi í
sjávarútvegsmálum og felst í afdráttar-
lausri höfnun á gjaldtöku fyrir veiði-
leyfi. Um þá stefnu Sjálfstæðisforyst-
unnar segir Morgunblaðið í eldheitri
og snjallri ádrepu í síðasta Reykjavík-
urbréfi, að vont sé þeirra ranglæti en
verra þeirra réttlæti. Um leið og rit-
stjórar Morgunblaðsins taka fram, til
að fyrirbyggja misskilning, að stefna
blaðsins í sjávarútvegsmálum sé ekki
rannin undan rifjum fyrrverandi for-
manns Alþýðuflokksins, segja þeir að
hún sé hin eina og sanna birtingar-
mynd sjálfstæðisstefnunnar um at-
vinnufrelsi og virðingu fyrir eignar-
rétti.
En menn verða að staldra við hug-
takið „forystusveitirnar". Það er rétt
að Svavar Gestsson og Steingrímur J.
Sigfússon virðast deila þessum áhuga-
málum með Davíð Oddssyni og nán-
ustu samherjum hans. En einsog
Morgunblaðið minnir á, þá er meiri-
hluti kjósenda, og mikill meirihluti
þeirra sem segjast styðja Sjálfstæðis-
flokkinn, á öndverðum meiði við for-
ystusveit Sjálfstæðisflokksins í öllum
þessum málum: 66,8 prósent kjósenda
era fylgjandi veiðileyfagjaldi, 50 pró-
sent kjósenda Sjálfstæðisflokksins
vilja láta á reyna á hvað íslendingum
býðst með aðildaramsókn að ESB, og
allur þorri kjósenda flokksins á suð-
vesturhominu er andvígur landbúnað-
arkerfmu og GATT-klúðrinu. Það er
einnig vitað að stuðningur við veiði-
leyfagjald og nútímalegri sjónarmið í
landbúnaðarmálum og milliríkjavið-
skiptum fer ört vaxandi innan Alþýðu-
bandalagsins, meðal kjósenda þess al-
mennt, sérstaklega hjá yngri kynslóð-
inni og á sér einnig talsmenn í þing-
flokki Alþýðubandalagsins. Þetta
svarar seinni spumingu Morgunblaðs-
ins: Getur Alþýðuflokkurinn efnt til
kosningabandalags jafnaðarmanna,
jafnvel með þátttöku Alþýðubanda-
lagsins, undir merkjum nútímalegrar
jafnaðarstefnu, sem virðist eiga djúp-
an hljómgrann hjá stórum hluta hefð-
bundinna kjósenda Sjálfstæðisflokks-
ins?
Það er nefnilega ekki víst að kjós-
endur fylgi þessum villuráfandi for-
ystusveitum.