Alþýðublaðið - 06.03.1997, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 6. mars 1997
ÍIMIMfMD
21254. tölublað
Brautarholti 1 Reykjavík Sími 562 5566
Útgáfufélag Alþýðublaðsútgáfan ehf.
Ritstjóri Össur Skarphéðinsson
Auglýsingastjóri Ámundi Ámundason
Auglýsingasími 562 5576
Auglýsinga fax 562 5097
Dreifing og áskrift 562 5027
Umbrot Guðmundur Steinsson
Prentun ísafoldarprentsmiðja hf.
Ritstjórn Sími 562 5566
Fax 562 9244
Áskriftarverð kr. 1.500 m/vsk á mánuði.
Aufúsugranni
Lars Emil Johansen, formaður grænlensku landsstjómarinnar,
dvaldi á íslandi í opinberri heimsókn í síðustu viku. Heimsóknin
var liður í að efla og treysta samskipti landanna tveggja, en þrátt
fyrir landfræðilega nálægð hafa þau síðustu áratugina verið of lítil.
Á stundum hafa þau heldur ekki verið nógu góð, og satt að segja
hefur ríkt nokkur stirfni í samskiptum okkar um fiskveiðar þjóð-
anna.
í tíð síðustu ríkisstjómar var reynt að efla samstarf við Græn-
lendinga, meðal annars á sviði ferðamennsku, og Halldór Blöndal
lagði sig fram um að eiga samvinnu við þáverandi kollega sinn á
Grænlandi, Ove Rosen Olsen. Það tókst vel. Millum þjóðanna var
gerður samningur um samstarf á sviði ferðaiðnaðar sem varð báð-
um þjóðum til hagsbóta. Við þurfum enn frekar að efla þessa sam-
vinnu, enda er ljóst að í framtíðinni verða bæði ísland og Grænland
ofarlega á baugi þeirra sem vilja sjá ósnortin hrjóstur og víðemi,
sem óvíða er lengur að finna nema í þessum löndum tveimur. Án
efa getum við því í framtíðinni átt gott samstarf um sameiginlega
markaðssetningu á löndunum gagnvart erlendum ferðaskrifstof-
um..
Helsti ávinningur varðandi samstarf við Grænlendinga í fram-
tíðinni hlýtur þó að liggja á sviði fiskveiða og vinnslu. Við höfum
um árabil haft mikinn hag af löndunum grænlenskra rækjutogara
hér á landi. Ekki má heldur gleyma því, að Grænlendingar hafa
ekki verið smámunasamir varðandi staðsetningu íslenskra rækju-
skipa á Dohmbanka, þar sem markalínan millum lögsagna land-
anna er íslenskum skipstjómarmönnum ekki alltaf ljós...En okkur
hefur ekki tekist að ná góðu samstarfi við Grænland um veiðar á
grálúðu, karfa og loðnu. Nú ríður á að breyta því, ekki síst vegna
þess að framundan em kaflaskil, þar sem gott samstarf við Græn-
lendinga skiptir íslendinga höfuðmáli.
Ástæðan er þessi: í haust er þríhliða loðnusamningur íslend-
inga, Grænlendinga og Norðmanna úti. fslendingar verða þó að
segja honum formlega upp, ella framlengist hann sjálfkrafa um tvö
ár. Alþýðublaðið tekur heilshugar undir þá skoðun Kristjáns Ragn-
arssonar, formanns LÍÚ, sem hann setti fram í Alþýðublaðinu fyrir
skömmu, að það sé íslendingum fyrir bestu að segja samningnum
upp. í framhaldinu eiga þeir að freista þess að ná sem bestu sam-
starfi við Grænlendinga um nýtingu loðnustofnsins, og tvíhliða
loðnusamningur landanna tveggja er leið sem ber að íhuga í fullri
alvöm. Það kann að hljóma þverstæðukennt, en líklega er uppsögn
loðnusamningsins farsælasta leiðin til að ná lendingu í óloknum
deilum við Norðmenn um fiskveiðar.
fslendingar réttu hinum góðu grönnum sínum í vestri samstarfs-
hönd í tvennum skilningi í síðustu viku. Heimboðið, og virðingin
sem Lars Emil Johansen var sýnd, undirstrikaði án tvímæla þá
hlýju sem við íslendingar bemm til Grænlendinga. En um leið var
heimsóknin notuð til að sýna formanni grænlensku landsstjómar-
innnar vilja íslendinga til samstarfs. Alþingi tók höndum saman, og
afgreiddi á einum degi samning, sem heimilaði Grænlendingum
veiðar á átta þúsund tonnum af loðnu í íslensku lögsögunni þegar á
yfirstandandi vertíð. Á móti kemur að vísu heimild til okkar að
reyna veiðar í tilraunaskyni á loðnu innan lögsögu þeirra, en engar
líkur era á að það gagnist íslendingum.
Með samningnum í síðustu viku var því sameinað Alþingi fyrir
hönd allra íslendinga að sýna Grænlendingum í verki viljann til að
treysta samstarfíð millum þjóðanna tveggja. Nú er það ríkisstjóm-
arinnar að halda verkinu áfram, og tryggja samstöðu grannþjóð-
anna þegar kemur að stærri ákvörðunum á hausti komanda.
skoðanir
Greiðslur til öryrkja lækki
ekki við töku ellilífeyris
Nú er til umfjöllunar í heilbrigðis-
nefnd Alþingis frumvarp frá okkur
Össuri Skarphéðinssyni sem, ef að
lögum verður, mun hafa það í för
með sér að greiðslur til öryrkja lækka
ekki við það eitt að þeir fari af ör-
orkulífeyri á ellilífeyri við 67 ára
aldur, eins og nú er.
Samkvæmt núgildandi lögum hafa
greiðslur til þeirra sem fengið hafa
örorkulífeyri lækkað við það eitt að
þeir verða 67 ára og hefja töku ellilíf-
eyris. Skýringar á því eru þrjár.
í fyrsta lagi er skerðingarprósenta
ellilífeyris 30 prósent, en örorkulíf-
eyris 25 prósent gagnvart öðrum
tekjum en lífeyrisgreiðslum. I öðru
lagi hefst skerðing grunnlífeyris elli-
lífeyrisþega við lægri tekjumörk en
grunnlífeyris örorkulífeyrisþega. I
þriðja lagi er tekjutrygging öryrkja
hærri en tekjutrygging ellilífeyris-
þega. Tekjutrygging öryrkjans lækk-
Pqllbord |
Asta R.
Jóhannesdóttir
skrifar
ar um 703 krónur á mánuði við það
að hann verður 67 ára og fær greidd-
an ellilífeyri.
Ef öryrkjar eiga að halda óbreytt-
um greiðslum frá almannatrygging-
um eftir að þeir ná ellilífeyrisaldri
þarf að gera þær breytingar sem við
leggjum til í frumvarpinu.
Einnig má benda á, þótt ekki sé
tekið á því í frumvarpinu, að fram-
reikningur örorkulífeyris samkvæmt
EES- samningnum leiðir oft til hlut-
fallslega hærri greiðslna en ellilífeyr-
isþegar fá með búsetunni einni sam-
an. Því kunna greiðslur til öryrkja að
lækka við það að hefja töku ellilíf-
eyris. Við tökum ekki á þessu í frum-
varpinu enda um mun stærra og
flóknara mál að ræða og á við um þá
sem flytjast milli landa á EES- svæð-
inu.
Framfærslukostnaður
lækkar ekki með aldr-
inum
Framfærslukostnaður öryrkja
lækkar ekki við það eitt að hann nái
67 ára aldri. Öryrki, sem verið hefur
óvinnufær lengi, jafnvel stóran hluta
ævinnar og búið við fötlun af ein-
hverju tagi, má búast við að fötlunin
ágerist og kostnaður við að draga
fram lífið aukist því frekar en
minnki.
Því er ósanngjamt að lækka
greiðslur almannatrygginga til ör-
yrkja við það eitt að þeir ná 67 ára
aldri og hefja töku ellilífeyris. Marg-
ir öryrkjar öðlast aldrei rétt til
greiðslu úr lífeyrissjóði og að því
Ár hvert hefja 3-400 ör-
yrkjar töku ellilífeyris svo
að það eru ekki neinar óyf-
irstíganlegar hindranir í
veginum fyrir fjárveitinga-
valdið að ieiðrétta þetta
óréttlæti með því að sam-
þykkja frumvarp okkar
Össurar.
leyti standa þeir höllum fæti gagn-
vart öðrum ellilífeyrisþegum, sem
eiga uppsöfnuð réttindi á greiðslum
úr lífeyrissjóðum.
Öryrkjar sem starfa á vemduðum
vinnustöðum fá ekki að greiða í líf-
eyrissjóð, sem er ekki sanngjamt. Því
þarf að breyta. Aðeins þyrfti örlítið
aukið fjármagn frá ríkinu til vemd-
uðu vinnustaðanna, svo það væri
unnt. Það hefur komið fram í könnun
á vegum Heliosverkefnisins að
vemdaðir vinnustaðir skila ríkinu
meiri verðmætum en sem nemur
framlagi þess til þeirra.
Leiðrétting er
réttlætismál
Árið 1993 var gerð breyting á al-
mannatryggingalögunum og þá varð
tekjutrygging öryrkja ákvörðuð held-
ur hærri en ellilífeyrisþega. Mönnum
bar þá saman um að þeir þyrftu meira
til framfærslu, meðal annars af þeim
ástæðum sem að framan greinir. Þau
rök breytast ekki þó þeir eldist og nái
ellilífeyrisaldri.
Jaðarskattamir em einnig mjög
miklir á þessum hópi. Það er mjög
mikið réttlætismál fyrir fatlaða og
aðra þá sem hafa lifað við skerta
starfsorku að þessi breyting verði að
lögum. Greiðslur til öryrkja úr al-
mannatryggingunum einum em það
lágar að það jaðrar við að vera undir
framfærslumörkum.
Ár hvert heíja 3-400 öryrkjar töku
ellilífeyris svo að það em ekki nein-
ar óyfirstíganlegar hindranir í vegin-
um fyrir fjárveitingavaldið að leið-
rétta þetta óréttlæti með því að sam-
þykkja fmmvarp okkar Össurar.
Lögin um almannatryggingar em í
endurskoðun og hafa verið lengi, en
þar til að gagngerar breytingar verða
á þeim þarf að taka sérstaklega á
þessu réttlætismáli.
Höfundur er þingmaöur
þingflokks jafnaöarmanna.