Tíminn - 08.09.1968, Qupperneq 8

8
SUNNUDAGUR 8. september 1968.
Beiðni stjómar-
flokkansta.
Síðastl. laugardag birtu dag-
. blöðin í Reykjavík svoihljóðandi
; tilkynndngu, er þeim hafði bor-
. izt frá forsætisráðuneytinu:
„Forsætisráðherra hefur fyrir
hönd stjórnarflokkanna í dag
farið þess á leit við stjórnar-
andstöðuflokkana, að allir
stjórnmálaflokkarnir hefji við-
ræður sín á milli um efnahags-
mál þjóðarinnar og nauðsynleg
úrræði í þeim. Hefur hann ósk-
að þess, að viðræðurnar hefjist
n. k. þriðjudag hinn 3. sept-
ernber kl. 2 e. h. 1 Stjórnarráð-
ínu, enda tilnefni hver flokkur
2 fulltrúa af sinni hálfu í því
skyni og hafa flokkarnir fallizt
á að senda menn á þennan
fund.“
í samræmi við þetta, kusu
•' flokkarnir fulltrúa til áð taka
• þátt í viðræðunum og urðu
fyrir valinu:
Af hálfu Framsóknarflokks-
ins: Ólafur Jóhannesson og Ey
' steinn Jónsson.
Af hálfu Alþýðubandalagsins:
Lúðvík Jósefsson og Björn
Jónsson.
Af hálfu Sjálfstæðisflokksins:
' Bjarni Benediktsson og Jóhann
' Hafstein.
Af hálfu Alþýðuflokksins:
1 Gylfi Þ. Gíslason og Eggert Þor
steinsson.
Fyrsti fundurinn.
Fyrsti viðræðufundurinn fór
. fram eins og ákveðið hafði ver-
. ið, síðastliðinn þriðjudag og
var að honum loknum birt svo
. hljóðandi tilkynning:
, .Fulltrúar st j órnmálaflokk-
anna komu saman á fund í
' Stjórnarráðinu kl. 1 e. h. í dag
, til að ræða efnahagsmál þjóð
. arinnar og nauðsynleg úrræði
í þeim.
Menn urðu sammála um að
halda þessum viðræðum áfram
en gerðu sér ljóst, að taka
mundi nokkrar vikur þangað
til sýnt verður, bvort samkomu
lag næst m. a. vegna þess tíma,
sem nauðsynleg gagnaöflun
krefst. Fulltrúar stjórnarflokk-
anna skýrðu frá þeim bráða-
birgðaráðstöfunum, sem þeir
telja óhjákvæmilegar og ákveð
ið hefur verið að lögfesta nú í
dag, bæði vegna ríkjandi á-
stands og til að skapa svigrúm
til þeirra samningaumleitana,
sem nú eru hafnar. Fulltrúar
' stjórnarandstöðuflokkanna tóku
fram, að þessar ráðstafanir væru
að sjálfsögðu á ábyrgð ríkis-
stjórnarinnar einnar og stuðn-
ingsflokka hennar, en breyttu
engu um vilja þeirra til að
halda áfram viðræðum þessum.
Þá var nánar rætt um, hvern
ig viðræðunum skyldi háttað og
hverra helztu gagna þyrfti að
afla.“
Einhliða ákvörðun
rí kisst jórna rinna r.
Bráðabirgðaráðstafanir þær,
sem nefndar eru í tilkynningu
viðræðunefndarinnar, f'elast í
bráðabirgðalögum, sem voru
gefin út á þriðjudaginn. Sam-
TIMINN
Frá fyrsta fundi viðræSunefndar stjórnmálaflokkanna.
máUfni
kvæmt þeim er lagt 20% inn-
flutningsgjald á allar innflutt-
ar vörur. Þetta gildir’ fyrst um
sinn til 1. desember. Eins o|
kemur fram í tilkynningu við
ræðunefndarinnar, hafði rík
isstjórnin engin samráð við
stjórnarandstöðuflokkana um
iþessa ráðstöfun. Hún er því al-
gerlega á ábyrgð hennar einn-
ar. Stjórnarandstáðan hefur þar
hvergi komið nærri.
• Það einkennir þessa ráð-
stöfun, að hún hækkar nauð
synjavörur tiltölulega meira
í verði en hinar ónauðsyn-
legri. Þetta liggur í því, að
tollur leggst ekki á innflutn-
ingsgjald'ið, en tollar eru yfir-
leitt lágir eða engir á nauð-
synjavörum, en hærri á hin-
um. Sést á þessu, að enn er
sú stefna mikilsráðandi hjá
stjórnarflokkunum, að láta
byrðarnar koma sem mest á
almenning, en ekki þá, sem
hafa breiðustu bökin.
Samvinna um
efnahagsmálin.
Það hefur lengi verið af-
staða Framsóknarflokksins, að
ríkisstjórnin ætti að leita sam-
ráðs við stjórnarandstöðuna, áð
ur en hafizt væri handa um
stórfelldar efnahagsaðgerðir.
Slíkar ráðstafanir kæmu að
mestu gagni, ef hægt væri að
skapa um þær sem mesta ein-
ingu. Á undanförnum árum
hafa Framsóknarmenn flutt
oft þá tillögu á Alþingi, þegar
efnahagsaðgerðir hafa verið
til umræðu, að skipuð yrði sér-
stök nefnd allra þingflokka til
að reyna að ná samkomulagi
um úrræðin. Stjórnarflokkarn-
ir hafa jafnan hafnað slíkum
tillögum með stærilæti og tal-
ið sína stefnu svo rétta, að
'þeir þyrftu ekki að halda á sam
ráði við aðra. Á síðastl. hausti
voru ekki aðeins Framsóknar-
menn, heldur einnig Alþýðu-
bandalagsmenn þess fýsandi, að
reynt yrði að ná víðtæku sam
komulagi um lausn efnahags-
málanna. Forustumenn stjórn-
arflokkanna höfnuðu- þessu með
háðsyrðum og glósum í garð
einstakra manna. f staðinn
framkvæmdu þeir einir efna-
hagsaðgerðir í anda sinnar
gömlu stefnu. Stjórnarandstæð
ingar töldu þær bæði rangar
og ófullnægjandi. Nú er auð-
velt að dæma um, hvorir hafa
haft réttara fyrir sér.
Annað hljóð í
strokknum.
Nú er líka komið annað hljóð
í strokkinn hjá forustumönnum
stjórnarflokkanna. Sé beiðni
þeirra um samstarf við stjórn
arandstöðuna um efnahagsmál-
in, annað og meira en blekking
og leikaraskapur, getur hún ekki
stafað af öðru en því, að þeir
gera sór loksins Ijóst, að stefna
þeirra hefur beðið skipsbrot.
Nú þurfi þvi ný úrræði og víð
tækara samstarf.
Það var sjálfsagt af stjórnar-
andstöðunni að bregðast vel við
þessum tilmælum stjórnarflokk
anna. Það var sjálfsagt að fá
úr því skorið, hvort hér fylgdi
hugur máli, hvort hér væri um
raunverulega stefnubreytingu
að ræða eða ekki Það var sjálf
sögð könnun. En ekkert verður
endanlega fullyrt um raunveru
legan tilgang stjórnarflokkanna
fyrr en niðurstöður viðræðn-
anna liggja fyrir Margir eru
eðlilega fuUir tortryggni, sök
um fyrri reynslu Bezt er þó
að sleppa öllum getsökum að
sinni, því nógur er tíminn til
þess síðar, ef svo reynist, að
hinir tortryggnu hafi rétt fyrir
sér.
Gagnasöfnun
Ljóst er af öllu, eins og kem
ur fram í tilkynningu viðræðu-
nefndarinnar, að það muni taka
verulegan tíma — sennilega
nokkrar vikur — að afla full-
nægjandi gagna um ástand og
horfur í efnahagsmálunum. Hér
er ekik aðeins þörf upplýsinga
frá ýmsum opinberum stofnun
um um stöðu þjóðarbúsins og
afkomu ríkisins, heldur þarf að
fá sem nákvæmastar upplýsing
ar frá atvinnuvegunum og ýms
I um stéttarsamtökum. Það er t.
d. ekki sízt mikilvægt, að verka
lýðssamökin afli sem greini-
legastra upplýsinga um, hvern
ig horfur séu í atvinnumálum
og hvort yfirvofandi sé stór-
fellt atvinnuleysi, eins og marg
ir óttast. SMkra upplýsinga þarf
að afla um allt land, ásamt til-
lagna um, hvernig bezt verði
fram úr vandanum ráðið á
hverjum stað.
Það ber að sjálfsögðu að
harma, að slíkra upplýsinga
skuli ekki hafa verið aflað fyrr.
En um orðinn hlut þýðir ekki
áð sakast. Nú skiptir mestu,
að slík gagnasöfnun verði sem
fullkomnust og því fáist um það
sem bezt yfirsýn, hvernig raun
verulega er ástatt og hvað muni
vænlegast til ráða.
Meðan þessar upplýsingar eru
ekki fyrir hendi, geta engar
verulegar viðræður hafizt um
lausn efnahagsmálanna. Þess
vegna skulu menn á þessu stigi
ekki leggja of mikinn trúnað á
sögusagnir, sem jafnan fylgja
slíkum viðræðum. Viðræðumar
eru enn hreinlega á byrjunar-
stigi og munu verða það næstu
vikumar eða þangað til full-
nægjandi upplýsingar eru fyrir
hendi, en það getur tæpast orð
ið fyrr en eftir nokkrar vikur.
Stefnubreyling
Það er bersýnilegt, að vand-
inn, sem við er að fást í efna
hagsmálunum, er stórkostleg-
ur. Þannig hefur verið haldið
á stefnunni í fjárfestingar- og
efnahagsmálunum á undanförc
um áratug, að atvinnuvegirnir
voru ekki á neinn hátt undir
það búnir að mæta erfiðleik-.
unum, þegar þeir gengu í garð,;
þrátt fyrir allt góðærið á und-
an. Þeir höfðu enga sjóði stofn.
að né endurnýjað tæki sín.
Dæmi um það eru togaramir,
hraðfrystihúsin, stór hluti iðn;
aðarins og landbúnaðarins o. ’
s. frv. Þess vegna er miklu örð<
ugra og vandasamara að fástj
við erfiðleikana en ella. Það
er af þessum ástæðum, sem!
röng stjómarstefna undanfar-,
inna ára bitnar nú harkalega á;
þjóðinni.
Segja má, að ekki þýði að;
sakast mikið um orðinn hlut.
En að einu leyti getur röng
stefna gert gagn eftir á. Hún get
ur verið víti til vamaðar. Af
henni geta menn lært það, sem -
ber að forðast. Það þurfa menn
að gera nú. Reynsla undanfar-
inna ára sannar glöggt, að nú
gagnar ekkert annað en við-,
tæk stefnubreyting.
Þess vegna spáir það ekki ■
góðu, að enn skuli vera tfl/
menn innan stjórnarflokkanna,'
sem halda því blákalt fram, að
viðreisnin hafi heppnazt! Von/
andi er, að slíkir menn séu'
orðnir svo fáir, að þröngsýná
þeirra og þrái hindri ekki óhjá'
kvæmilegar endurbætur.
Örþrifaráð
Eðlilega hefur það vakið
mikla athygli, að aðalfundur,
Stéttarsambands bænda heimil-,-
aði stjórn þess að fyrirskipa.
sölustöðvun, ef ekki fengist við
unandi afurðaverð. Ályktun
þessi hefur vakið sérstaka at-
hygli vegna þess, að sennilega
mun engin stétt kjósa það síð-
ur en bændur að grípa til verk
fallvopnsins. Það sýnir bezt, að
þeir eru orðnir aðþrengdir,.
þegar þeir eru farnir að ræða
um slíkt.
Samkvæmt upplýsingum, sem
komu fram á aðalfundinum,
urðu nettótekjur bænda. 1967
helmingi lægri en verðlags-
rundvöllurinn gerði ráð fyrir.
ár munu kjör þeirra enn
versna vegna harðindanna og
gengisfellingarinnar. Það er því
engin furða, þótt bændur beri
sig illa.
Það munu fáir álíta, að hægt
sé að rétta hlut bænda ein-
göngu með verðhækkun á afurð
um þeirra innanlands. Slíkt
myndi leiða til nýrrar dýrtíðar
bylgju, sem bitnaði ekki siður
á þeim en öðrum. En það er
hægt að gera ýmsar hliðarráð-
stafanir, sem koma bændum
að gagni, t. d. lækkun vaxt.a.
lengingu lána, niðurgreiðslu
vissra kostnaðarhða o. s. frv.
Þetta mál er svo stórt, að það
verður hvorki leyst af sexmanna
nefnd eða yíirdómi. Hér verður
forganga hins opinbera að koma
til, og tryggja bændum þann
hlut, að þeir neyðist ekki til að
grípa til örþrifaráða.