Alþýðublaðið - 09.01.1997, Qupperneq 5

FIMMTUDAGUR 9. JANUAR 1997
ALÞÝÐUBLAÐK)
5
I
m e n n i n c
Ætli það hafi ekki verið strax upp úr
1950. Þá unnu saman milli 30 og 40
trésmiðasveinar við byggingu Aburð-
arverksmiðjunnar. f þeim hópi var
umbreyting Trésmiðafélagsins í hreint
stéttarfélag oft rædd. Mönnum þótti
félagið, eins og það var uppbyggt,
ekki gagnast nógu vel sem hagsmuna-
gæsluaðili fyrir sveinana enda var
stjóm þess þá næstum eingöngu skip-
uð meistumm. Við tókum okkur því
til á þessum vinnustað og söfnuðum
liði víðar og fjölmenntum á félagsfund
þar sem kosin var uppstillingamefnd
sem gera skyldi tillögu um menn í
æðstu stjórn félagsins og fengum
kjöma menn inn í þá nefnd. Einnig
fengum við því framgengt að kosin
var sérstök samninganefnd til að eiga í
viðræðum við samtök atvinnurekenda
við samningagerðina haustið 1951.
Stjóminni var þannig ekki falið það
verkefni eins og tíðkast hafði áður. Ég
var þá meðal annarra sveina kosin í
þessa nefnd. Og við sveinar fengum
samþykkt að félagið yrði þátttakandi
með öðrum verkalýðsfélögum r
Reykjavík í kjaradeilu, sem þá var að
hefjast. En sú deila leiddi til verkfalls
sem liðlega 11 þúsund manns tóku
þátt í og stóð það á þriðju viku, frá 4.
des. til 19. des. að mig minnir.
Og kom ekki aftur til verkfalls að
ári liðnu?
Jú, í desember 1952. Hjá okkur stóð
það þá lengur en árið áður, leystist
ekki fyrr en eftir áramót, 4. janúar.
Við þann vanda var þá að etja hjá
okkur að nokkrir meistaranna, sem
enn voru í Trésmiðafélaginu, voru
jafnffamt forystumenn í samtökum at-
vinnurekenda, mættu jafnvel við
samningaborðið sem fulltrúar þeirra.
Það þótti okkur sveinum óviðunandi.
Sóttum við þess vegna enn á um upp-
skiptingu félagsins sem fram gekk
loks 1955 og þá í tengslum við verk-
fallið mikla. Var Trésmiðafélagið þá
gert að hreinu félagi sveina og gekk
það 1956 í Alþýðusambandið. Meist-
arar stofnuðu þá Meistarafélag húsa-
smiða.
Varst þú í stjórn Trésmiðafélagsins
áþessum árum?
Ég vár kosinn í stjóm þess 1953 og
varð fortnaður 1954, að mig minnir,
og fram til 1958. En þá var ég fyrst
kjörinn í miðstjórn ASÍ. Jón Snorri
Þorleifsson tók þá við formennsku en
var formaður í aðeins eitt ár. Þá, eftir
að ríkisstjórn Hermanns Jónassonar
fór frá 1958 og Alþýðuflokkurinn
myndaði minnihlutastjóm með stuðn-
ingi Sjálfstæðisflokksins, riðluðust
fylkingar innan félagsins. Misstum við
vinstrimenn þá stjóm félagsins í tvö
ár. Við Alþýðubandalagsmenn og
bandamenn okkar, þá undir forystu
Jóns. Snorra sem srðar var formaður í
nær 20 ár, náðum aftur félagsstjóm-
inni 1961, að mig minnir.
Varst þú í stjóm Trésmiðafélagsins
á sjöunda áratugnum?
Já, lengst af honum var ég ritari
hennar.
Hvað segir þú mér um Samband
byggingamanna ?
Flest sveinafélög í landinu í bygg-
ingaiðnaði stóðu að stofnun Sambands
byggingamanna 1964 og var Bolli A.
Olafsson kosinn fyrsti formaður þess.
En að loknu fyrsta starfsári þess tók
ég við formennsku og hafði hana á
hendi í 24 ár. Sambandið starfaði ffam
til 1993, að það sameinaðist Sambandi
málm- og skipasmiða. Sameinuð tóku
þau nafhið Samiðn.
Má ég spyrja um þína heimilishagi?
Ég er tvígiftur. Fyrri kona mín var
Guðný Stigsdóttir. Hún var ættuð frá
Homi á Homströndum, þar fædd og
upp alin. Eignuðumst við fjögur böm,
nú gift með börn. Guðný dó 1972.
Seinni kona mín er Finnbjörg Guð-
mundsdóttir, og höfum við búið sam-
an síðan 1974 og eigum tvö böm.
Býrðu (Kópavogi?
Já, ég byggði mér þar hús og fluttist
þangað 1957. Aður átti ég heima niðri
í miðbæ Reykjavíkur, í Miðstræti.
Lokaorð?
í Trésmiðafélaginu þar sem minn
starfstími hefur lengstur verið, í Al-
þýðusambandinu, þar sem ég hef oft
verið miðstjómarmaður, í Sósíalista-
flokknum og síðan Alþýðubandalag-
inu og í verkalýðshreyfingunni yfir-
leitt hef ég átt marga góða félaga og
vini, of marga til að telja upp hér. Mér
hefur fundist skemmtilegast að starfa
á þessum vettvangi, þó að dagarnir
hafi oft orðið langir og persónuleg eft-
irtekja kannski oft ekki mikil. ■
■ Yfirlitssýning á verkum Hrings Jóhanessonar
var mikil friðsæld
Þorri Hringsson. Sýningin er meira eins og innlit, einungis brot af hans ferli.
Þetta
-segir Þorri Hringsson
myndlistarmaður um föður
sinn sem lést á síðasta ári.
„Sem krakkar máttum við börnin
alltaf vera í kringum hann meðan
hann vann en honum fannst það verra
ef við vorum mikið að horfa yfir öxl-
ina á honum. Við áttum að vera að
leika okkur á meðan. Það var enginn
hamagangur meðan hann málaði.
Hann vann mest heima, vann skipu-
lega og var rólegur á meðan. Gekk að
myndinni og byrjaði að mála, settist
svo niður og virti hana fyrir sér og
reykti camelsígarettu. Þetta var mikil
friðsæld."
Þetta segir Þorri Hringsson mynd-
listarmaður um föður sinn Hring Jó-
hannesson en hann hefur verið að að-
stoða á við að hengja upp myndir eftir
hann, á yfirlitssýningu að Kjarvals-
stöðum en Hringur lést á síðasta ári
langtfyrir aldur fram.
„Það kom mér á óvart hvað hann
hafði gert mikið. Ég hafði ekki leitt
hugann að því áður hvað hann var
pródúktívur en valið stóð á milli sjö
eða áttahundruð olíumynda," segir
Þorri Hringsson. „Annað var að ég
mundi næstum því eftir öllum mynd-
unum, annað hvort hafði ég séð hann
mála þær eða hann hafði sýnt mér þær
fullgerðar. Þessar myndir eru mjög
tengdar mér og það er erfitt fyrir mig
að sjá þær í samhengi og aðrir eru
fremur færir um það. Ég hefði sjálfur
valið aðrar myndir og þá með það í
huga hvaða myndir hann hefði sjálfur
viljað setja á slíka sýningu. Það er
fyrst og fremst annarra sýn sem kemur
fram, ég er hér einungis verkamaður
og vinn við að hengja þær upp. Það
verður að virða skoðanir þeirra sem fá
það verkefni að velja á sýningar.
Menn geta svo verið ósammála þeirri
útkomu en allar þessar myndir eru
mjög fín'ar og engin skömm fyrir
pabba minn að þær hangi uppi.
Túlkaði náttúruna
I yfirlýsingu frá Kjarvalsstöðum
segir meðal annars: Hringur Jóhannes-
son andaðist langt um aldur fram á
síðasta ári en hann var einn dáðasti
listamaður þjóðarinnar. Hann kom
fyrst fram á sjónarsviðið í byrjun átt-
unda áratugarins með fíguratívt mál-
verk unnið með hefðbundnum efnum
- olíulitum á striga, á þeim tíma er
framúrstefnuliðið, oftast kennt við
SUM, lagði sig lram við að bijóta öll
hefðbundin gildi í myndlistinni.
Hringur valdi aftur á móti önnur við-
mið í samtímalistinni, sem tengdust
popplistinni og síðar hyperrealisman-
um eða ofurraunsæi. Ékki leið þó á
löngu áður en Hringur sneri sér í
auknum mæli að landinu og hóf að
myndgera og túlka íslenska náttúru.
„Þetta er í fyrsta sinn sem er gerð
tilraun til að sýna svona langt tímabil
lfá hans ferli en sýningin spannar 25
ár,“ segir Þorri. „Þetta er ekki þessi
heildarmynd sem menn tengja oft við
yfirlitssýningar og þá er byrjað á
myndum úr bernsku listamannsins.
Þetta er meira eins og innlit, einungis
brot af hans ferli, elsta myndin er frá
1970 og flestar myndimar eru málaðar
eftir 1990.
Það er tekin sú stefna að sýna
myndir sem hann gerði eftir að hafa
mótað þann stíl sem hann varð þekkt-
ur fyrir eftir 1970. Þetta em mikið til
landslagsmyndir en hann var þekktur
að því að mála hluti inn í landslag en
það er minna um þær myndir og það
er kannski helst það sem ég hefði haft
öðmvísi hefði ég mátt ráða þá hefði ég
haft meira að myndum frá tímabilinu
1974 til 1985.“
,,Það á með sanni segja að Hringur
hafi aukið við nýjum kafla í íslensku
landslagsmálverki og í raun gefið okk-
ur endumýjaða sýn á landið,“ segir í
fréttatilkynningu Kjarvalsstaða. „Á
yfirlitssýningunni sem er jafnframt sú
fyrsta á verkum listamannsins gefur
að líta úrval olíumálverka síðastlið-
inna þrjátíu ára. Þar koma fram öll
helstu myndefnin sem Hringur glímdi
við á sínum listferli, auk þess sem
áhorfendur geta rakið þróun og
áherslubreytingar í persónulegum stíl
listamannsins."
Hringur Jóhannesson. „Hann vann mest heima, vann skipulega og var ró-
legur á meðan," segir Þorri um föður sinn.
■ Listaklúbbur Leikhúskjallarans næstkomandi mánudagskvöld
Mikill sálkönnuður- magnað skáld
-segir Melkorka Tekla Ólafs-
dóttir sem stjórnar pallborði
um siðferðisspurningar í
Villiöndinni.
,Jbsen er tvímælalaust einn af mínum
uppáhaldshöfúndum og ég er mjög hrif-
inn af honum, hann er mikill sálkönnuð-
ur og magnað skáld," segir Melkorka
Tekla Ólafsdóttir leikhúsfræðingur en
hún stjómar umræðukvöldi í Listaklúbbi
Leikhúskjallarans næstkomandi mánu-
dagskvöld um siðferðispurningar þær
sem höfundur Villiandarinnar, jólaleik-
rits Þjóðleikhússins setur fram í sam-
nefndu verki sínu. Þáttakendur í Pall-
borðsumræðum verða heimspekingamir
Þorsteinn Gylfason, Vilhjálmur Árna-
son, Ólafur Gunnarsson rithöfundur og
guðfræðingamir Haukur Jónasson og dr.
Amfríður Guðmundsdóttir.
,Ég stúderaði hann svolítið í leikhús-
námi mínu í Frakklandi en þar sá ég sýn-
ingar á Villöndinni og John Gabriel
Borkman, segir Melkorka. „Frakkar
Melkorka Tekia Ólafsdóttir: Það er hægt að líta á Villöndina sem tilraun
þar sem þessum ólíku lífsskoðunum er teflt fram.
sýna mjög mikið af Ibsen um þessar
mundir og em mjög hrifnir af hans verk-
um.“
Villiöndin er verk sem er hægt að
túlka á marga ólíka vegu og skoða út ffá
ólíkum sjónarhomum. „Þetta kvöld ætl-
um við að velja okkur eitt sjónarhorn
sem er hvaða siðferðislegar spumingar
liggi til grundvallar í verkinu. Það er
ekki tilviljun vegna þess að meginátökin
í verkinu era á milli þeirra lífskoðanna
sem annars vegar Gregers heldur fram
og hinsvegar Relling læknir. I grófum
dráttum má segja að Gregers haldi því
fram að sannleikurinn sé öllu æðri en
Relling staðhæfi á hinn bóginn að sjálfs-
blekkingin sé manninum lífsnauðsynleg.
Það er hægt að líta á Villöndina sem til-
raun þar sem þessum ólíku lífsskoðun-
um er teflt fram og þær reyndar á Ekdal
fjölskyldunni. Þótt þetta verði meginum-
ræðuefni kvöldsins munum við líka
beina sjónum að öðrum spurningum
Hver og ein persóna verksins hefur
ákveðna lífsafstöðu sem er meira og
minna meðvituð en það er einkenni
verksins hversu margar persónur eru
djúpar og margbrotnar. Það er athyglis-
vert að gera sér grein fyrir hveijar þessar
skoðanir eru og hvernig þær reynast
fólkinu. Kvöldið ætti þvr að vera áhuga-
vert þótt að fólk hafi ekki séð leikritið
því að það verður kynnt auk þess sem
leikin verða brot úr verkinu. Allar þessar
spumingar eru síðan eitthvað sem við
þurfum sjálf að takast á við í daglega líf-
inu,“ segir Melkorka Tekla að lokum.