Alþýðublaðið - 28.05.1997, Qupperneq 3

MIÐVIKUDAGUR 28. MAÍ1997
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
3
skoðonir
Þetta er okkur til skammar
Það kom skýrt fram í utandag-
skrárumræðu á Alþingi á síðasta degi
þingsins um málefni bama- og ung-
linga hve stuðningi við bamafjöl-
skyldur er ábótavant á íslandi. Fjöl-
skyldan hefur setið á hakanum í ís-
lensku þjóðfélagi. Lág laun, þungir
skattar, langur vinnudagur og óvið-
unandi gæsluúrræði em aðstæður
sem við þekkjum og mörg böm sjá
um sig sjálf öll æskuárin meðan for-
eldrar vinna langan vinnudag. Hér á
íslandi hefur ekki verið mörkuð op-
inber fjölskyldustefna fram að þessu
en það mál er nú falsællega í höfn,
því Alþingi afgreiddi stjómartillögu
um opinbera fjölskyldustefnu með
dyggum stuðningi stjómarandstöðu
nú í þinglok.
Pallborð |
Rannveig Guðmundsdóttir
skrifar
Sú tillaga á upphaf sitt hjá okkur
jafnaðarmönnum og það hefur tekið
á þriðja ár að ná henni fram svo sam-
þykkt hennar er mikið fagnaðarefni.
Þegar málefni barna og unglinga
voru flutt undir félagsmálaráðuneyt-
ið fyrir þremur ámm voru gerðar
skipulags- og lagabreytingar sem
voru framfaraskref. Bamaréttamefnd
Sameinuðu þjóðanna lýsti ánægju
með með ýmsa þætti í okkar bama-
og unglingastarfi á síðastliðnu ári en
gerði lfka alvarlegar athugasemdir
við aðra.
Hvað er að?
Bömum sem orðið hafa fyrir kyn-
ferðislegu ofbeldi er ekki tryggður
stuðningur og meðferð af hálfu hins
opinbera þó skýr fyrirmæli séu um
það í bamasáttmála Sameinuðu þjóð-
anna sem við höfum staðfest. Hóp-
meðferð, áfallahjálp eða langtíma-
meðferð er ekki í boði fyrir þessi
böm enda lagaákvæði óljós. I svari á
Alþingi við fyrirspum Jóhönnu Sig-
urðardótttur kom fram að á síðustu
fimm ámm hafi bamavemdamefndir
fengið 465 mál til meðferðar vegna
meints kynferðislegs ofbeldis og að
hlut eigi að máli 560 böm yngri en
16 ára.
Við eigum að gera allt sem í okkar
valdi stendur til að þolendur ofbeldis
eigi kost á sálfræðiaðstoð eða öðmm
þeim félagslegum stuðningi sem
nauðsynlegur er. Ofbeldi fer vaxandi.
Að því er virðist tilefnislausar árásir
em daglegt brauð og alvarlegt of-
beldi veldur örkumli og jafnvel
dauða. Agallar á okkar löggjöf hafa
skapað ákveðið úrræðaleysi bama-
vemdaryfirvalda, heilbrigðisyfir-
valda og lögreglu.
Alvarlegar hegðunartmflanir
bama verða æ algengari og ef ekki er
bmgðist við er hætta á að einstak-
lingur leiðist síðar út í ofbeldi, afbrot
og andfélagslega hegðun. Það er
heimilt að svipta 15 ára ungling frelsi
með fangelsun eða varðhaldi hér á
Islandi. I bamasáttmálanum er sér-
staklega mælt fyrir um að bami sem
er svipt frelsi sínu skuli haldið að-
skildu frá fullorðnum. Við höfum
ekki getað uppfyllt þetta ákvæði. A
undanfömum árum hafa um 3 ung-
lingar verið dæmdir til refsivistar á
hverju ári og sá hópur hefur tvöfald-
ast síðastliðin tvö til þrjú ár.
Ófremdarástand á geðdeild
Bama og unglingageðdeildin sem
er eina úrræði sinnar tegundar hér-
lendis getur sinnt tíunda hluta þeirra
tilfella sem á þjónustu hennar þurfa
að halda. í fyrra varð deildin að vísa
frá sér bömum með einhverfu þrátt
fyrir að nú greinast fleiri slík böm en
áður. Vandanum var vísað til Grein-
ingarstöðvar ríkisins.
Fyrir einu og hálfu ári veitti heil-
brigðisráðherra 12 milljónum króna
til deildarinnar til að setja upp leið-
beiningastöð fyrir foreldra ungra
vímuefnaneytenda. Staðsetningin
kom mjög á óvart vegna þeirra erfið-
leika sem fyrir voru á Bama- og ung-
lingageðdeild. Þetta átti að vera rós í
hnappagat ríkisstjómarinnar og
kynnt á Alþingi sem átak í fíkniefna-
vömum. Nú hefur komið í ljós að
áformuð leiðbeiningastöð fór aldrei
af stað, að verið er að koma henni á
laggir þessa dagana í samvinnu við
Reykjavíkurborg og Rauða krossinn
og verður hún staðsett á heilsuvemd-
arstöðinni við Barónsstíg, þama fór
því dýrmætur tími forgörðum. Mikill
fjárhagsvandi steðjar að Bama- og
unglingageðdeildinni og hún á þess
ekki kost að sinna hlutverki sínu
sómasamlega.
Það er illa komið þegar bömum
með geðræn vandamál er vísað frá í
stómm stíl eins og gerst hefur á liðn-
um misserum. Yfirlæknir deildarinn-
ar hefur sagt upp störfum vegna
óviðunandi ástands og lækningafor-
stjóri Landspítalans bregst hart við
orðum aðstoðarmanns heilbrigðis-
ráðherra sem hefur reynt að vísa
vandanum á geðdeildina. Lækninga-
forstjórinn segir hjálp fyrir börn með
geðræn vandamál of litla og það
verði að auka geð- og sálfræðihjálp.
Svo verðum við hissa
Þegar ekki er tekið á geðrænum og
félagslegum vanda ungra bama í
tíma er hætt við að hann birtist okkur
síðar með sorglegum afleiðingum.
Við höfum flotið að feigðarósi varð-
andi stuðning við börn í vanda.
Stuðningur við foreldra er mikilvæg-
ur og af skomum skammti. Tak-
mörkuð fjölskylduráðgjöf er í boði.
A ári fjölskyldunnar veitti félags-
málaráðuneytið fjármagni til til-
raunaverkefnis - fjölskylduráðgjafar-
innar Samvistar - í samvinnu við
Reykjavík og Mosfellsbæ. í tillög-
unni um opinbera fjölskyldustefnu er
áhersla lögð á fjölskylduráðgjöf en
allt snýst þetta mál um peninga,
pólitíska forgangsröðun og áherslur
þegar upp er staðið. Alþingi hefur
hækkað sjálfræðisaldurinn. Það
breytir ekki ábyrgð foreldra, þeir
hafa verið framfærsluskyldir gagn-
vart bömum sínum til 18 ára aldurs
þó forsjá þeirra hafi eingöngu náð til
16 ára aldurs.
Það er nauðsynlegt að foreldrar
geti haft yfirráð og eftirlit með böm-
um sínum lengur en til 16 ára aldurs,
til að vemda þau gegn aðsteðjandi
hættu. Ekki til að gera ungmenni
ábyrgðarlaus heldur vegna þess að
ábyrgðin er ekki einungis bamanna
heldur foreldranna og samfélagsins
alls. En hækkun sjálfræðisaldurs
leggur hinu opinbera skyldur á herð-
ar.
Við verðum að koma upp þeim
meðferðarstofnunum sem þörf er á
fyrir aldurshópinn 16 til 18 ár og við
eigum að setja í hegningarlög að
dvöl á meðferðaheimili komi til við-
bótar við refsiákvæði samkvæmt lög-
um og hætta að senda óharðnaða
unglinga inn í fullorðinsfangelsi. Ef
við fjárfestum í stuðnings- meðferð-
ar- og fyrirbyggjandi aðgerðum
mununt við uppskera margfallt, því
ómældur er sá samfélagskostnaður
sem hlýst af því þegar fjöldi ungs
fólks eyðileggur sjálfa sig eða aðra.
En dýrmætast er þó að afstýra þeirri
sorg sem er samfara því þegar bam
eða unglingur glatast.
Rannveig Guðmundsdóttir
formaður þingfiokks Jafnaðarmanna.
Mikill hiti er innan Þjóðvaka í kjöl-
far yfirlýsingar Svanfríðar Jón-
asdótturum pólitísk endalok hreyf-
ingar fólksins en Svanfríður er vara-
formaður hennar. Þau fáu orð sem
Jóhanna Sigurðardóttir lét hafa
eftir sér í Alþýðublaðinu og Degi-
Tímanum í gær benda til að eining
sé ekki innan Þjóðvaka um afstöðu
Svanfríðar. Ekki er langt liðið siðan
Jóhanna lýsti yfir í þætti Kristjáns
Þorvaldssonar á Rás 2, að hún
gæti alveg eins hugsað sér að
ganga í Alþýðubandalagið en Al-
þýðuflokkinn. Þessi ummæli Jó-
hönnu fóru fyrir brjóstið á mörgum
enda ekki mjög heppileg fyrir sam-
starf Þjóðvaka og Alþýðuflokks sem
hefur verið með ágætum. Yfirlýsing
Svanfríðar, sem kippir í raun stoð-
um undan framhaldslifi Þjóðvaka
sem pólitískra samtaka, er talin
svar hennar og skoðanasystkina við
yfirlýsingu Jóhönnu. í fyrrakvöld var
svo boðað til sérstaks herráðsfund-
ar hjá helstu kanónum Þjóðvaka,
sem fór fram í Þórshamri, einu af
húsum Alþingis. Fundinn sóttu með-
al annars frambjóðendur flokksins
utan af landi, einsog Sveinn Allan
Morthens af Norðurlandi vestra og
Runólfur Ólafsson af Vesturlandi,
og spunnust heitar umræður um
málin...
Hér á landi er nú staddur vaskur
hópur ungra manna, sem eiga
það sameiginlegt að vera útskrifaðir
úr viðskiptadeild Harvard háskóla
auk þess að vera hver í sínu
heimalandi orðnir umsvifamiklir i
viðskiptum, þrátt fyrir ungan aldur.
Fyrir hópnum er indverjinn Uday
Kempka sem er sonur ræðismanns
íslands á Indlandi, en ræðismaður-
inn er sérstakur vinur forseta Is-
lands, herra Ólafs Ragnars Grims-
sonar. Kempka hjónin voru meðal
annars heiðursgestir hans við inn-
setningu forsetans í embætti á sið-
asta sumri. Unga fólkið er að kynna
sér atvinnulíf og stjómmál á íslandi,
og heimsótti í fyrradag Alþingi, þar
sem gestirnir áttu fjörugan fund
með þingmönnunum Geir H. Haar-
de, Guðnýju Guðbjörnsdóttur og
Össuri Skarphéðinssyni. I gærfór
hópurinn og skoðaði fyrirtæki, og
eftir heimsókn í íslenska erfðagrein-
ingu hf til Kára Stefánssonar fyrr-
verandi læknaprófessors við
Harvard, töldu þeir einsýnt hvert
þeir ættu að ráðleggja fjárfestum að
senda fé sitt á næstunni...
itt kvöldið brá hópurinn frá
Harvard sér út á lífið, og fór
meðal annars á veitingastaðinn
Astró, þar sem fyrir augu bar fjölda
ótailegra fegurðardísa. Gestgjafar
þeirra kváðu þetta dæmigert úrval
íslenskra kvenna, og létu að sjálf-
sögðu hjá líða að upplýsa, að þarna
voru á ferðinni keppendur úr Feg-
urðarsamkeppni Islands, með
glæsilegum vinkonum sinum.
Islenskir sagnfræðingar vita greini-
lega að lífið gengur ekki aðeins út
á þurrar skræður og membrana.
Skipuleggjendur íslenska Sögu-
þingsins, sem byrjar í dag, munu að
minnsta kosti sjá til þess að gestir
verða ekki þurrbrjósta meðan á
þinginu stendur. A þremur hinna
fjögurra daga sem þingið stendur
yfir er nefnilega gert ráð fyrir ágæut
hléi síðla dags fyrir hanastélsboð
fyrirmanna. Fyrsta daginn er kokum
sagnfræðinganna dillað með léttum
veigum í boði Sveinbjörns Björns-
sonar háskólarektors, þvínæst er
það hlutskipti Ingibjargar Sólrúnar
Gísladóttur borgarstjóra að kæta
geð þeirra áður en haldið er til leik-
lesturs á leikritinu Sperðli í Ráð-
hússalnum, en loks er það sjálfur
verndari fræðanna, Björn Bjarna-
son menntamálaráðherra, sem
býður til samdrykkju síðasta kvöld-
ið. Væntanlega verður þó ekki hald-
ið miklu að vísindamönnunum í það
sinnið því daginn eftir slítur Björn
þinginu með ræðu, og vill væntan-
lega að ailir séu með góðri rænu
undir henni...
Daníel:
“Mamma mín.“
Kristinn Aron: Aníta Katrín:
“Mamma, og pabbi pínulítið." “Mamma min ræður."
Líney:
“Bara mamrna."
Margrét Birna:
“Mamma og pabbi.“
v i t i m c n n
Ég er auðvitað ánægður með
sigurinn og hann var sann-
gjarn. Ef við hefðum nýtt öll
færin hefðum við unnið 10:3.“
Ivan Golac, þjálfari Skagamanna, í Mogg-
anum.
“Eftir lokun veitingastaða og
þar sem salerna eru garðar og
runnar fullir af fólki að letta á
sér. Sóðaskapurinn af þessu
er augljós og borginni til
minnkunar. “
Sigurgeir Orri Sigurgeirsson, í Mogganum.
“Njarðvíkurbær var blómlegt
byggðarlag, þar sem mikið líf
og mikil uppbygging átti sér
stað, en nú grúfir hér yfir
dauð hönd sem ekkert hefur
gert síðastliðin 3 ár og ef ekk-
ert verður að gert fer þetta
byggðarlag í skítinn eftir nokk-
ur ár.“
Ingigerður Guðmundsdóttir Njarðvíkingur I
Mogganum.
“Við fengum ekkert í staðinn
fyrir þessa sameiningu nema
niðurlægingu. “
Ingigerður Guðmundsdóttir Njarðvíkingur í
Mogganum.
“Já, Þjóðvaki hefur lokið hlut-
verki sínu.“
Kristín Ástgeirsdóttir, þingkona Kvennalist-
ans, að svara spurningu DT, um hvort
Þjóðvaki hafi lokið sínu hlutverki.
“Nei, það held ég ekki.“
Magnús Aðalbjörnsson, annar varaþing-
maður Þjóðvaka á Norðurlandi eystra, að
svara sömu spurningu í sama blaði.
“Það held ég að hljóti að vera
óumdeilt."
Kristinn H. Gunnarsson, þingmaður Al-
þýðubandalagsins, að svara sömu spurn-
ingu í sama blaði.
“Ég held að Þjóðvaki hafi
aldrei haft neitt hlutverk.“
Árni M. Mathiesen, þingmaður Sjálfstæðis-
flokks, að svara sömu spurningu í sama
blaði.
I heiftarlegum stjómmálaátökum
fylgir honum sú deyfð sem einkenn-
ir krikketleik á síðsumardegi.
Aneurin Bevan, breskur stjórnmálamaður,
um flokksbróður sinn Clement Attlee, for-
sætisráðherra Breta.