Vísir - 07.11.1976, Síða 5

Texti: Sigurveig Jónsdóttir Myndir: Jens Alexandersson
Sunnudacur 7. nóvember 197C
5
Kleppur. í hugum fólks hefur þetta orð yfirleitt
neikvæða merkingu. Þótt fordómarnir hafi smám
saman vikið fyrir raunhæfum viðhorfum til geð-
sjúkdóma, eru þeir þó enn fyrir hendi. Þetta
leiðir til þess að fáir vilja viðurkenna að þeir
sjálfir, eða einhver ættingja þeirra, séu eða hafi
verið, sjúklingar á Kleppsspitala.
Viðhorf af þessu tagi komu i ljós þegar Visir
heimsótti Kleppsspitala á dögunum. Enginn
sjúklinganna vildi láta taka af sér mynd og mikil
áhersla var lögð á nafnleynd.
Hvort sem þessi varnarstaða er tilkomin vegna
þess að sjúklingarnir lita ekki á sjúkdóm sinn
sem hver önnur veikindi, eða vegna þeirra
viðbragða sem þeir búast við af fólki utan spital-
ans, sýna þau glögglega hvernig enn þann dag i
dag er litið á geðsjúkdóma sem eitthvað sem
þurfi að fela.
Hér er auðvitað á ferðinni arfleifð fyrri tima
þegar geðsjúklingar voru faldir og geymdir við
hin verstu skilyrði án raunverulegra tilrauna til
lækninga. En timarnir hafa breyst hvað þetta
snertir. Aðbúnaður á geðsjúkrahúsum hefur
batnað og nýjar lækningaaðferðir hafa gefið góða
raun.
Enn eigum við þó langt i land með að búa að
geðsjúkrahúsum eins og öðrum sjúkrahúsum.
15 deildir á
8 stöðum
.Á Kleppsspitalanum eru nú 258
sjúklingar á 15 deildum, 8 deild-
anna á spitalalóðinni, hinar eru
dreifðar. Þannig er ein deild að
Úlfarsá, aðrar eru á Flókagötu,
Reynimel, Laugarásvegi, við Há-
tún og á Vifilstöðum. Auk þess er
Bjarg á Seltjarnarnesi i tengslum
við spitalann og á sjúkrahúsinu i
Stykkishólmi eru 16 langdvalar-
sjúklingar frá Kleppsspitala.
Við spurðum Þórunni Pálsdótt-
ur forstöðukonu spitalans hvað
henni fyndist um þessa miklu
dreifingu spitalans. HUn sagöi að
nokkra sjUklinga eftir að hún
hætti störfum fyrir aldurs sakir.
Nokkrum árum seinna gaf hún
siðan rikisspitölunum hús sitt til
notkunar fyrir endurhæfingu geð-
sjúklinga. Þar eru nú 8 menn til
heimilis.
Flestir dvelja innan
við 5 mánuði
1 stuttu spjalli við Lárus Helga-
son yfirlækni kom fram að flestir
sjUklinga spitalans eru með
skemmri legutima en 5 mánuði.
„Stærsti hópurinn er hér aðeins
um mjög skamman tima,” sagði
hann. „Þeir eru hér kannski tvo
Kleppsspítalinn:
Þórunn Pálsdóttir, forstöðukona.
MIKILL AHUGI A AÐ AUKA
VINNUÞJÁLFUN OG ENDUR-
HÆFINGU —en aðstaða til þess er mjög takmörkuð
það væri betra fyrir sjúklingana,
þar sem þá væri um minni heildir
að ræða. Hins vegar væri þetta
fyrirkomulag erfitt stjórnunar-
lega séð. Til að mynda þyrfti
margt af þvi fólki, sem væri á
deildum utan lóðarinnar, að
koma á spitalann öðru hvoru i
viðtöl en spitalinn hefði ekki yfir
neinum fólksflutningabil að ráða
og ylli það oft óþægindum.
,,En dreifingin sem slik er til
bóta,” sagði Þórunn. „Tvær
deildanna, þ.e. á Reynimel og
Laugarásvegi, eru hugsaðar sem
endurhæfingadeildir fyrir lang-
dvalarsjúklinga. Þeir eru þarna
eins og á hverju öðru heimili og
stunda þaðan vinnu, annað hvort
hingað á spitalann eöa á almenn-
um vinnumarkaði. Einstaka
vinna þó á heimilinu sjálfu. Þetta
hefur gefiö mjög góöa raun.”
Gaf húsið sitt
Þórunn sagði að Kleppsspital-
inn hefði alltaf haft á að skipa
mjög áhugasömu starfsfólki og
hefði það lagt mikið að sér fyrir
sjúklingana. Eitt dæmi þess var
þegar Guðriður Jónsdóttir fyrr-
verandi forstöðuk'ona tók til sin
til þrjá mánuði og sjást hér siðan
ekki meira. 1 þessu efni hefur orð-
ið veruleg breyting frá þvi sem
áður var. A árunum i kringum
1962 var húsið fullt af fólki með
alvarlega geðsjúkdóma. Þetta
fólk var hér allt i langan tima og
voru ekki nema um 40 útskrifaðir
á ári.
NU er um fjórðungur sjúkling-
anna á spitalanum haldiiin alvar-
legum sjúkdómum. Sumir þeirra
geta ekki tekið þátt i daglegum
störfum og hafa litið samband við
umhverfi sitt. Flestir þessara
sjúklinga voru komnir hingað
áður en hinar nýju meðferöarað-
ferðir komu til sögunnar.
Það sem helst olli þessum
breytingum var að með tilkomu
lyfjanna skópust möguleikar á
samskiptum við mikiö veika
sjúklinga. Þá hefur einnig mikið
að segja^ sú gifurlega fjölgun
starfsfólks sem orðið hefur á
stofnuninni, en aðaltækið til
hjálpar geðsjúklingum er önnur
manneskja. Annar aðbúnaður
hefur einnig batnað til mikilla
muna. Siðan 1964 hefur sjúkl-
ingum spitalans fækkað um 150.
Um leið voru herbergin minnkuð
og þeim fjölgað.
Að þessu leyti erum við betur
sett en tiðkast viða erlendis, þar
sem enn eru stórir svefnskálar.
Jafnvel á Norðurlöndum þekkist
það talsvert ennþá. Samt er of
þröngt hérna hjá okkur, svo að-
staðan mætti vera mun betri.”
Hjúkrunarkonum
fjölgað
úr 24 i 70
Þórunn sagði að á deildum
spitalans væru nú um 240 starfs-
menn samtals fyrir utan starfs-
fólk i eldhúsi, umsjónarmenn og
iðjuþjálfa. A best mönnuðu deild-
unum væri einn starfsmaður á
móti hverjum sjúklingi.
„Þegarégkom hingaðárið 1964
voru hjúkrunarfræöingarnir 24,
en nú er leyfi fyrir 70 hjúkrunar-
fræðingum. Hins vegar er mikill
skortur á hjúkrunarfræðingum,
svo við höfum ekki getað fyllt i
leyfilega tölu.
A siðasta ári hófst sérnám • i
geðhjúkrun við nýja Hjúkrunar-
skólann, og á næstunni útskrifast
22hjúkrunarfræðingar með þessa
sérmenntun. Fratn að þessu höf-
um við aðéins verið 6. Þvi miður
er ekki á áætlun að halda þessu
áfram. Það hefði verið mjög
æskilegt, sérstaklega vegna þess
að þetta nám er ekki aðeins
heppilegt fyrir þær sem ætla að
starfa á geðsjúkrahúsum, heldur
einnig þær sem hyggjast starfa á
almennum sjúkrahúsum.”
Kleppsspitalinn hefur einnig
fengið til starfa á undanförnum
árum félagsráðgjafa, sálfræðinga
og sjúkraliða. Hins vegar eru þar
engir sjúkraþjálfar, enda engin
aðstaða fyrir þá.
Dagskráin
Þórunn sagði að reynt væri eins
og hægt væri aö koma til móts viö
sjúklingana og fá þá til að taka
þátt í einhverri starfsemi mestan
hluta dagsins. Til þess aö gefa
okkur hugmynd um það hvernig
dagurinn liður hjá sjúkiingunum
nefndi hún okkur dæmi af einni
deildinni.
Dagurinn byrjar með morgun-
verði, en siðan er ætlast til þess
að hver sjúklingur taki til i sinu
herbergi. Kl.9 hefst borgarafund-
ur þar sem allt starfsfólkið sem
er á vakt og sjúklingarnir hittast i
dagstofunni. A fundinn koma
einnig læknir, sálfræðingur og fé-
lagsráðgjafi. Lesin er dagskýrsla
siðasta dags og málin rædd.
Siðan er sjúklingunum skipt i
hópa og fara hóparnir til hinna
ýmsu starfa s.s. handavinnu,
viðtöl, útivinnu eða sameigin-
legra heimilisverka. Eftir há-
degisverð fara hóparnir til ann-
arra starfa en þeir voru i um
morguninn. Meðal annars er þá
starfandi samtalshópur og er
reynt að ná til aðstandenda sjúkl-
inganna og hafa þá með i meðferð
sjúklingsins.
Eftir kl. 5 er frjáls timi og er
reynt að hafa einhverja afþrey-
ingardagskrá i samkomusalnum
sem flest kvöld. T.d. er teflt. spil-
að bingó og haldnir fræðslufundir
og dansleikir, bæði með hljóm-
sveitum og diskóteki.
,, Einstaklingurinn er
alltaf sá sem gildir”
Að loknu þessu spjalli við Þór-
unni Pálsdóttur fylgdi hún okkur
um hinar ýmsu deildir spitalans
]