Vísir - 28.01.1977, Blaðsíða 10

10
VÍSIR
t'tgefandi:Keykjaprent hf.
Kranikva'mdastjóri: Davfft Guðmundsson
Kitstjórar:l>orsteinn Páissonábm.
Olafur Ragnarsson
Kitstjórnarfulltrúi: Bragi GuÖmundsson. Fréttastjóri erlendra frétta: Guömundur Pétursson. Um-
sjón meft helgarhlafti: Arni Þórarinsson. Klaftamenn: Edda Andrésdóttir. Einar Guftfinnsson, Ellas
Snæland Jónsson, Finnbogi Hermannsson, Guftjón Arngrímsson, Kjartan L. Pálsson. Oli Tynes,
Sigurveig Jónsdóttir. Sæmundur Guftvinsson. Iþróttir: Björn Blöndal. Gylfi Kristjánsson. Akur-
eyrarritstjójn: Anders Hansen t'tlitsteiknun: Jón óskar Hafsteinsson og Magnús Olafsson l.jós-
myndir: Jens Alexandersson, Loftur Asgeirsson. Auglýsingastjóri: Þorsteinn Fr. Sigurftsson.
Dreifingarstjóri: Sigurftur R. Pétursson.
Auglysingar : II verfisgata 44.Slmar 11660, 86611
Afgreiftsla : II verfisgata 44. Slmi 86611
Kitstjón :Sfftumula 14. Slmi 86611. 7 llnur
Akureyri. Slmi 96-19806
Askriftargjald kr. 1100 á mánufti innsnlands.
Verft I lausasölu kr. 60 éintakift.
' Prentun: Klaftaprent hf.
Dropinn holar steininn
i þágu frelsisins
i
Að undanförnu hefur magnast andstaða við stjórn-
völd i ýmsum rikjum Austur-Evrópu. Hér er um at-
hyglisverða hreyfingu að ræða, ekki síst fyrir þá sök,
að hún er ekki einangruð eða bundin við landamæri.
Merkilegastar eru þó hræringarnar í Tékkóslóvakíu,
þar sem menntamenn gangast fyrir undirskriftar-
söfnunum i því skyni að knýja á um aukin mannrétt-
indi.
Aðgerðir þessar eru á margan hátt byggðar á sam-
þykktum Helsinkiráðstefnunnar um öryggi og sam-
vinnu i Evrópu. óneitanlega er hér um að ræða eftir-
tektarverða uppreisn gegn rikjandi kerfi skoðana-
f jötra í sósialísku rikjunum. Hræringar af þessu tagi
eru að vísu ekki nýjar af nálinni. Alþýða manna í
þessum ríkjum hefur oft sinnis áður freistað þess að
rjúfa f jötrana, en án árangurs, og eftir standa fang-
elsi og geðveikrahæli.
En dropinn holar steininn. Þaðer lögmálið, sem ibú-
ar þessara rikja verða að treysta á. Fyrir þá sök er
sérhver frelsishreyfing af þvi tagi, sem menn hafa
haft spurningar af að undanförnu, mikilvæg. En
fjötrar skoðanakúgunarinnar eru sterkari en svo, að
vænta megi skjótra umskipta.
Sósialískt þjóöskipulag byggir í eðli sínu á drottnun-
arvaldi og forsjá fyrir einstaklingum. Það getur því
ekki talist lýðræðislegt í þeirri merkingu, sem al-
mennt er lögð í það orð á vesturlöndum. Það hefur
aldrei komið fram, að fyrir hendi séu tveir kostir
annars vegar góður sósíalismi og hins vegar vondur
og ólýðræðislegur. Það er einvörðungu tilbúin
áróðurshugmynd.
Sósialismi og frelsi eru andstæður. Spurningin snýst
fyrst og fremst um það, hversu umfangsmikil mið-
stýringin og forsjáin er. Fjötrauppreisnin í Austur-
Evrópuríkjunum kemur því frá hægri, þó að leiðtogar
hennar prédiki ekki algjört afnám sósíalisma. Við
sliku er ekki að búast í upphafi innan þeirra ramm-
gerðu múra, sem sósíalistaríkin hafa reist.
Þegar Helsinkiráðstefnunni lauk vöknuðu strax upp
efasemdir um gildi hennar. Þrátt fyrir heitstrenging-
ar.um aukið frelsi einstaklinga litu margir svo á, að
Ráðstjórnarrikin hefðu með þessum sáttmála geir-
neglt óbreytt ástand í Evrópu. Fram til þessa hefur
margt bent til, að þessi kenning væri rétt.
Mannréttindahreyfingin í Tékkóslóvakíu gefur á
hinn bóginn til kynna, að alþýða manna í sósíalista-
rikjunum geti hagnýtt Helsinkisáttmálann til þess að
knýja á um aukið persónufrelsi. Á upphafsfundi
Helsinkiráðstefnunnar kom fram af hálfu utanríkis-
ráðherra islands, að á endanum byggðist árangur
hennar ekki á orðum heldur aðgerðum.
Það er einmitt þetta, sem nú er að gerast í
Tékkóslóvakíu. Þar er alþýðan að fylgja eftir orðum
Helsinkisáttmálans með markvissum aðgerðum. Og
vitaskuld eru það þær sem skipta máli i viðleitni
manna til þess að tryggja aukið persónulegt frelsi.
Ekki væri óeðlilegt að íslensk stjórnvöld styddu með
einum eða öðrum hætti við bakið á frelsisöflunum i
Austur Evrópu.
Forsætisráðherra islands sagði við undirskrift
Helsinkisáttmálans að framkvæmd mannréttinda- og
persónufrelsisákvæða samkomulagsins væri vísasti
vegurinn til þess að eyða fordómum, vantrausti og
ástæðum til vígbúnaðarkapphlaups. Þetta eru mikil-
væg sannindi, og því eiga íslendingar að leggja sitt af
mörkum til þess að styrkja frelsisöf lin þó ekki sé með
öðru en táknrænum hætti.
Föstudagur 28. janúar 1977 VISIR
Agnar Guðnason
ráðunautur skrifar
3
Fimmtudaginn 20. janúar var
birt grein eftir Svarthöffta i
blaöi ykkar, sem var svo dæma-
laust vitlaus, aö hún yfirgengur
eiginlega allt, sem áöur hefur
veriö skrifaö af honum og öör-
um um landbúnaöarmál. Til
skýringar er nauösynlegt aö
birta tvær málsgreinar Ur
umræddri grein:
„Störbú nokkurra ungmenna
á Rangárvöllum er dæmi um
hagræöingu. Þá kemur I ljös, aö
ekkert óttast menn meira en
stórbú. Egg hafa stórfalliö I
veröi vegna framleiöslu stór-
búsins á Rangárvöllum.”
Siöari málsgreinin:

NEÐANM/ÍLS - NEÐANM/fLS - NEÐANN/ÍLS -
ALLIR ERU
33
Þegar vesturfarirnar voru hvaö
mestar i kringum 1880, fluttust
um 1200 manns burt eitt áriö og
þóttu mikil ótiöindi. Nú geröist
þaö án tiöinda, aö ellefu hundruö
manns fluttust úr landi áriö 1976,
umfram þá sem fluttust til lands-
ins. A sama tima fjölgaöi lands-
mönnum um rúm þrjú þúsund. Til
útlanda hurfu þvf einum þriöja
færri en fjölguninni nam. Og þetta
gerist á tfma, þegar nýlokiö er viö
aö kaupa tugi nýtisku togara,
virkjanir hafa aldrei veriö flciri
og ýmsar stórframkvæmdir eru
framundan, sem meöal annars
renna stoöum undir þá stjórnar-
stefnu aö tryggja næga atvinnu.
Ekki þarf aö fara lengra aftur
en til ársins 1967-68 til aö finna
dæmi um brottflutning, sem tal-
inn var til meiriháttar ógæfu. t
þaö sinn var um aö kenna at-
vinnuleysi, sem átti sfnar skýr-
ingar, og ekki varö úr bætt meö
skjótum hætti. Nú er svo um-
breytt, fáeinum árum siöar, aö
fólk flyst unnvörpum burt án aug-
ljósrar ástæöu, og sest aö f iön-
þróuðum grannrfkjum okkar,
flugnýlendunni f Luxemburg, á
sólarströndum og jafnvel f Af-
rfkurikjum, þótt þau séu oröin
lftið annaö en mannleg eldfjöll.
Þrenningin góða
Eitt sinn voru þær spár uppi, aö
fyrir Islandi lægi ekki annaö en
veröa háþróuö veiöistöö, sem
leggöist aö miklu leyti i auön á
milli vertiða. Ekki hefur oröiö aö
þessari spá enn, og vonandi ekki
um sinn, a.m.k. á meðan helft
þjóöarinnar tekst að halda heilum
sönsum. Hitt gæti veriö sönnu
nær, aö hér sé komin upp slik al-
hliöa niöurrifssassjón, aö ekki
veröi komiö þeirri sifelldu ræktun
hugarfarsins, sem öðru fremur
eflir alúöina i garð fæöingarstað-
ar og uppruna. Jónas Friörik,
ungt skáld og ágætt, segir i
dægurlagatexta: Allir eru að gera
þaö gott nema ég. Ætli Jónas
Friörik hafi ekki komist nær þvi
aö skilja samtima sinn meö þess-
ari ljóöhendingu en isienskir fé-
lagsfræðingar samanlagðir, eða
hvaö það nú heitir þetta fólk, sem
komiö er á vettvang i staö eðlilegs
uppeldis, heimilislifs og hug-
mynda um þrenninguna góöu:
Land, þjóö og tungu, sem Snorri
Hjartarson orðaði svo vel á góöu
dægri.
Vatn af gæsum
Þrotlaus efnahagsumræöa hef-
ur orðið til þess, aö allt tal um
hina innri þýöingu þess aö vera
sonur eöa dóttir lands sins, stekk-
ur nú af stórum hópum fólks eins
og vatn af gæsum. Efnahagsum-
ræðan og hrakspárnar um hiö
voöalega ástand i lánamálum
þjóöarinnar og hin ægilega
kröppu kjör i iönaði verkstöövum
kringum landið, þar sem aflinn
berst i haugum inn I frystihúsin
og verksmiöjurnar úr veiöisæl-
asta flota veraldar, megnar aö-
eins að auka vantrúna á jafnvel
þau verömæti, sem fólk hefur i
höndunum. Þannig er hægt að
leika fólk meö slfelldu neikvæðu
nöldri þangaö til það er farið aö
syngja i kór: Allir eru aö gera þaö
gott nema ég.
jp---------------------------
500 þús. að 50
árum liðnum
Þrátt fyrir neikvæða hlið hins
tiðindalausa brottflutnings, hefur
landsmönnum fjölgað um helm-
ing frá þvi áriö 1930. Samkvæmt
þvi ættum viö að vera oröin hálf
milljón eftir um fimmtiu ár, haldi
brottflutningurinn ekki áfram i
auknum mæli. Þetta er mikiö
fagnaðarefni, vegna þess aö mörg
af þeim vandkvæöum, sem viö
eigum aö búa við i dag, og eru þó
varla nein vandkvæöi, verða
miklum mun auöveldári viðfangs
við slika fjölgun. t dag er taliö til
mikillar óráössiu aö þurfa aö
greiöa niöur útflutning á landbún-
aöarvörum. Miöaö viö hugsan-
lega mannfjöldaaukningu á næstu
fimmtiu árum, stöndum við
frammi fyrir mikiö stórfelldari
lausnum i landbúnaöi en nemur
þeim nær tveimur milljöröum
niöurgreiðsla, sem viröast ætla
að veröa hlutskipti skattborgar-
anna næstu tvö, þrjú árin.
Japl og jaml og fuður
Meö aukinni orkuframleiösiu
vex möguleiki iönaðar i landinu
risakrefum á næstunni, svo fæsta
mun óra fyrir þvi hver hann verð-
ur aö fimmtán árum liönum.
Kröfluævintýriö er aðeins sorg-
legt hliöarspor, og sýnir m.a. aö
okkur hættir til aö fara of geist
fremúr en of hægt, þegar kemur
aö virkjunum, og höfum auk þess
ekki nálgast orkumálin af nægri
skipulagsgáfu, einkum er snertir
aö sjá fyrir, að um orkuna hlaut