Vísir - 12.05.1976, Blaðsíða 8

8
Miövikudagur 12. mai 1976. visir
VÍSIR
Útgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjón: Daviö Guðmundsson
Ritstjórar: Dorsteinn Pálsson, ábm.
Ólafur Kagnarsson
Kitstjórnarfulltrúi: Bragi Guömundsson
Fréttastj. erl. frétta: Guömundur Pétursson
Blaðamenn: Edda Andrésdóttir, Einar K. Guðfinnsson, Emilia
Baldursdóttir, ólafur Hauksson, Óli Tynes, Sigurveig Jóns-
dóttir, Valgarður Sigurðsson, Þrúður G. Haraldsdóttir.
iþróttir: Björn Blöndal, Kjartan L. Pálsson.
útlitsteiknun: Arnór Ragnarsson, Þórarinn J. Magnússon.
Ljósmyndir: James H. Pope, Loftur Asgeirsson.
Aglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Hverfisgötu 44. Simar 11660 86611
Afgreiðsla: Hverfisgötu44. Sími 86611
Kitstjórn: Siöumúla 14. Simi86611.7 iinur
Askriftargjald 1000 kr. á mánuði innanlands.
i lausasölu 50 kr. eintakiö. Blaðaprent hf.
Hér er spurning
um réttarríki
Sakamálarannsókn sú, sem staðið hefur yfir
undanfarna mánuði hefur óneitanlega vakið menn
til umhugsunar um ýmis efni. Það eru vitaskuld ó-
tiðindi mikil, þegar við i fyrsta sinn stöndum
frammi fyrir svo alvarlegum glæpamálum, sem
þessi virðast vera.
Á margan hátt erum við ekki undir það búin að
bregðast við slikum málum. Við þekkjum ekki slika
verknaði. Þeir hafa aðeins birst islendingum i sjón-
varpi fram til þessa, og er það sannast sagna um-
hugsunarefni út af fyrir sig.
Einnig er ljóst, að réttargæslan i landinu er ekki
undir það búin að takast á við slik mál. Við eigum þó
á að skipa mörgum hæfum mönnum á þessu sviði,
og annað verður ekki séð en þeir, sem að þessari
rannsókn hafa staðið, hafi unnið verk sitt af sam-
viskusemi og kostgæfni.
í þessu sambandi verður þó að hafa i huga að enn
er afar litið vitað um þessa rannsókn. Hún hefur, að
réttu lagi, ekki farið fram fyrir opnum tjöldum og
þvi engan veginn unnt að leggja endanlegan dóm á
það, sem gert hefur verið.
Hitt er ljóst, að mál þetta allt, sýnir glöggt, að full
þörf er á að sérmennta menn til þess að fást við
verkefni af þessu tagi. Visir hefur áður drepið á þá
hugmynd og framvinda málsins bendir til að full
þörf sé á að itreka hana enn. A þetta má þó ekki líta
sem vantraust á þá aðila, sem annast hafa þá rann-
sókn, sem hér um ræðir.
♦
Tveir hópar manna hafa setið I gæsluvarðhaldi
vegna þessarar rannsóknar. Annar hópurinn hefur
játað aðild að hinum alvarlegustu glæpum, og alls-
endis óvist er hvort öll kurl eru komin til grafar i
þeim efnum enn sem komið er.
öll frásögn þessa fólks sýnist þó vera kynleg i
meira lagi og að sumu leyti vafasöm, eftir þvi sem
næst verður komist. Það er á framburði þessa hóps,
sem fjórmenningarnir, sem nú eru lausir úr haldi,
hafa dregist inn i rannsókn þessa.
Eftir 105 daga rannsókn og gæsluvarðhald hefur
ekki tekist að sanna sekt þessara fjögurra manna.
Visir leggur á það rika áherslu, að undir engum
kringumstæðum er unnt að fella sök á menn, hvorki
i þessu máli né öðrum, fyrr en sekt þeirra hefur ver-
ið sönnuð.
Það er alvarlegra en orð fá lýst, ef saklausir
menn eru dregnir inn i glæpamál sem þetta. Og hitt
erekkisiður áhyggjuefni, ef réttargæslan megnar
ekki að komast til botns i málinu og leiða hið sanna i
ljós. A meðan svo er ráða efasemdirnar ríkjum i
hugum manna. Og slikt ástand er með öllu óþolandi.
Hér eru miklir hagsmunir i húfi bæði fyrir þjóðfé-
lagið i heild og fjölmarga einstaklinga. Allt kapp
verður þvi að leggja á áframhaldandi rannsókn
málsins. Það má kosta miklu til þess verks. Um-
fram allt verður Island að vera réttarriki, er kemur
lögum yfir þá, sem sekir eru, en tryggir um leið, að
saklausir séu ekki dregnir til ábyrgðar, hvorki fyrir
dómstólum né almenningsáliti.
ÞaO er óhætt að fullyrða, að
aldrei hefur almenningur i þessu
landi fellt jafn afdráttarlausan
dóm yfir nokkrum mönnum, og
gert hefur veriö yfir mönnunum
fjórum, sem látnir voru lausir úr
gæsluvaröhaldi I fyrrinótt. Þessi
dómur hefur fallið, þrátt fyrir
það, að með 105 daga gæsluvarö-
haldi og stöðugri rannsókn hefur
ekki tekist að sanna sekt neins
þessara manna eða aðild að þeim
alvarlegu glæpamálum, sem
rannsóknin hefur beinst að.
Gæsluvarðhaldsúrskurðurinn
var byggður á framburði fólks,
sem viöurkennt hefur að hafa
valdið dauða tveggja manna, og
þeir, sem aðstöðu hafa haft til aö
fylgjast náiö með rannsókninni
telja vist, að sumir þessara aðiia
hafi margt fleira á samviskunni.
Þar að auki hafa stjómendur
rannsóknarinnar lýst yfir, að
banamenn Guðmundar Einars-
sonar séu einhverjir forhertustu
glæpamenn, sem Islensk lög-
gæsluyfirvöid hafi komist I kynni
viö.
Þá er rétt að vekja athygii á
þvi, að frásögn þessa fólks hefur
verið mjög laus I reipunum, óljós
I veigamiklum atriðum og breyst
frá degi til dags. Gæsluvarð-
haldið var ákveðið vegna fram-
burðar þessa fólks. Ekkert hefur
verið hægt að sanna, og enginn
fjórmenninganna, sem setið hafa
I gæsluvarðhaldi, hefur játað
neina aðild að þeim glæpaverkum
sem banamenn Guðmundar
Einarssonarog stúlkan, sem seg-
ist hafa veriö látin skjóta Geirfinn
Einarsson, — hafa talið hugsan-
iegt að mennirnir hafi veriö
viðriönir.
Maður skyldi ætla, að ef ein-
hvern tima hefði veriö ástæða
fyrir almenningsálitið til að
hinkra aöeins við, bíöa meö sinn
dóm, þar til dómstólar landsins
hefðu sagt sitt siðasta orð um
máliö, þá væri það nú.
Eins og fram kemur I forystu-
greininni hér til vinstri leggur
Vísir á það áherslu, að undir eng-
um kringumstæöum sé unnt aö
fella sök á menn, hvorki i þessu
máli né öðrum, fyrr en sekt
þeirra hafi veriðsönnuö, og telur
blaðið, að það sé alvarlegra en
orð fái lýst, ef sakiausir menn séu
dregnir inn iglæpamál sem þetta.
Þar sem þetta blað hefur að
undanförnu ljáð rúm ólikum
skoðunum og ýmsum sjónarmið-
um gagnvart þeim málum, sem á
dagskrá hafa veriö, telur Visir
rétt að gefa að minnsta kosti ein-
um þeirra manna, sem legið hafa
undir þessum alvarlegu ásökun-
um kost á að skýra frá sinni hlið
málsins.
Fullvist er, að ýmsir hinna
sjálfskipuðu dómara meðal al-
mennings segi, að veriö sé aö
hvitþvo glæpamann, með þvi að
gefaEinari Bollasyni kost á að tjá
sig um það, sem hann hefur reynt
undanfarnar vikur. En það verð-
ur þá svo að vera.
„Það var að morgni 26. janúar,
sem ég var handtekinn hér á
heimili minu, fyrirvaralaust”,
sagði Einar og andvarpaði.
Hann kvaöst hafa komið heim
til sin um hálf ellefu leytið kvöldið
áður, en þá hefði landsliö Islands i
körfuknattleik tekið þátt i keppn-
inni um sendiherrabikarinn svo-
nefnda, en sá leikur heföi verið
upphafið að tveggja vikna
æfingum fyrir landsleikina við
englendinga. Einar sagði, að þau
hjdnin hefðu farið tiltölulega
snemma að sofa þetta kvöld.
Siðan barst talið að hand-
tökunni sjálfri morguninn eftir og
þeim atburði lýsti Einar Bollason
á þessa leið.
Lögregluheimsókn
kl. 6 að morgni
Mikill viðbúnaður
E inkennis klæddir
menn með kylfur
Þá sagði Einar, að ekið hefði
verið rakleitt til Reykjavikur með
hann i bilnum og haldið að fanga-
geymslunni við Siðumúla.
„Eftir að komið var að
fangelsinu var ég leiddur inn og
þegar inn var komið stóðu þar all-
margir einkennisklæddir menn,
allir með kylfur. Þeir klæddu mig
úr jakkanum, tóku af mér belti og
bindi og þukluðu mig svo hátt og
lágt. Siðan var farið með mig inn
um rimlahurö inn eftir snyrti-
legum gangi og inn I klefa.”
„Gaf enginn þér neinar
skýringar á þvi, hvers vegna þú
hefðir verið færður i Síðumúla-
fangelsið?”
,,Nei, ég fékk engar skýringar,
engar upplýsingar. Klefanumvar
einfaldlega lokað og læst með
lykli”.
Fangavörðurinn vin-
samlegur, þegar hann
kom
„Það var bankað hjá okkur á
útidyrnar klukkan sex að morgni,
26. janúar. Viö vöknuðum bæði og
ég fór fram, til þess að kanna,
hvaö væri á seyði.
Þegar ég kom fram og opnaði
sá ég að þaö stóðu tveir menn
fyrir utan, og sögðust vera frá
lögreglunni. Ég hváöi eitthvað, en
bauð svo mönnunum inn. Þeir
sögðust einfaldlega vera komnir
til þess að sækja mig. Ég varð
ekki litiö undrandi og spurði i
sambandi við hvaö það væri.
Þeir sögðust ekkert geta um
þaö sagt. „Það kemur allt i ljós”,
sögðu þeir.
Einar sagðist svo hafa farið inn
til konu sinnar, Sigrúnar Ingólfs-
dóttur og sagt henni, að það væru
komnir lögreglumenn til þess aö
sækja sig. Hún hefði rokiö fram
og spurt sömu spurninganna, en
mennirnir hefðu engar upplýs-
ingar viljað gefa.
Aftur á móti höfðu þeir með-
ferðis bók, þar sem var að finna
úrskurð frá bæjarfógetanum i
Hafnarfirði um heimild til hand-
töku Einars Bollasonar.
„Hver urðu viðbrögð þin eftir
að þú varst oröinn einn i ein-
angruðum klefa?”
„Ég var bara eitt spurninga-
merki, settist niður á koll, sem
þarna var i klefanum og var
hreinlega alveg lamaður. Þannig
sat ég i einar 15 eða 20 minútur,
en þá fór ég að skjálfa allur,
annað hvort af kulda eða losti. Þá
sá ég að ég yrði að fá teppi, og
bankaði á hurðina, án þess að
nokkur kæmi. Það voru ýmsir
takkar á veggnum og ég ýtti á þá i
von um að einhvers staðar kæmi
„Þeir gáfu mér smátima til
þess aö klæða mig”, hélt Einar
áfram „og sögðu Sigrúnu, að Orn
Höskuldsson heföi með þetta mál
að gera og hún gæti náö I hann hjá
sakadómi klukkan niu. Á leiðinni
bað ég Sigrúnu að hafa samband
við Ingvar Björnsson, lögfræðing
um þetta mál, en hann og kona
hans voru ágætir kunningjar
okkar”.
„Það er svo ekki að orðlengja
það, að siðan fór ég af stað meö
þessum mönnum. Þeir voru með
stóran ameriskan bil fyrir utan
húsiö, og þegar ég settist inn I
hann, sá ég, að þriðji maðurinn
kom hlaupandi utan frá bilskúrn-
um við húsið okkar og var
augljóst að hann haföi verið ein-
hvers staöar á bakvið húsið I
öryggisskyni, að likindum við
bakdyrnar. Ég leit á þá tvo, sem
höfðu sóttmiginn.ogsagði: „Það
er ekkert annað” en þeir gáfu
ekkert út á þennan viöbúnað.
' Fangaklefi:
Legubekkur, borð og stóli.
ff
Sífell
yfir
segir Ein
ljós eða hljóömerki i fangelsinu.
Fljótlegakom fangavöröur, og þá
áttaði ég mig á þvi að einn takk-
inn var tengdur einhverju bjöllu-
kerfi I húsinu. Fangavörðurinn
var mjög vinsamlegur og
útvegaði mér fljótlega teppi.”
Hvers vegna
gæsluvarðhald
„Hvað leið svo langur timi, þar
til þú fékkst að vita, hvers vegna
þú værir kominn i varðhald?”
„Það var einhvern tima fyrir
hádegi, að ég var kallaður fram
til þess að ræða við menn frá
rannsóknarlögreglunni. Þá var
mér tilkynnt, að ég hefði verið
handtekinn vegna þess að talið
væri, að ég byggi yfir einhverri
vitneskju, sem varpað gæti ljósi á
hvarf Geirfinns Einarssonar. A
þessu stigi hafði ég ekki getað
haft samband við lögfræöing
minn og hann hafði enn engar
upplýsingar fengið um málið. Þá
var ég spuröur, hvort ég gæti
skýrt eitthvað frá þvi máli, en ég
varð alveg klumsa og vissi ekki
hvernig ég ætti aö bregðast við.
„Ég var hreinlega ekki búinn
að átta mig á þvi, sem gerst hafði
þarna um morguninn og var
alveg orðlaus. Eftir skamma
stund minnir mig að ég hafi þó
getað stunið þvi upp að ég vissi
alls ekkert um þetta mál.”
Nokkru slðar kom svo rann-
sóknardómarinn, örn Höskulds-
son með stóra bók, endurtók
spurningarnar og skrifaði eitt-
hvað niður. Siðan las hann upp
pistil þess efnis, að ég væri hér
með hnepptur i 45 daga gæslu-
varðhald i sambandi við rann-
sókn á hvarfi Geirfinns Einars-
sonar.
Einar G. Boliason
„Þetta fékk mikiö á mig, 45
dagar i fangelsi. Ég trúði varla
minum eigin eyrum. Mér varð ó-
neitanlega hugsað til margs i
sambandi við vinnu mina og
heimili: Landsleiksins við breska
ólympiuliðið, sem vera átti
tveimur vikum seinna og mér
datt ekki I hug neinn, sem gæti
tekið við hlutverki minu við
undirbúning leiksins. Þar að auki
var ég meö ýmsa tauma i sam-
bandi við þessi mál i minum
höndum, enda er ég formaöur
körfuknattleikssambandsins. Þar
að auki var ég umvafinn skuld-
um, eins og ungt fólk virðist vist
vera almennt .1 dag, að minnsta