Vísir - 30.06.1976, Síða 9

Jhis
.;Chrístm»
i -Gm Cáre
í helpthe
pish and cereatíj
HIGHin
protem
LOWin
LUVTIII |
caloriesj
m
vism Miðvikudagur 30. júni
1976
Nýting sjávarofla
og nýjungar
í fiskiðnaði
Fiskúrgangur nýtan-
legur til lyf jagerðar
vatn) fyrir franskt lyfjafyrir-
tæki. Vitað er, að sumar afleið-
ur chólinsýru eru mjög dýrar,
t.d. mun chenódeoxýchólinsýra
kosta ca. 200.000 kr/kg. Ekki er
vitaö með vissu, hve mikiö af
þessu efni er I fiskgalli né galli
úr sláturdýrum. A vertiöinni
1975 reyndi útflutningsfyrirtæki
Rannsóknastofnun fiskiðnað-
arins geröi á árunum 1964-1965
undir stjórn dr. Sigurðar Pét-
urssonar nokkrar tilraunir og
athuganir á nýtingu fiskúr-
gangs, t.d. flökunarbeina-
grinda, hausa og þ.h., I niður-
soðinn gæludýramat. I hunda-
og kattamat þarf mikið af vlta-
tilraunir með að nýta grá-
sleppuhvelju á svipaðan hátt.
Þær rannsóknir eru enn of
skammt á veg komnar til að
nokkuðliggifyrirum möguleika
á þessum en grásleppan hefur
verið hálfgerður vandræðafisk-
ur eftir að búið er aö taka úr
henni hrognin. A árunum 1972
og 1973, og reyndar áður gerði
Rannsóknastofnun fiskiðnaðar-
ins allitarlegar athuganir á nýt-
ingarmöguleikum fyrir grá-
sleppu, en þeir möguleikar virð-
ast takmarkaöir, m.a.s. er
mjölvinnsla hæpin vegna lélegs
próteins, lágrar nýtingar og hás
saltinnihalds.
ÞRIÐJA GREIN
—

Eftir Björn Dag-
bjartsson matvæla-
^verkfræðing^^
Fyrir allmörgum árum (fyrir
1950) var nokkur áhugi hérlend-
is á söfnun og sölu svilja með
það fyrir augum að vinna úr
þeim kólesteról, sem þá var I
aliháu verði (um 15.00 $/kg.)
(Þórður Þorbjarnarson og
Hörður Jónsson, Arsrit Fiskifé-
lags Islands, 1944-1946). Heild-
armagn steróla er um 2.5% af
þurrefni sviljanna, en svilin
innihaida um 85% vatn að
meðaltali. Samkvæmt þvi ættu
aö fást 3-4 kg af hreinum steról-
um úr 1 tonni af sviljum. Einnig
má vera að I sviljafeitinni séu
ýmsir verðmiklir sterólar og
hormónar.
A siðustu árum hafa nokkrum
sinnum verið gerðar tilraunir
með útflutning á sviljum.
Norskt fyrirtæki vildi árið 1970
kaupa 800 tonn af frosnum svilj-
um árlega á um 7 kr./kg. Vitaö
var, að það átti að fara til mjöl-
framleiðslu fyrir lyfjaverk-
smiðiu.
Vorið 1973 voru þurrkuö nokk-
ur hundruð kg af sviljum fyrir
franskan kaupanda og árið eftir
(1974) fékk sami kaupandi tæp 2
tonn af sviljamjöli. Ekki er vit-
að I hvað þetta mjöl er notað, en
mjög liklega til lyfjagerðar.
Söfnun og
forvinnsla á galli
I þorskgalli eru um 5% af svo-
nefndum chólinsýrum, en senni-
lega voru kaupendur þorsk-
gallsins á árunum 1951-1963
einkum að sækjast eftir þeim til
framleiðslu á cortisóni. Þá var
safnað um 40 tonnum af þorsk-
galli. Gallið er venjulega 0.05-
0.1% af þunga fisksins, eða 50-
100 tonn I 100.000 tonnum af
fiski. Fyrir nokkrum árum bár-
ust fyrirspurnir um möguleika á
framleiðslu gallkiarna (25%
Emilia Martinsdóttir efnafræðingur handleikur þarna grásleppuhvelju. Grásleppan hefur löngum veriö mikill vandræðafiskur og ár-
lega er 5-6 þúsund tonnum af henni hent isjóinn þegar búið er aö hirða hrognin. Nú eru hafnar tilraunir með aö nýtagrásleppuhvejuna til
framleiðslu á matarllmi. Ljósm. Loftur.
Jóhann Þorsteinsson
verkfræðingur
að fá fiskframleiðendur til að
safna galli og bauð allt að kr.
300.- fyrir hvert kg. Enginn
fékkst þó til að sinna þessu boði.
Kjötkraftur hefur um langt
árabil verið framleiddur viða
um lönd til súpugeröar, en
Japanir og Norðmenn hafa nú á
seinni árum framleitt fiskkraft I
sama tilgangi úr túnfiski og
markil og sent á markað I
Evrópu.
Úr þessum tveimur tegundum
fæst kraftur, sem þykir likjast
kjötkrafti.
Hér hafa ýmsar fisktegundir
verið reyndar til kraftfram-
leiðslu og einna bestur árangur
náðst með spærling, enda þótt
krafturinn sé „fiskkenndari” en
úr áðurnefndum tegundum.
Þegar hefur veriö framleitt
nokkuð magn af spærlingskrafti
og verið er að kanna markaðs-
möguleikana.
Niðursoðinn gæludýra-
matur framleiddur
úr fiskúrgangi
Það er ef til vill goðgá að
minnast á þessa vörutegund
þegar hundruð milljóna rhanna
svelta. En við Islendingar verð-
um lika a lifa og viö lifum á þvl
að selja fiskeggjahvltu. 1 Vest-
ur-Evrópu og Norður-Amerlku
eru tugir ef ekki hundruð
milljóna gæludýra þ.e. hunda og
katta sem öll vilja gjarnan éta
fiskmeti, og „meðalhundur”,
þarf a.m.k. 1/2 kg á dag. Banda-
rikjamenn kaupa árlega hunda
og kattamat fyrir um 2
milljarða dollara og Bretar fyr-
ir 60-70 milljónir punda. Þarna
er markaður og hvað getum við
gert fyrir hann?
mlnum sem fengin voru úr fisk-
lifur sem mest af lýsinu hafði
verið brætt úr. Nokkuö var not-
að af heilhveiti I þessa tilrauna-
framleiðslu.. Það eru um' 14%
eggjahvituefni I þorskhausum
(miðað við 18% I flökum) og hún
er örugglega verömætari I
gæludýramat en I fiskmjöli. Það
eru nú til vélar af öllum stærð-
um sem mala þennan fiskúr-
gang og við höfum nokkuö
öruggar heimildir um þaö að
a.m.k. danskir og bréskir og
bandariskir framleiðendur á
niðursoðiium gæludýramat noti
mikið af fiskúrgangi I sina
framleiðslu.
Fyrir allmörgum árum var
reynt hérlendis að nýta roð og
vinna úr þvi eins konar forstig
að matarlími (dr. Þórður Þor-
bjarnarson, óbirtar skýrslur).
Þessi framleiðsla varð aldrei að
veruleika og þótti ekki svara
kostnaði. Svipuðu máli gegnir
um vinnslu gúanins úr slldar-
hreistri, sem hér var reynd.
Undanfarin ár hefur verið leitað
eftir þvl af þýsku fyrirtæki að fá
hreinsað sildarhreistur keypt
hérlendis. Aðferðin til hreinsun-
ar síldarhreisturs og fram-
leiðslu gúanlnkrystalla (perlu-
móður) er I stórum dráttum vel
þekkt og einföld en gæti haft
vaxandi þýðingu eftir þvl sem
slldveiðar heims dragast sam-
an, en kynnu að glæðast hér við
land.
Roð af þorskfiskum og þó sér-
staklega steinblt var notað I
stórum stil erlendis til llmfram-
leiðslu og I prentiðnaði fyrir um
aldarfjórðungi slöan. Þá voru
fluttút söltuðroð (steinbltsroð) I
tilraunaskyni, en þrátt fyrir til-
tölulega gott verö varð litiö úr
viöskiptum. Nú er Rannsókna-
stofnun fiskiðnaðarins að gera
, VALUE
UNCB
Sýnishorn af hunda- og kattamat frá Bretlandi. Þar er keyptur
gæludýramatur fyrir 60 milljónir punda á ári. Hann væri einnig
unnt að framleiða hér úr fiskafurðum.