Vísir - 20.04.1976, Blaðsíða 8

8
VÍSIR
Þriöjudagur 20. april 1976. vism
Umsjón:
Guðmundur Pétursson
tHgefandi: Reykjaprent hf.
F’ramkvæmdastjóri: Daviö Guömundsson
Ritstjórar: Þorsteinn Fálsson, ábm.
Ólafur Ragnarsson
Ritstjórnarfulltrúi: Bragi Guömundsson
FréUastj. erl. frétta: Guömundur Pétursson
BlaÖamenn: Edda Andrésdóttir, Einar K. Guöfinnsson, Emilia
Baldursdóttir, Ólafur Hauksson, Óli Tynes, Sigurveig Jóns-
dóttir, Valgarður Sigurðsson, Þrúöur G. Haraldsdóttir.
tþróttir: Björn Blöndal, Kjartan L. Pálsson.
Útlitsteiknun: Arnór Ragnarsson, Þórarinn J. Magnússon.
Ljósmyndir: James H. Pope, Loftur Asgeirsson.
Aglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Ilverfisgötu 44. Simar 11G60 86611
Afgreiðsla: Hverfisgötu 44. Sími 86611
Ritstjórn: Siöumúla 14. Simi8tí611.7 linur
Áskriftargjald 1000 kr. á mánuði innanlands.
i lausasölu 50 kr. eintakiö. Blaðaprent hf.
KAMPAVINIÐ
FREYÐIR Á NÝ
Á seinasta snúningi
Snemma á þvi þingi, sem nú situr, fluttu þrir
þingmenn Reykjavikur og Reykjaness tillögu til
þingsályktunar um breytingar á kjördæmaskipan
og jöfnun kosningaréttar. Með tillögu þessari var
vissulega hreyft mikilsverðu málefni.
Meirihluti allsherjarnefndar sameinaðs Alþingis
hefur þegar fyrir nokkrum vikum lýst stuðningi við
meginefni tillögunnar. Ljóst er þó af áliti nefndar-
innar, að skoðanir eru skiptar um mál þetta.
Þinghaldi er senn lokið á þessum vetri. Þvi er
ekki seinna vænna, að mál þetta verði tekið fyrir til
opinberrar umræðu i þinginu. Eins og málum er
komið getur þingið ekki skotið sér undan þeirri á-
byrgð að fjalla um þetta efni og marka ákveðna
stefnu.
Hér koma margar leiðir til álita. í sjálfu sér er
unnt að ná fram talsverðri jöfnun kosningaréttar án
breytinga á kjördæmaskipan. í þvi sambandi hafa
t.d. komið fram hugmyndir um nýjar reglur við
úthlutun uppbótarþingsæta. Þetta er það
skemmsta, sem unnt er að ganga i þessum efnum.
Mikils er þó um vert, að stjórnmálaflokkarnir
reyni að koma sér saman um nýja kjördæmaskip-
an. Þá koma tvö meginsjónarmið fyrst og fremst til
skoðunar. í fyrsta lagi jöfnun kosningaréttar og i
annan stað auknir möguleikar á persónubundnu
kjöri. Seinna atriðið er ekki siður mikilvægt en hið
fyrra.
Núverandi kosningakerfi var til mikilla bóta frá
þvi sem áður var aðallega sakir þess, að það stuðl-
aði að auknum jöfnuði milli stjórnmálaflokka. Einn
megingallinn á þessu kerfi er hins vegar sá, að kjós-
endur geta einvörðungu valið á milli flokka. 1 raun
réttri velja þeir ekki þingmenn, nema þar sem
marktækar prófkosningar fara fram.
Á siðari árum hefur áhugi farið vaxandi á þvi að
kjósendur geti valið á milli einstaklinga rétt eins og
flokka. Með breytingum i þessa átt má vinna gegn
flokksræðinu, en þvi hefur óneitanlega vaxið fiskur
um hrygg á siðustu árum.
í þessu sambandi hefur athygli manna m.a.
beinst að svonefndu blönduðu kerfi, þar sem bæði
fer fram hlutfallskjör i stórum kjördæmum og
meirihlutakjör i einmenningskjördæmum. Engum
vafa er þvi undirorpið, að i þessum efnum þarf að
skoða marga kosti.
Stjórnarskrárnefnd hefur lýst yfir þvi, að hún vilji
ekki gera tillögur um breytta kjördæmaskipan.
Formaður nefndarinnar hefur þó lagt til, að kjör-
dæmin verði ákveðin með lögum, en ekki i stjórnar-
skrá. Þessi tillaga er varhugaverð fyrir margra
hluta sakir.
Ef horfið yrði að þessu ráði, er nokkur hætta á að
hagsmunir þingflokkanna yrðu teknir fram yfir
hagsmuni kjósenda við lagasetningu um þessi efni.
Hyggilegra hlýtur þvi að vera að ákveða kjördæma-
skipanina i meginatriðum i stjórnarskrá.
Ljóst er, að Alþingi verður að láta þessi mál til sin
taka. Margra kosta er völ, og þvi er full ástæða til
þess að ýta á eftir þvi að stefnumarkandi umræður
fari fram um þetta efni á Alþingi. Sannast sagna
getur það ekki lokið störfum i vor, án þess að hafa
fjallað um þá tillögu um jöfnun kosningaréttar, sem
fyrir þvi liggur. En þingmenn eru komnir á seinasta
snúning ætli þeir ekki að bregðast skyldu sinni.
biða velmegunar i Bretlandi en
tvö ár eða svo. — Svo gætir þess
æ meir hjá bretum, að þeir meti
meira léttu vinin, sem alltaf er
góður fyrirboði aukinnar
kampavinssölu.”
Það verður að teljast einstak-
lega fallegt af frökkum að gleðj-
ast yfir oliuhappi nágranna
sins. — Margur er þvi miður of
illgjarn til þess og sér ofsjónum
yfir velgengni náungans.
Bandarikjamenn voru fjórðu
stærstu kampavinskaupendur
frakka i fyrra. Þeir fóru þó ekki
fram úr þeim sömu 2,8 milljón
flöskum, sem þeir keyptu árið
áður. Texasmilljónamæringun-
um þykir nefnilega freyðandi
vinið hálfgerður gosdrykkur við
hliðina á búrbóninu.
Þetta þykir framleiðsluráði
franska kampavinsiðnaðarins
að vonum mikill ljóður á ráði
kananna. — „Við megum hafa
okkur alla við til að halda mark-
aðnum i Ameriku,” berja þeir
sér. „Samkeppnin er svo hörð.
Freyðivinin flæða yfir kanana
úr öllum áttum.”
I þessu yfirliti kann les-
andanum að koma það spánskt
fyrir sjónir, að italir hafi sparað
við sig kampavinskaup, þótt
erfiðlega hafi árað hjá þeim.
Það siðasta, sem itali sparar við
sig, er spaghetti og vin. Enda er
það rétt, að kampavinssam-
drátturinn hjá þeim á sér dýpri
rætur. Nefnilega vinstriðið við
frakka.
Ef flett er spjöldum sögunnar,
eru teljandi þeir áratugir, sem
italir og frakkar hafa setið á
sárshöfði. Vinstriðið ætlar að
setja mark sitt á þennan.
Þegar franskir vinræktar-
bændur ráku upp ramakvein
vegna innflutnings á ódýrum
itölskum vinum (sem þeir vilja
naumast telja, að risi undir
nafni), hleypti það illu blóði i
sambúðina. Skattar á kampa-
vininu voru hækkaðir um 30%.
„Það er ráðist á okkur úr öll-
'um áttum,” stynja framleiðslu-
ráðsmenn frakka mæðulega.
„Framleiðendur Asti (freyðivin
itala) hafa rekið rýtinginn i
bakið á okkur.”
Á hinn bóginn hafa þeir ekkert
nema gott eitt að segja um vini
sina vestur-þjóðverja, sem að
visu framleiða sjálfir kampa-
vin. Eftir að kampavinssalan
hafði sigið niður i 1.6 milljón
flöskur 1974 i V-Þýskalaiidi,
steig hún upp aftur i 2,2 milljón
flöskur i fyrra.
Óskarsverölaunaþeginn, Jack Nicholson, skálar i kampavlni,
sem hann sýpur úr skó Louise Fletcher — mynd, sem franskir
kampavinsframieiöendur segja, aö heyri til liöinni tiö.
Voltaire kallaöi þaö drykk
„siömenningarinnar” og vildi
meina, aö i þvi spegiaöist snilld
Frakklands.
Þá var hann aö tala um
kampaviniö, freyöandi tákn
sældarlifs æöri stétta hér
fyrrum, en nú drukkiö I sliku
magni i Frakkiandi, aö slær öll
met. — Þó á aö heita efnahags-
kreppa i landinu.
Siðustu tölur úr kampavins-
iðnaðinum sýna, að frakkar
drukku nær 94 milljónir flöskur
af kampavini 1975. — Þar með
var slegið metið frá þvi 1972 og
tiu milljón flöskur betur.
Þakka vinframleiðendur
þessa söluaukningu um-
fangsmikilli auglýsingaherferð,
sem farin var i ofboði, þegar
salan heima fyrir skrapp saman
i sama sem ekki neitt 1974.
1 þessari auglýsingarherferð
tókst þeim að sannfæra f jöldann
um, að kampavín væri ekki
stöðutákn ætlað kóngafólki einu.
Frökkum var sagt, að myndin
af aðalsmanninum, sem sypi
kampavin úr skó léttlyndrar
aðalsmeyjar, heyrði til liðinni
tið.
Erlendis þykir enn
lúxusbragð af kampavininu og
efnahagsaðstæður manna ráða
hvor't mikið eða litið selst.þar af
þvi. Meðan salan slö öll met i
Frakklandi 1975 (jókst um
24,3% frá 1974),
hrapaði útflutningur niður um
5,7%. — Einkum voru það bret-
ar og italir, sem spöruðu þennan
munað við sig, enda urðu þeir
harðastir úti allra Evrópuþjóða
i efnahagsörðugleikunum.
1 tvær aldir voru bretar
stærstu viðskiptamenn frakka i
kaupum kampavins. Nú eru
þeir komnir niður i þriðja sæti á
eftir belgum og itölum. Bretar
drukku úr rúmlega tiu milljón
flöskum árið 1973, og virðast
hafa slökkt sárasta þorstann
þar með. 1974 rétt dreyptu þeir á
4,5 milljónum flöskum og torg-
uðu ekki nema rúmlega þrem
milljónum árið 1975.
Þvi komust italir upp I efsta
sæti kaupendalista frakka 1974
og skildu þá eftir sig 5,6 milljón-
ir af tómum flöskum. Bindindis-
mönnum til fagnaðarauka skal
það sagt, að italir minnkuðu
þetta strax við sig i fyrra og
lágu þá aðeins 3,8 milljón flösk-
ur i valnum.
Belgiumenn fóru við það langt
fram úr itölum. Þurftu þeir 5,5
milljón kampavinsflöskur til að
svala kverkum sinum i fyrra.
Enda hafa þeir svipaðar
drykkjuvenjur og frakkar. Þeir
hafa alla tið verið meðal fimm
stærstu kaupenda frakka, en
þetta er i fyrsta sinn, sem þeir
eru punkturinn yfir i-inu. Það
stafaraf miklu flóði auglýsinga,
sem yfir þá var dembt i fyrra.
Hins vegar eru nú allar horfur á
þvi, að þessi sæla sé búin. Rikis-
sjóður sá auðvitað ofsjónum yfir
þessari miklu sölu og ákvað að
sækja sér i þennan kampavins-
brunn nokkrar fötur gulls. 1
miðjum janúar var settur á vin-
ið skattur, sem kampavins-
framleiðendur segja vera ein-
hvern þann freklegasta er sögur
fari af.
Sölutregðan 1974 var kannski
ekki fyrst og fremst vegna þess
að þorstinn hafði verið slökktur.
Erlendir kaupahéðnar höfðu
nefnilega birgt sig vel upp á ár-
inu 1973 i spákaupmennsku.
Þeir töldu sig sjá fram á veru-
lega verðhækkanir og tryggðu
sér i tima stórar birgðir á gamla
verðinu. Eftir oliukreppuna tók
það lengri tima að selja upp
þessar birgðir, en þeir höfðu séð
fyrir.
Talsmenn vfnframleiðenda i
Frakklandi segjast nú sjá fram
á batnandi tið og blóm i haga. —
„Þess gætir að visu ekki á
skýrslum ennþá, kampavins-
kaup breta munu þó örugglega
aukast þegar þeir fara að skála
fyrir oliugróðanum úr Norður-
sjó,” sagði einn þeirra við Louis
Marcerou, fréttamann Reuters.
„Það getur vart verið lengur að