Alþýðublaðið - 28.05.1997, Blaðsíða 4

4
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 28. MAÍ 1997
f r é t t i r
■ Vinsri menn sigruðu í fyrri umferð þingkosninganna í Frakklandi
Jafnaðarmenn í óvænti
•Vinstri flokkarnir fengu miklu meira fylgi en búist var við. Jacques Chirac fórnar forsætisráðherra sínum í von um að sefa reiði kjói
Þjóðernisfylking Jean- Marie le Pen fékk meira fylgi en nokkru sinni fyrr. Össur Skarphéðinsson spáir í frönsku kosningarnar og te
manna, verði næsti forsætisráðherra Frakka.
Herbragð Jacques Chirac, forseta
Frakklands, sem rauf þing til að flýta
þingkosningum um tíu mánuði virð-
ist í fljótu bragði hafa misheppnast.
Vinstri menn unnu óvæntan stórsigur
í fyrri umferð kosninganna um síð-
ustu helgi, og hlutu 42,1 prósent at-
kvæða. Burðarásar þeirra, jafnaðar-
menn og kommúnistar, höfðu til
samans aðeins 87 þingsæti af þeim
577 sem kosið er um í Frakklandi.
Stjómarflokkamir náðu aðeins 36,16
prósenta fylgi, og er af flestum spáð
minnihluta þingsæta að lokinni
seinni umferðinni um næstu helgi.
Vaxandi líkur em því á að Lionel
Jospin, leiðtogi jafnaðarmanna, verði
næsti forsætisráðherra.
Á mánudag fófnaði þó Jacques
Chirac forsætisráðherranum, Alan
Juppé, nánasta ráðgjafa sínum síð-
ustu 20 árin, í úrslitatilraun til að
bæta stöðu stjómarflokkanna nægi-
lega til að þeir haldi naumum meiri-
hluta að lokinni síðari umferðinni.
Juppé er óvinsælasti forsætisráðherra
Frakka síðustu þrjátíu ár. Með því að
gera hann ábyrgan fyrir mistökum
ríkisstjómar hægri flokkanna er ekki
útilokað að herbragð Chiracs heppn-
ist, því mikil dreifing atkvæða tor-
veldar að spá um úrslit. Þátttaka var
67 prósent, sem að sönnu er dræmt,
en þó talsvert hærra en menn ætluðu,
og það dregur úr líkum á því að
stjómarflokkamir nái að snúa taflinu.
Þjóðemisfylking Jean Marie Le
Pen, sem er öfgasinnaður hægri
flokkur sem berst gegn innflytjend-
um, náði langbesta árangri sínum í
þingkosningum til þessa, og hlaut 15
prósent atkvæða. Það getur riðið
baggamuninn fyrir vinstri menn, því
í 133 kjördæmum af 577 innan
Frakklands náðu frambjóðendur
þjóðemisfylkingarinnar nægilega
góðum árangri til að geta haldið
áfram í seinni umferðina. Við kosn-
ingamar fyrir þremur árum náðu þeir
sama árangri í einungis fjórtán kjör-
dæmum. Þó gert sé ráð fyrir að Þjóð-
emisfylingin vinni einungis 2-3
þingsæti, þá veldur þetta því að at-
kvæði þeirra falla dauð í þessum
kjördæmum, en hefðu ella styrkt
frambjóðendur hægri manna og auk-
ið sigurlíkur stjómarflokkanna.
@millifyrirsögn:París er líkleg til
að falla
Kosningakerfi Frakka byggir að
jafnaði á tveimur umferðum. Nái
einhver frambjóðendanna 50 pró-
senta fylgi í fyrri umferðinni er þó
seinni umferðin óþörf, og viðkom-
andi telst kjörinn þingmaður kjör-
dæmisins. Það gerist giska sjaldan,
því að jafnaði eru mjög margir í
framboði við fyrri umferðina, og
dreifing atkvæða því mikil. Þeir
frambjóðendur, sem ná 16,5 prósent-
um mega bjóða sig fram við seinni
umferðina, og sá sem hlýtur flest at-
kvæði við hana er kjörinn. Langoft-
ast hafa því aðeins tveir frambjóð-
endur verið eftir við seinni umferð-
ina, en einsog fyrr segir var árangur
Þjóðemisfylkingarinnar slíkur, að
frambjóðandi hennar verður þriðji
maðurinn í vel á annað hundrað kjör-
dæma.
Það er til marks um afhroð stjóm-
arflokkanna að þessu sinni, að lang-
fæstir þungavigtarmenn þeirra náðu
50 prósenta fylgi í fyrri umferðinni.
Valéry Giscard d’Estaing, fyrrver-
andi forseta Frakklands, mistókst til
dæmis í fyrsta skipti á þingmannferli
sínum að ná þeim áfanga. Alan
Juppé, fráfarandi forsætisráðherra,
þarf sömuleiðis að bjóða sig fram í
síðari umferðinni. Lionel Jospin,
leiðtoga jafnaðarmanna (PS), Robert
Hue, formanni kommúnista (PCF)
og græningjaleiðtoganum Domin-
ique Voyne er öllum spáð sigri í
seinni umferðinni. Jean-Marie le Pen
“Væntanleg aðild
kommúnista að ríkis-
stjórninni, og himin-
hrópandi munur á
stefnu þeirra og jafn-
aðarmanna verður efa-
lítið beittasta vopn
Jacques Chirac og
hans manna á þeim
fáu dögum sem eru
fram að seinni umferð
kosninganna."
er hinsvegar ekki í framboði.
Niðurstaða fyrri umferðar kosn-
inganna var hin versta sem mið- og
hægri flokkamir hafa þolað síðustu
þrjátíu árin. I París hefur staða þeirra
veikst mjög, en höfuðborgin hefur
jafnan verið afar sterkt vígi núver-
andi stjómarflokkanna. Þar eru tutt-
ugu og tvö kjördæmi, og stjómar-
flokkamir unnu hvorki meira né
minna en nítján þeirra í síðustu þing-
kosningum. Spár benda hinsvegar til
að fast að tíu þeirra gætu tapast til
vinstri manna. Fimm ráðherrar
stjómarinnar era í framboði í París,
og þrír þeirra, þar af tvær konur, era
líklegir til að tapa þingsætum sínum.
Vísbendingar um sigur vinstri flokk-
anna komu fram þegar við borgar-
stjómarkosningamar í júní 1995,
þegar jafnaðarmenn unnu góðansig-
ur, og losuðu undirtök hægri manna á
stjóm borgarinnar.
Sundurleit samfylking
Samfylking vinstri flokkanna
verkar ærið sundurleit. Burðarás
hennar era jafnaðarmenn undir for-
ystu Lionels Jospin, sem næstum á
síðustu mínútu var valinn frambjóð-
andi þeirra gegn Jacques Chirac við
síðustu kosningar og kom öllum á
óvart með því að tapa naumlega fyr-
ir honum. Jospin hefur reynst jafnað-
armönnum miklu betri leiðtogi en
nokkur þorði að vona. Hækjan, sem
jafnaðarmenn verða að styðjast við
ætli þeir að komast til valda, er
kommúnistaflokkur Frakklands, og
sigri vinstri menn kunna kommúnist-
ar að hljóta örfá minniháttar ráð-
herrasæti í ríkisstjóminni.
Kommúnistaflokkurinn náði mest
um 25 prósenta fylgi fyrir röskum
tveimur áratugum. Gengi hans hefur
fallið hratt, og þrátt fyrir að. Robert
Hue gerði sér vonir um 12 prósenta
fylgi fékk hann aðeins 9,6 prósent,
sem er minna en 1993. Flokkurinn
heldur enn í hamar og sigð, og enn
geisa harðvítugar deilur um arfleifð
stalínismans innan flokksins. Stefnu-
skrá hans í kosningunum gerir hann
tæpast eftirsóknarverðan til sam-
starfs.
Þar ber hæst kröfur um miklar
skattahækkanir á fyrirtæki, lækkun
virðisaukaskatts, sköpun 1,5 milljóna
nýrra starfa á kostnað ríkisins, stöðv-
un einkavæðingar ríkisfyrirtækja og
þjóðnýting þeirra, sem þegar er búið
að einkavæða. Þeir era jafnframt á
móti frekari sameiningu Evrópu, og
andsnúnir sameiginlegum gjaldmiðli
Evrópusambandsins.
Beittasta vopn Chiracs
Áhrif kommúnista munu væntan-
lega verða talsverð, nái Jospin að
mynda ríkisstjóm. Þingsætum þeirra,
sem vora 24, kann að vísu að fækka
meðan jafnaðarmenn margalda styrk
sinn í þinginu, en Jospin getur hins-
vegar ekki verið án stuðnings þeirra.
Hann yrði því væntanlega að láta
kommúnistum eftir einhver minni-
háttar ráðherrasæti, og þarmeð væru
þeir í fyrsta skipti í þrettán ár komn-
ir í ríkisstjóm Frakklands.
Væntanleg aðild kommúnista að
ríkisstjóminni, og himinhrópandi
munur á stefnu þeirra og jafnaðar-
manna verður efalítið beittasta vopn
Jacques Chirac og hans manna á
þeim fáu dögum sem era fram að
seinni umferð kosninganna. Forset-
inn mun hamra á því, að meðan
kommúnistar eru algerlega á móti
sameiginlegum gjaldmiðli Evrópu sé
það hinsvegar staðfastur ásetningur
jafnaðarmanna að leiða Frakka til
þátttöku í honum. Þetta, mun Chirac
benda á, mun leiða til óvissu, og
veikja Frakkland innanlands sem
utan. Hann mun jafnframt benda á,
að til að hægt sé að ná skilyrðum
Maastricht samkomulagsins um að-
ild að myntbandalaginu verði Frakk-
ar óhjákvæmilega að ráðast gegn
fjárlagahalla landsins, en jafnaðar-