Vísir - 14.04.1976, Blaðsíða 8

8
VÍSIR
vism
Umsjón:
Guömundur Pétursson

Útgefandi: Keykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Davið Guömundsson
Ritstjórar: Þorsteinn Fálsson, ábm.
ólafur Kagnarsson
Kitstjórnarfulltrúi: Kragi Ciuömundsson
Fréttastj. erl. frétta: Guöinundur Pétursson
Klaöamenn: Edda Andrésdóttir, Einar K. Guðfinnsson, Emilia
Baldursdóttir, Ólafur Hauksson, Óli Tynes, Sigurveig Jóns-
dóttir, Valgaröur Sigurðsson, Þrúður G. Haraldsdóttir.
íþróttir: Björn Blöndal, Kjartan L. Pálsson.
Útlitsteiknun: Arnór Ragnarsson, Þórarinn J. Magnússon.
Ljósmyndir: James H. Pope, Loftur Asgeirsson.
Aglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Hverfisgötu 44. Simar llGG0 86(ill
Afgreiðsla: Hverfisgötu 44. Simi 86G11
Kitstjórn: Siöumúla 14. SimiSGGll. 7 linur
Askriftargjald 1000 kr. á mánuði innanlands.
i lausasölu 50 kr. eintakið. Blaöaprent hf.
Að safna skuldum
í verðbólgu siðustu ára hefur meginstoðum verið
kippt undan heilbrigðu efnahagslifi i landinu. Menn
geta hreinlega ekki lengur borið skynbragð á verð-
mæti, jafnvel ekki einföldustu lifsnauðsynjar. Svo
virðist sem rikisvaldið sé of veikt til þess að koma
fram þeim aðhaldsaðgerðum, sem flestir eru á einu
máli um að nauðsynlegar séu.
Á fyrstu mánuðum þessa árs dró nokkuð úr dýr-
tiðarvextinum, enda i gildi svonefnd hert verð-
stöðvun. En verðbólguhjólið er farið að snúast á ný.
Óvissan heldur því áfram. Og þrátt fyrir mikla
verðbólgu erum við enn á þessu ári að greiða neysl-
una frá þvi i fyrra, þvi að með verðstöðvunar-
ákvæðum hefur verið reynt að fela raunverulegar
verðhækkanir.
Þannig höfum við getað keypt ýmiss konar vöru
og þjónustu við lægra verði en ella hefði verið. En
við verðum að hafa i huga að með þessum aðgerð-
um er ekki verið að höggva að rótum verðbólgu-
vandans. Hér er einvörðungu verið að fá stuttan
gálgafrest.
Rikisumsvifastefnan, sem stjórnmálamenn allra
flokka hafa stutt, hefur leitt til þess að mjög hefur
þrengt að frjálsum atvinnurekstri. Rikið hefur
t.a.m. dregið gifurlegt fjármagn úr bönkunum með
spariskirteinaútgáfu. Bankarnir hafa þar af leið-
andi minna fjármagn til þess að veita til atvinnu-
fyrirtækja og heimila.
Það er þvi ekki að ástæðulausu þegar Jón Skafta-
son segir, að frelsi til athafna og framkvæmda sé
næsta litið, nema menn njóti velvilja þeirra, sem
ráða fyrirgreiðslukerfinu.
Ýmsir fleiri þingmenn hafa varað við þeirri þró-
un, sem átt hefur sér stað i þessum efnum. Nefna
má, að bæði Jón G. Sólnes og Albert Guðmundsson
hafa réttilega gagnrýnt hin miklu spariskirteinalán
rikisins.
En eins og kunnugt er hefur verulegur hluti þeirra
lána runnið til orkuframkvæmda. í tið fyrri rikis-
stjórnar var mörkuð framkvæmdastefna á þvi sviði
án nokkurs tillits til þarfar eða hvort um arðbæra
fjárfestingu væri að ræða. Þessi stefna virðist enn
vera við lýði.
Skuldasöfnun þjóðarbúsins er sannast sagna ógn-
vekjandi. Hver fjögurra manna fjölskylda skuldar
nú eina milljón og sex hundruð þúsund krónur i er-
lendum gjaldeyri. Af verðmæti útflutnings fer
fimmta hver króna i afborganir og vexti af erlend-
um lánum, og eftir þrjú ár er fyrirsjáanlegt að
verja þurfi fjórðu hverri krónu i þessu skyni.
Engum vafa er þvi undirorpið, að útgjaldaáform
þjóðarinnar stefna langt fram úr raunverulegum
þjóðartekjum. Með þessu er verið að tefla i tvisýnu
afkomu heimila og atvinnufyrirtækja.
En það er vert að leiða hugann að fleiri þáttum
rikisumsvifastefnunnar. Stjórnmálamenn geta að
sjálfsögðu slegið sig til riddara með stórhug og
miklum framkvæmdum á öllum sviðum. En sú
skuldasöfnun, sem er undirstaða alls þessa, veldur
ekki aðeins timabundnum örðugleikum. Við erum
jafnframt að binda næstu kynslóð bagga. Kynslóð,
sem e.t.v. hefur hug á að standa á skynsamlegri
hátt að uppbyggingu þjóðfélagsins.
Meta ber þær tilraunir, sem gerðar hafa verið til
þess að fylgja fram aðhaldsstefnu i efnahags- og
fjármálum. En engum blöðum er um það að fletta,
að i þessum efnum þarf markvissari vinnubrögð.
pifgg!
Fimmtán þúsundir liggja I valnum iborgarastyrjöldinni I Libanon eftir árið
Borgarastyrjöldin í Libanon
liefur nú staftifi i ár. Á þeitn tima
hefur hún klofift þjúftina i
tvennt, lagt i rúst fyrrum
blúmstrandi efnahag lands-
manna, fæit úr landi marga af
bestu mönnum þjóftarinnar og
sundraft hernum.
Þaft er talift, aft um fimmtán
þúsund manns liggi i valnum,
fyrir utan allan þann fjölda sem
hlotift hefur örkuml eöa misst
heimili sin. Þaö er stórt skarö
hjá þriggja milljóna þjóö.
En allar þessar fórnir viröast
hafa áorkaö litlu. Það eru sömu
stjórnmálamennirnir i farar-
broddi, sömu fylkingarnar, sem
herja hver á aöra og deila um
sömudeilumálin og áftur. Nefni-
lega hver skuli stjórna landinu,
og hvaöa hlutverki það skuli
gegna i Arabalöndunum.
Forvigismenn þjóöarinnar
viröast engan veginn ætla aö
láta sér segjast viö þessa
reynslu. Þaö eina, sem sýnist
aftra þeim frá þvi aft endurtaka
blóösúthellingarnar, er utanaö-
komandi afl Sýriands. Sýr-
iendingar láta innanrikismál
Libanon mjög til sin taka, þvi
þeir hafa beyg af tilhugsuninni
um, aö Israel ráöist inn til
nágranna þeirra i Llbanon aö
skakka þar leikinn,
Þaö er engum vafa undir-
orpiö, aö ef ekki heföi komið til
vopnaskak palestinuaraba, þá
heföi sennilega aldrei gosiö upp
borgarastyrjöld i Libanon. Eins
er vist, aö gangur hennar heföi
allavega orðiö allt ööruvisi, ef
ekki heföi veriö hernaöar-
styrkur þeirra.
i þessum deilum hafa
palestinuarabar og vinstrimenn
I Libanon tekiö höndum saman.
Þeir fá vopn sin frá sömu að-
ilum, og á erfiöum stundum
fara skæruliðar palestlnuaraba
i fylkingarbrjósti árásarliös
vinstrimanna. Svo sem eins og i
skærunum um stóru hótelin i
höfuðborginni.
I Beírut hófst darraöar-
dansinn með skotskærum og
launvigum, sem leiddi að lokum
til kaldrifjaörar aftöku 27
llbanonmanna og palestinu-
araba, er voru farþegar i
áætlunarbil á leið um hverfi
kristinna manna. SkÖmmu áður
haföi reyndar einn af forvigis-
mönnum vinstrimanna verið
skotinn úr launsátri i bænum
Sidon.
Hernum var kennt um dauða
hans, og þóttusl vinstrimenn
ekki þurfa frekar vitna ' viö
um, hvernig hægrimenn og
kristnir réðu lögum og lofum
innan hersins. Suleiman
Franjieh forseti var þeim
imynd ofrikis hægrimanna.
Eftir atburöinn i Sidon var
útilokaö aö nota herinn til þess
aö koma á iögum og reglu,
nema i örfáum tilvikum. Svo
fór, aö liöhlaup kom i herinn og i
janúar siðastliönum gerði 33 ára
liösforingi, uppreisn og lýsti yfir
stofnun „libanska araba-
hersins”.
Fréttafrásagnir eru oft loönar
viövikjandi þvi, um hvað barist
sé i Libanon eöa hverjir eigist
þar viö. Enda að vonum, þvi að
hinar striðandi fylkingar eru i
rauninni sex. Það er ekki svo
einfalt, að kristnir menn séu að
striða gegn múhammeöstrúar-
mönnum,eöa hægrimenn gegn
vinstri, eöa libanir gegn
palestinuaröbum, heidur ailir
þessir við alla hina.
Meðal vinstriflokkanna er
fjöldi kristinna manna-, og
margir h ægris inna öir
múhammeöstrúarmenn hafa
tekið sér stööu með vinstri-
mönnum i von um að sjá völdum
jafnar skipt á milli manna
ólikrar trúar.
Allt fram á þetta ár fylgdu
palestinuskæruliöar vinstri-
flokkunum einhuga að málum.
En palestlnuskæruliöar frá Sýr-
landi, Saiqa eins og samtök
þeirra nefnast, hafa lentá milli
Blóð-
afmœli
Líbanon
eitt ór
tveggja elda, eftir að þeir komu
til Libanon til aö hafa afskipti af
striöinu.
Sýrlendingar, sem sendu þá,
hafa engan hug á þvi aö draga
taum eins aðila frekar en
annars. Ef hægrimenn hafa
þjarmaö of fast aö vinstri-
mönnum, hafa þeir skakkað
leikinn, og eins ef þeim hefur
þótt halla of mikið á hægri-
mennina. Þegar hér er komið
sögu, hefur skæruliðasveitum
Saíqa lent jafnt saman viö
nassarttana I Libanon, sem
múhammeöstrúarmenn vinstri-
sinna.
Þetta er töluvert hættuspil
fyrir Hafez Al-Assad, forseta
Sýrlands,, sem verður heima
fyrir aö skýla sér fyrir
pólitiskum keppinautum, er
njóta stuðnings Iraks. Iraks-
vinir i Libanon mega hinsvegar
naumast Saiqa-skæruliöa sjá,
án þess að umhverfast.
1 fyrstu þegar Sýrland hóf
milligöngu um sáttaumleitanir i
Libanon, virtist damaskus-
stjórnin likleg til aðdraga taum
vinstrimanna og palestinu-
araba. t byrjun desember siöast
fyrtust vinstrimenn hinsvegar
miög, þegar leiðtoga
falangista, Pieree Gemayel,
'var lekið með kostum og
kynjum I Damaskus þegar hann
kom i heimsókn þangaö. Svo
viidi tii, að þann sama dag varð
mikið blóöbaö i Beirút, þegar
falangistar og hægri öfgamenn
brytjúðu niöur rúmlega 100
múhammeðstrúarmenn og svi-
virtu lik þeirra. Þau dráp voru i
hefndarskyni fyrir morð á
fjórum ungum hægrimönnum.
Viðbrögð vinstrimanna voru að
vonum heiftarleg, og Beirút
breyttist á sömu stundu i
blóðugan vigvöll, þar sem
eldarnir slokknuðu aldrei einn
einasta dag.
Siðan hafa afskipti Sýrlands
veriö æ umdeildari. Bætir litiö
úr skák, þótt vopnahléð, sem
það fékk komið á 22. janúar,
hefði heppnast sæmilega og
staðið sex vikur.
Það vopnahlé fór svo út um
þúfur, þegar tilraunir til póli-
tiskrar lausnar misheppnuðust.
A samningafundum var skipst á
kröfum og gagnkröfum, enginn
vildi slaka tfl i neinu og beitt var
málþófi og ómerkiiegum vifi-
lengjum til þess; að drepa
viðræðum á dreif.
Fvrsta og aðalkrafa vinstri-
mann var að Franjieh forseti
viki úr sæti og kosið yröi um
eftirmann hans. Hann neitaði,
og bardagar blossuöu upp aö
nýju I miðjum marsmánuöi.
Fjölskyldur Franjiehs og
Assads sýrlandsforseta eru
hvorri annarri skuldbundnar
um samvinnu i fyrri erfið-
leikum, hvor i sinu heimalandi.
Þær þekkja þvi vel leyndarmál
hvorrar annarrar. Kann það að
vatda nokkru um vandræöi
Assads við að leysa hnútinn.
Sýrlenskt herlið var sent til
Libanon, venjulegast duibúiö
sem palestinuskæruliðar, en
paiestinuarabar, sem fyrir voru
i Libanon, fundu fljótlega, að
þar fóru ekki bræður þeirra. Að
iokum fór svo, að Damaskus
féllst á, að Franjieh yrði að
vikja.
Jafnvel a’ meöal kristinna og
hægrimanna nýtur Franjieh
ekki mikilla vinsælda. En þeir
iita á embætti hans sem tákn og
tryggingu fyrir þvi að hags-
munir þeirra verði ekki fyrir
borö bornir.
Þegar Libanon öðlaöist sjálf-
stæöi 1943, var flokkur Franjieh
stærsti stjórnmálaflokkur
landsins, þar sem kristnir menn
voru i meirihluta. Eðlilega
fengu þeir sinn mann i forseta-
embætti. - Nú eru hinsvegar
múhammeðstrúarmenn i meiri-
hluta og þeir krefjast aðgangs
að æðri embættum i samræmi
við það. Vinstrimenn taka undir
þær kröfur meö þeim, þóttþeim
hafi hinsvegar aldrei veriö það
neitt sérstakt kappsmál, aö for-
setinn væri ekki kristinn.
Viðast mundu svona ágrein-
ingur leysast á stjórnmálavett-
vangi eöa viö samningaboröiö. 1
Libanon hafa menn hinsvegar
talast viö meö vélbyssum,
handsprengjum og sprengi-
vörpum. Ef iitið er yfir hið
blóöidrifna ár, verður blóðbaðiö
hjá Ain Al-Rummaneh eins og
smámunir við hlið þess, sem á
• eftir dundi. Hafa þar allir aðilar
hryllilega verknaði á sam-
viskunni.