Tíminn - 03.10.1968, Side 8

8
TÍMINN
*^i
FIMMTUDAGUR 3. október 1968.
HEIMA OG HEIMAN
Þorpiö, þar sem hugs
unarháttur miðald-
anna er enn við lýði
Hver sá íbúi þorpsins Stap-
horst í Hollandi, er dirfist að
brjóta gegn óskráðum siðaregl
um samborgara sinna, er settur
upp á mykjuvagn og ekið með
hann að næturlagi um getrvalla
sóknina. Nágrannar veslings
syndarans láta síðan egg og
tómata dynja á honum unz hann
snýr frá villu síns vegar og
gerir yfirbót.
Ýmsir hafa orðið að þola
þessa refsingu, sem þjónar
þeim tilgangi áð þetta gamla
miðaldaþorp saurgist í engu,
og skulu hér talin þrjú dæmi.
Unglingspiitur, Jan að nafni
átti ástasamband við stúlku
en yfirgaf hana síðan. Eftir
refsinguna lofaði hann í skyndi
að giftast stúlkunni. Tréstniður
að nafni Derk og Marta. eigin
kona verkamanns eins, hlutu
þessa refsingu' vegna hjúskap-
arbrots. Þau lofuðu að forðast
hvort annað frmnvegis. Ungl
ingur, Roelof, hafði gert einni
yngismeynni í þorpinu barn.
Hann lofaði að kvænast henni.
íbúarnir í Staphorst eru nú
um 10000 að tölu og eru kal-
vínstrúar. í margar kynslóðir
hefur ríkt þar mikill guðsótti
og ástasambönd milli skyld-
menna eru algeng og njóta
vinsælda. Ökuferð á mykjuvagn
inum er ein af fleiri refsingum
fólksins í Staphorst, og raunar
sú strangasta, og þjóna þær
allar þeim tilgangi að hrekja
djöfulinn út úr þorpinu.
Um þessar mundir kennir
52 ára gamall prestur Pieter
Dorsman þorpsbúum guðsótta
og góða siði. Mynd af honum
hangir uppi á vegg í nær hverju
húsi í þorpinu í héraðinu
Overjissel þar sem mikil siða
vernd ríkir. Prédikanir hans
fjalla öllu meira um helvíti en
himnaríki — og í hans augum
er hinn skelfilegi heimur nú-
tímans helvíti fullskapað.
Staphorstbúar eins og aðrir
Hollendingar aka á reiðhjólum,
en aldrei á sunnudögum“ af
því að Jesú ók ekki á reið
hjóli.“ Ljósmyndir eru hat
aðar í Staphorst, „af því að
Jesú lét ekki taka af sér ljós
myndir." Er ljósmyndari einn
ætlaði að taka mynd af fórnar
dýrinu á mykjuvagninum, ráku
reiðir þorpsbúar hann út úr
þorpinu og ógnuðu honum með
mykjuskóflum. Síðar voru sett
upp skilti með áletrun á fjór
um tungumálum:
„Bannað að taka myndir af
fólki.“
Fyrsta vélknúða garðsláttu
vélin, sem kom til Staphorst,
Einn íbúanna, í baksýn sézt
skilti sem bannar ljósmynda-
töku.
var eyðilögð af því að biblían
segir að maðurinn eigi að
vinna fyrir brauði sínu í sveita
síns andlitis. Fólk getur ekki
átt útvarpstæki í friði í Stap-
horst og sjónvarpstæki eru
álitin „myndakassi djöfulsins"
og bannað að eiga þau. Borð
tennis og aðrir meinlausir leik
ir eru álitnir syndsamlegir leik
ir. _
Ástaleikir eru einungis taid
ir guði þóknanlegir hafi þeir
frjóvgun í för með sér, sam
Séra Dorsman, sóknarprestur
Staphorstbúa.
kvæmt boðskap biblíunnar,
„Verið frjósöm og uppfyllið
jörðina." 80% kvenna í þorp
inu eru vanfærar þegar þær
gifta sig.
í samræmi við þetta er það
til siðs að vonbiðlar stúlkna á
giftingaraldri fari inn um her
bergisglugga þeirra að nætur
lagi. Piltar sem eru djarfir í
lund farap^jafnvel beint inn um
aðaldyrnar eða gera tilraunina
með sinm heittelskuðu úti á
engjunum.
Ef afleiðingar láta standa á
sér verður stúlkan athlægi allra
þorpsbúa. Vonsvikinn biðillinn
reisir köst úr fúnum viði fyr
ir framan dyrnar hjá skyndi-
brúði sinni til tákns um ófarir
hennar.
Vægasta refsing þorpsbúa er
sú, að reist er hlið eða. bogi
úr trjágreinum við hús söku
dólgsins. Hann var t. d. reist
ur fyrir framan hús-24 ára gam
allar stúlku Hermien, sem ætl
aði að giftast 49 ára gömlum
ekkjumanni. Samkvæmt siða
skoðunum borpsbúa var aldurs
munurinn syndsamlega mikill.
Ef þessi refsing dugar ekki
safnast hefndarandar næturinn
ar í húsagarði þess eða þeirra
óhlýðnu með mykjuvagninn
meðferðis.
Hendrik Haverkamp, sem um
iíma var borgarstjóri í Stap-
h« jt vildi brjóta á bak aftur
þes-> ■ miðaldagjörninga. Hann
lét ei! t sinn yfirvöldin skerast
í leikinu til að frelsa fórnardýr
refsiandanha. Hann sendi hið
fjögurra manna lögreglulið
staðarins á vettvang og fékk
einnig utanaðkomandi aðstoð.
25 manns voru handteknir og
hleypa þurfti af viðvörunar-
skotum. En fyrir þetta var
Haverkamp ekki endurkosinn
borgarstjóri.
Eftirmaður hans Piet Nawjin
er mikill alþýðuviiíur. Slagorð
hans er „Ég hef miklar mætur
á gömlum venjum."
Reykjavíkurdeild Rauða Kross íslands:
Námskeið í skyndihjálp
fyrir almenning hefjast fimmtudaginn 10 okt. n.k.
Kennt verður eftir hinu nýja kennslukerfi í skyndi-
hjálp, m.a. blástursaðferðin, meðferð slasaðra, o.fl.
Vinsamlegast tilkynnið þátttöku í síma 14658
hið fyrsta-
Hópar og félög, sem óska eftir kennslu í skyndí
hjálp í vetur eru beðin um að endurnýja beiðnir
sínar sem fyrst.
Reykjavikurdeild R. K. f.
TRÚLOFUNARHRINGAR
Fljót afgreiðsla
Sendum gegn póstkröfu.
GUÐM. ÞORSTEINSSON
gullsmiður
Bankastræti 12.
Fréttabréf frá Sameinuðu þjóðunum:
Fálagslegar framkvæmdir
eiga að vera endanlegt
markmið allrar þróunar
Félagsmálaráðherrafundi SÞ
í New York dagana 3. til 12.
september lauk með því að
samþykktar voru allmargar
ályktanir, sem miða að því að
ná árangri á sviði félagslegra
velferðar, bæði með átaki
hvers einstaks ríkis og með
alþjóðlegu samstarfi.
Ráðstefnan lét í ljós þá skoð
un að félagslegar framfarir
ættu að vera endanlegt mark
mið allrar þróunar, og að nú
gæfist einstabt tækifæri til að
láta félagslega velferð til sín
taka í þróun einstakra ríkja.
Á hvaða þróunarstigi sem
einstök lönd eru, verður að
líta á hina félagslegu hjálp
sem ómissandi þátt í allsherjar
átaki þjóðfélagsins tiil að bæta
lífskjörin, skapa félagslegt rétt
læti og betri lifsskilyrði. Enn
fremur ber að veita hinum
mannlega þætti í þróuninni full
komna viðurkenningu.
Ráðherrafundurinn lagðl
áherzlu á, að það væri fyrst
og fremst skylda hverrar rík
isstjórnar að tryggja, að félags
leg velferð í sínum margvís
legu myndum væri snar þátt
ur í þeim allsherjaráætlunum
sem gerðar væru. Ríkisstjórn
um bæri að sjá til þess, að
allir þegnar ættu jafnan og
óskoraðan rétt til félagslegra
hlunninda.
Fundurinn, sem var settur 3.
september af U Thant fram
kvæmdastjóra Sameinuðu þjóð
anna, var sóttur af fuljtrúum
og áheyrnarfulltrúum 96 rík
isstjórna, þ. á. m. 61 ráðherra.
Meðal þátttakenda, sem voru
samtals 350, voru einnig full
trúar og áheyrnarfulltrúar sér
stofnana Sameinuðu þjóðanna
og ýmissa óopinberra stofn-
ana.,
Ályktanir fundarins voru stíl
aðar til ríkisstjórna, Samein
uðu þjóðanna og annarra al-
þjóðastofnana sem fást við fé-
lagsleg velferðarmál.
Skýrsla ráðherrafundarins
verður lögð fyrir 23. Allsherj
arþingið, sem er nýbyrjað, og
verður síðar rædd í smáatrið-
um af Félagsmálanefnd þings
ins og af Efnahags- og félags
málaráðinu.
Fundurinn lagði til að efnt
yrði til nýrra funda — annað
hvort með þátttöku allra ríkja
eða tiltekinna svæða — í því
skyni að fylgja málinu eftir.
þegar tími þætti til. Fundurinn,
hinn fyrsti sinnar tegundar á veg
um Sameinuðu þjóðanna, var
haldinn að tilhlutan Efnahags
og félagsmálaráðsins, sem
hvatti til hans í ályktun í
júlí 1966.
Þá niu daga sem fundurinn
stóð yfii voru rædd fjögur
meginmál: félagsleg velferð
innan ramma bróunarinnar í
hverju einstöku ríki. ábyrgð
ríkisstjórna á félagslegri vel
ferð. spurningin um starfs-
mannaþört í sambandi við fé-
lagsmáiastörf og loks alþjóð
legt samstarf um félagslega
hjálp.
Til að auðvelda störf srn
kaus fundurinn fjórar tækni
nefndir til að semja tillögur
um hvert hinna fjögurra megin
mála. Meðan þessar nefndir
störfuðu fyrir luktum dyrum,
áttu sér stað almennar umræð
ur á fundioum, áður en síkýrsl
ur nefndanna voru iagðar fram
og ræddar.
Félagsleg velferð sem liður
í þróun einstakra ríkja.
Meðail tillagna fundarins um
þetta efni má nefna þessar:
— Allsherjarþróun verðui
fortakslaust að fela í sér félags
lega velferðarstarfsemi, sem
stuðlað geti að því að tryggja
að áætlanagerð og stefn-a hvers
lands svari til þarfa og óska
þegnanna, sem geti án þarf
lausra tafa dregið úr verstu
félagslegu vandræðum, sem
komið geti í veg fyrir frekari
félagslega sundrung og sem
geti komið til leiðiar jafnri
skiptingu þeirra gæða sem eru
ávöxtur hinna einstöku þátta
í þróuniimi.
— Veita verður hlutverki fé-
lagslegrar velferðar fulla viður
kenningu. Hún stuðlar að því
að þroska mannlega hæfileika,
vekja áhuga fólks á að bæta
kjör sín og samfélagsins og að
tryggja félagslegar framfarir
enn frekar.
— Taka verður fullt tillit til
þeirrar menningarlegu og fé-
lagslegu þátta sem þegar eru
fyrir hendi. þegar ákveða skal
hvernig hinum félagslegu þörf
um verði bezt fullnægt og þeg
ar finna skal að hvaða marki
beri að samræma félagslega vel
ferð öðrum þáttum félagsmál
anna t. d. heilbrigðismálum og
almannatryggingum.
Ábyrgð ríkisstjórna.
Fundarmenn voru samdóma
um nauðsyn þess, að ábyrgðin
á félagslegri velferð ætti ó-
véfenájanlega að hvíla á rík
isstjórn hvers lands, hvort sem
hún væri öll hjá einu ráðu-
neyti eða henni væri skipt milli
margra ráðherra. Mælt var með
eftirtöldum atriðum:
— Það er í verkahring rík-
isstjórna að leggja fram þá
forustu, sem safnað geti til
sameiginlegs átaks leiðtogum
þjóðar og sveitarfélaga, óopin
berra stofnana og öllum al-
menningi í því skyni að efla
félagslega velferðarviðleitni.
— Gefa skal sérstakan gaum,
bæði innan einstakra ríkja og
á alþjóðavettvangi, þeim rann
sóknum sem gera verður varð
andi áætlanagerð, framkvæmd
og mat á stefnunni sem fylgt
er.
— Það er skylda þeirra sem
hafa á hendi stjórn hinna félags
legu velferðarmála að máta
stefnu sína og áætlanir þannig,
að þær svari til síbreytilegra
aðstæðna og þarfa, og að örva
þegnana tii að taka þátt í fram
kvæmd áætlana.
Þörfin á starfsliði.
Með tilliti til þarfar íj starfs
Framhald S bls. >5.
J