Alþýðublaðið - 03.06.1997, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 3. JÚNÍ1997
MÞYÐV6I1B19
Brautarholti 1 Reykjavík Sími 562 5566
Útgáfufélag
Ritstjóri
Auglýsingastjóri
Auglýsingasími
Auglýsinga fax
Dreifing og áskrift
Umbrot
Prentun
Ritstjórn
Fax
Alþýðublaðsútgáfan ehf.
Össur Skarphéðinsson
Ámundi Ámundason
562 5576
562 5097
562 5027
Guðmundur Steinsson
ísafoldarprentsmiðja hf.
Sími 562 5566
562 9244
Áskriftarverð kr. 1.500 m/vsk á mánuði.
Heyrið kallið
Enn einu sinni hafa sameinaðir jafnaðarmenn unnið stórsigur í
Evrópu. Kosningaúrslitin í Frakklandi sýna svo ekki verður um
villst að sókn jafnaðarmanna heldur áfram. Vissulega eru margvís-
legar sértækar aðstæður í Frakklandi sem valda miklu um umskipt-
in og hafa áhrif á framhaldið. Þannig verður eins konar tvíveldi við
lýði í Frakklandi með forsetanum annars vegar og jafnaðarmönn-
um hins vegar. Þetta er óheppilegt og óeðlilegt fyrirkomulag en
breytir engu um niðurstöður kosninganna: Úrslitin sýna fyrst og
fremst að kjósendur vilja gjörbreytta stefnu, frá hægri stefnu þeirri
sem síðustu misseri hefur verið við lýði í Frakklandi. Jafnaðmenn
eru á sigurbraut.
Þó aðstæður í hverju landi séu um margt ólíkar fer ekki hjá því
að sterkur meðbyr með jafnaðarmönnum fer um lönd og þjóðir.
Sigrar Verkamannaflokksins í Bretlandi og Sósíalistaflokksins í
Frakklandi og sá vaxandi meðbyr sem þýskir sósíaldemókratar
njóta er að sjálfsögðu sömu pólitískrar ættar.
A Islandi hafa menn beðið allt frá stofnun lýðveldisins eftir að
veruleg umskipti verði í landstjóminni. Tveir harðvítugir mið-
hægriflokkar, Sjálfstæðisflokkurinn og Framsóknarflokkurinn,
hafa á lýðveldistímanum farið með völdin, ýmist sitt í hvom lagi
með smáflokkum jafnaðarmanna eða saman.
Samtímis höfum við Islendingar búið við þá pólitísku þver-
stæðu að meirihluti þjóðarinnar hefur aðhyllst jafnaðarstefnu í
margvíslegu formi. í nágrannalöndunum hafa stóm jafnaðar-
mannaflokkarnir náð að spanna hina ýmsu strauma jafnaðarstefn-
unnar hverju sinni með þeim árangri að flest þessara þjóðfélaga em
fyrst og fremst sósíaldemókratísk, - em mótuð af jafnaðarstefnu
meira en íslenska samfélagið.
Það er alveg auðsætt að til að ná tilsvarandi árangri hérlendis og
jafnaðarmönnum er að takast út um alla Evrópu þarf pólitísk upp-
stokkun að koma til á Islandi, jafnaðarmenn þurfa að sameinast. Og
það em einmitt skilaboð kjósenda til íslenskra vinstri manna úr
skoðanakönnun sem birt var nú um helgina.
Samkvæmt niðurstöðum þjóðmálakönnunar Félagsvísinda-
stofnunar Háskóla íslands sem gerð var fyrir þingflokk jafnaðar-
manna myndu tæplega 46% sem afstöðu taka kjósa lista sam-
einaðra jafnaðarmanna, þ.e. ef þrír listar væm í framboði. Sjálf-
stæðisflokkurinn fengi tæplega 37% og Framsóknarflokkurinn
18% samkvæmt könnuninni.
Hér em mikil tíðindi á ferð og í samræmi við það álit sem kjós-
endur hafa áður látið í Ijós í skoðanakönnunum, þeir vilja upp-
stokkun flokkakerfísins, þeir vilja sameiningu jafnaðarmanna. Og
nú hlýtur spurningin áfram að vera sú til hinna virku sveita stjóm-
málasamtakanna: heyrið þið kallið?
Æ fleiri stjómmálamenn hafa áttað sig á nauðsyn þess að sam-
eina jafnaðarmenn í einum samtökum. Alþýðuflokkurinn hefur lagt
sig í líma við að ná fram árangri í sameiningarmálinu og með sam-
starfi hans við Þjóðvaka, samstarfinu í Grósku og með þeim við-
ræðum sem víða fara fram um þessar mundir em sífellt auknar lík-
ur á því að þessi viðleitni skili árangri.
En oft reynir mjög á þolinmæði sameiningarmanna og stundum
finnst þeim félagamir í öðrum samtökum jafnaðarmanna heyra
helsti illa kallið sem hvaðanæva berst - og bregðist seint og hægt
við. Það á ekki síst við um suma hluta Alþýðubandalagsins sem
virðast heyra fremur illa. En þó má sjá að hnötturinn snýst, - líka
þar.
Sá hluti Alþýðubandalagsins sem hæggengastur hefur verið
þegar samstarf, sameiningarmál og uppstokkun ber á góma, Al-
þýðubandalagið í Reykjavík, sendi frá sér ályktun á dögunum. Þar
segir að stefna beri að sameiningu þingflokka Alþýðubandalags og
Alþýðuflokks eftir næstu kosningar með það fyrir augum að flokk-
arnir sameinist í lok næsta kjörtímabils, ef skapist til þess málefna-
legar forsendur. Með öðrum orðum að sameining kæmi til greina
eftir sex ár eða svo!
í fljótu bragði gæti virst sem hér sé verið að leggja til að frysta
sameiningarferlið, en þegar betur er að gáð má sjá nokkra þíðu í
þessari ályktun; ályktunin kemur frá þeim félagsskap sem hingað
til hefur aðhyllst pólitíska einangrunarstefnu, í öðru lagi er alténd
opnað á þann möguleika að flokkarnir sameinist, í þriðja lagi sýnir
ályktunin að jafnvel þeir innan Alþýðubandalagsins sem hingað til
hafa verið andvígastir sameiningu jafnaðarmanna eru nú reiðubún-
ir að álykta um kosti sameiningar .
En eftir hverju er að bíða? Verði málefnalegar forsendur til þess
eftir næstu kosningar og eftir sex ár, eru þær ekki síður fyrir hendi
núna. Það er ekki eftir neinu að bíða? Þetta hafa auk Alþýðuflokks
og Þjóðvaka, margir forystumenn Alþýðubandalags og Kvennalista
skilið og hvatt til. Þetta vilja kjósendur. Tækifærið er núna. Heyrið
kallið!
skoðonir
Samstarf um að móta framtíðina
Það vantar skýrar línur í íslenska
pólitfk. Sérstaklega vantar skýrar lín-
ur í vinstri væng stjómmálanna. Þar
hefur Alþýðubandalagið verið eini
fasti punkturinn en Alþýðuflokkur-
inn verið óstöðugur þar. A hægri
vængnum hefur Sjálfstæðisflokkur-
inn verið einn. Þegar bomir em sam-
an pólamir tveir í íslenskum stjóm-
málum hefur Sjálfstæðisflokkurinn
haft yfirburðastöðu þar sem hann
hefur getað dregið yfir til sín ýmist
Alþýðuflokk eða Framsóknarflokk.
Það hefur hins vegar þurft mikið til
þess að bæði Framsóknarflokkurinn
og Alþýðuflokkurinn samtímis hafi
snúið sér til vinstri og myndað ríkis-
stjóm með Alþýðubandalagi. Má
minna á að síðan núverandi kjör-
dæmaskipan var tekin upp árið 1959
hefur Alþýðuflokkurinn verið 17 ár í
ríkisstjórn með Sjálfstæðisflokknum
en aðeins 4 ár í stjóm með Alþýðu-
bandalaginu. Þessi þarf að breyta. Til
þess að pólitísk viðhorf vinstra meg-
in við miðju móti þjóðfélagið í ríkara
mæli en verið hefur þurfa A - flokk-
Pqllborð |
Kristinn H.
Gunnarsson
skrifar
amir að stilla saman strengi sína. Það
em þeir flokkar sem þurfa að ná sam-
an. An þess að ég vilji gera lítið úr
Kvennalista og Þjóðvaka, þá er það
svo. Þjóðvakinn er fylgislaus og
Kvennalistinn er á báðum áttum og
verður að fá tíma til að gera það upp
við sig hvað skuli gera. Verði það
niðurstaða Kvennalista að starfa með
öðmm er ekki vafi á því snúa sér að
A - flokkunum.
Að því gefnu að flokkamir tveir
komist gegnum þann erfiða hjalla
sem málefnir em og það með trú-
verðugum hætti getur slíkt bandalag
stefnt á það að verða stærsta stjóm-
málaaflið í landinu. Þá verður það
verkefni þeirra að móta framtíðina
fremur en að mæta henni.
Þetta em möguleikamir, en leiðin
þangað hefur reynst vandfundin. Ég
tel að búa eigi svo um hnútana að
flokkarnir muni í náinni framtíð
starfa saman, mynda blokk. Nauð-
synlegt er að flokkamir komi sér
saman um málefnagrundvöll, sem
þeir sameiginlega standa á bak við
og bera fram. Þeir þurfa líka að koma
sér saman um hvemig þeir standa að
framboði. Þar kemur vel til álita að
flokkamir beri fram sameiginlegan
lista, hins vegar er það ekkert skil-
yrði. Bendi ég á svipað samstarf
flokka á Norðurlöndum í pólitískum
blokkum en innan hverrar blokkar
eru margir framboðslistar. í stað
þess að huga að sameiningu flokk-
anna er líklegast til árangurs samstarf
þeirra um ríkisstjómarstefnu.
Málefnasáttmálinn er helsti þrösk-
uldurinn. Það þarf mikinn tíma og
marga menn til þess að ná saman um
öll helstu málin, því um margt eru
stefnur flokkanna ólíkar og skortur á
samstarfi þeirra undanfama áratugi
hefur dregið stefnurnar hvora frá
annarri. Það skal enginn láta sér detta
í hug að þetta verk verði unnið á
fáum vikum. Það þarf að nota allan
þann tíma sem til reiðu er fram að
næstu Alþingiskosningum því það
þarf ekki bara að sannfæra samn-
ingamennina heldur fjölmarga efa-
semdarmenn í báðum flokkum. Það
þarf líka að fara lið yfir lið yfir öll
heilögu málin því það þarf að gera ef
búa á til nýtt testamenti úr þeim
gömlu.
Það á að byrja á því sem helst
dregur flokkana saman, áherslur um
lífskjör, jafnrétti og lýðræði em góð-
ur gmnnur til að standa á. Flokkamir
eiga sameiginlega taug varðandi
áhersluna á öfluga velferðarþjónustu,
þeir ættu að geta orðið sammála um
launastefnu og stefnu í skattamálum.
Þeir eiga báðir að vinna að því að
skattakerfið jafni lífskjörin jafnframt
því að skattamir standi undir velferð-
arþjónustunni, þeir eru báðir sam-
mála um þýðingu bótakerfis í því
skyni, svo sem bamabætur, vaxta-
bætur og húsaleigubætur og flokk-
arnir leggja mikið upp úr því að upp-
fylla þarfir fjölskyldunnar fyrir þjón-
ustu. Jafnrétti milli kynja og þjóðfé-
lagshópa og jafnrétti eftir búsetu eru
viðfangsefni þeirra að minnsta kosti
að eigin sögn. Báðir leggja rækt við
lýðræðisleg viðhorf og valddreifingu
í þjóðfélaginu og má benda á þróun-
ina í Evrópu sem öll er í átt til vald-
dreifingar og er studd af vinstri
mönnum. f Bretlandi hefur Blair lof-
að Skotum og Walesmönnum eigin
þjóðþingum með umtalsverðum
völdum svo eitthvað sé nefnt. I Finn-
landi hefur verið komið á þriðja
stjómsýslustiginu og víða eru að
aukast völd héraða og sveitarstjórna.
Ég tel að A- flokkamir ættu að
taka upp fána lýðræðisins sem dreg-
ur fram skýra valkosti. Verðugt fram-
lag til þess væri sú stefna að kjósa
oddvita framkvæmdavaldsins, for-
sætisráðherrann, beinni kosningu og
gera það skilyrði að ráðherra verði
ekki jafnfram alþingismaður. Með
þessu fyrirkomulagi er boðið upp á
skýra valkosti og stjómmálaflokk-
amir verða að fylkja sér saman sem
saman eiga og fyrir kjósendur em
lagðir skýrir valkostir varðandi rflds-
stjóm og stefnu hennar. Það er af
nógu að taka þegar leitað er að
snertiflötum. Spumingin er bara
hvort menn vilja reyna. Sjálfstæðis-