Tíminn - 03.10.1968, Qupperneq 9

FIMMTUDAGUR 3. október 1968.
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN.
Framikvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Xndriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karisson. Auglýs-
ingastjóri: Steingrímur Gíslason. Ritstjórnarskrifstofur í Eddu-
húsinu, símar 18300—18305. Skrifstofur: Bankastræti 7. Af-
greiðslusími: 12323. Auglýsingasími: 19523. Aðrar skrifstofur,
sími 18300. Áskriftargjald kr. 130,00 á mán. innanlands. —
f lausasölu kr. 8.00 eint. — Prentsmiðjan Edda h.f.
Agæt ráðstefna
Eins og kunnugt er af fréttum blaðsins, efndi fram-
kvæmdastjórn Framsóknarflokksins til ráðstefnu um
síðustu helgi, og var hún haldin á Selfossi og stóð tvo
daga. Til ráðstefnunnar voru boðaðir fulltrúar frá kjör-
dæmissamböndum flokksins, alþingismenn og nokkrar
aðrar nefndir og aðilar að starfi flokksins. Skipulags-
ráð flokksins, sem unnið hefur mikið og gott starf und-
anfarin missiri, undirbjó ráðstefnuna að verulegu leyti
og lagði fyrir hana ýmsar tillögur og hugmyndir, sem
það hefur unnið að að undanförnu en ekki afgreitt enn
eða lagt fram sem fullmótaðar ályktanir um breytingar
á skipulagi og starfi flokksins. Ekki var ráð fyrir því gert
að ráðstefnan afgreiddi n^inar ályktanir um þessi mál,
heldur ræddi þau og menn vörpuðu fram nýjum hug-
myndum, sem skipulagsráð og framkvæmdastjórn gæti
síðan athugað og lagt fyrir miðstjórn og flokksþing.
Ráðstefnan var mjög vel sótt og komu til hennar lang-
flestir, sem boðaðir voru. Umræðurnar urðu mjög miklar
og almennar, og komu fjölmargar nýjar uppástungur
fram um breytingar í starfi og skipulagi flokksins og
félagsdeilda hans. Fulltrúar skýrðu frá reynslu sinni
og starfi, hver í sínu kjördæmi eða heimabyggð, og var
ljóst, að víða á sér stað mjög þróttmikið félagsstarf á
vegum flokksfélaga.
Á ráðstefnunni létu ungir menn mjög að sér kveða
og höfðu margt nýtt til málanna að leggja. Sú skoðun
var yfirgnæfandi hjá ræðumönnum, eldri sem yngri, að
Framsóknarflokkurinn sem aðrir flokkar þyrfti ýmissa
breytinga við í skipulagi og starfi, sú þróun þyrfti að
vera sífelld, en ástæða til ýmissa nýjunga væri sérstak-
lega rík nú eftir stjórnmálaþróun síðustu ára. Það er
að sjálfsögðu mjög eðlilegt, að skipulag flokka, sem
upphaflega var miðað við gerð þjóðfélagsins fyrir þrem
áratugum, eigi ekki við lengur að öllu leyti-
Með ráðstefnunni á Selfossi náðist góður áfangi til
undirbúnings þeim breytingum og endurnýjun, sem
Framsóknarflokkurinn vinnur nú markvisst að og mun
síðan smátt og smátt verða ráðið til lykta og koma til
framkvæmda.
Dularfullt hvarf
Undanfarna daga hefur Morgunblaðið skrifað mikið
um þing ungra Sjálfstæðismanna og lýst fjálglega glæsi-
leik þess og fjölmenni. Á setningardag þingsins var frá
því skýrt að tvö hundruð fulltrúar sætu þingið, en það
var heldur lægri tala en framkvæmdastjóri samtakanna
hafði gefið upp nokkrum dögum áður. Á þriðjudag var
greint í Morgunblaðinu frá atkvæðagreiðslum á þingi
ungra Sjálfstæðismann um þjóðstjórn, almennar kosn-
ingar, áframhaldandi stjórnarsamvinnu og önnur höfuð-
viðbrögð Sjálfstæðisflokksins í vandamálum þjóðarinn-
ar. í þessum kosningum tóku þátt aðeins 100 fulltrúar.
Sú spurning hlýtur því að vakna, hverjar ástæður lágu
til þess, að fulltrúum á þessu þingi ungra Sjálfstæðis-
manna fækkaði allt í einu um helming. Voru fréttirnar
rangar í upphafi og gortið of mikið? Hvert hurfu hinir
hundrað, sem á vantaði? Var þingið virkilega svo leið-
inlegt, að helmingur fulltrúa hafði farið burt, þegar svc
örlagaríkar kosningar fóru fram? Eða voru kosningarn-
ar hespaðar af í fjarveru helmings þingfulltrúanna?
Hvarf hinna hundrað af þingi ungra Sjálfstæðismanna
er með dularfyllri atburðum í íslenzkum stjórnmálum
síðustu vikurnar.
TIMINN
I Útdráttur úr skýrslu U Thants:
Stórveldin eiga að leita til
ðryggisráðsins með vanda sinn
Nokkur árangur hefur orðið af viðleitni til að draga úr
kjarnorkuvígbúnaði, en betur má ef duga skal.
ÞAÐ hefur ævinlega hi-yggt
mig sem framkvæmdastjóra
Sameinuðu þjóðanna, — og síð
ur en svo að ástæðuiausu —
þegar aflsmunar hefur verið
neytt til þess að leiða milli-
ríkjadeilu til lykta, enda er
slíkt atferli í beinni mótsögn
við stofnskrá Sameinuðu þjóð-
anna og hlýtur að hamla gegn
því, að á komist sú heimsskip-
an, sem byggist á lögum og
rétti en ekki hernaðarmætti.
Af þessu leiddi auðvitað, að ég
harmaði þær aðfarir Sovét-
manna og fjögurra bandaríkja
þeirra í Varsjárbandalaginu, að
senda hersveitir inn í Tékkó-
slóvakíu í síðastliðnum ágúst-
mánuði. . .
í Tékkóslóvakíu neytti ann-
að höfuðveldið yfirgnæfandi
herafla gegn smáríki, sem
sýndi þó málstað þess fulla
hollustu, og naut þar á ofan
aðstoðar fjögurra bandalags-
þjóða sinna við þennan verkn-
að. Afleiðinga þessarrar skefja
lausu hervaldsbeitingar gætti
um allan heim og olli óvissu,
vonleysi og öryggisleysi.
Sameinuðu 'þjóðirnar veittu
ríkisstjórn Tékkóslóvakíu ein
stakt tækifæri til að flytja mál
sitt í áheyrn alls heimsins á
vettvangi Öryggisráðsins. Af
þessu leiddi eins og kunnugt
er, að ríkisstjórn Tékkóslóvak-
íu fór fram á að Öryggisráð-
ið tæki málið út af dagskrá og
hætti að fjalla um það.
ÞAÐ er vissulega uggvekj-
andi ábending um ískyggilegt
ástand í alþjóðamálum að höf-
uðveldi skuli grípa til hernað-
aðaraðgerða til að koma í veg
fyrir aukið frjálsræði í stjórn
smáríkis eins og Tékkóslóvak-
íu, eða vegna innanlandsó-
eirða hjá smáríki, eins og raun
in varð um Dominikanska lýð-
veldið. f báðum tiifellum töldu
þeir, sem ráðstafanirnar gerðu
að þær væru nauðsynleg sjálfs
vörn, en skeyttu ekkert um
landamæri.
Svo virðist sem þeir aðilar.
er hlut áttu að máli í Tékkó-
slóvakíu, hafi náð samkomu-
lagi um brotthvarf hins er-
lenda hers smátt og snjátt. Ég
vona innilega, að við þetta
samkomulag verði staðið svo
fljótt sem framast er kostur.
Það hlyti að stuðia að gagn-
kvæmri velvild og verða friði
og öryggi til framdráttar.
Engu að síður eru horfurn-
ar skuggalegar fyrir smáríkin
í heiminum, sem eru vanmátt-
ug hernaðarlega.. — en það er
yfirgnæfandi meirihluti allra
ríkja, — ef bau geta ekki gert
sér vORÍr um að ráða sínum
eigin málum nema með þvi
móti að aðhafast ekkert. sem
valdið geti óánægju öflugs ná-
granna.
á þeim friðarvilja, ásamt hug-
rekki og öryggi í gfthöfnum,
sem einn getur tryggt ríkis-
stjórnum það aðhald í orðum,
stefnu og athöfnum, sem nauð
synlegt er til þess að koma í
veg fyrir sívaxandi ótta og
haettu.
í þessu efni hef ég í huga
ákveðnar stefnur og athafnir,
sem ég held að gætu komið í
veg fyrir að óbætanlegt tjón
verið unnið á sambúð Austurs
og Vesturs, og aukið mannkyn
inu von á þann hátt.
Forðast ætti af fremsta
megni þá augljósu freistingu,
að nota atburðina í Tékkósló-
vakíu sem átyllur til aukinnar
kjarnorkuhervæðingar. Slík
framferði yrði aðeins til þess
að auka á brjálæði þess kapp-
hlaups, sem nú ríkir í fram-
leiðslu kjarnorkuvopna. . .
Ég held einnig að úr spenn
unni dragi ef bæði Atlantshafs
bandalagið og Varsjárbanda
lagið fórðast að nota atburð-
ina í Tékkóslóvakíu sem átyllu
til eflingar herstyrks sínum í
þeim mæli, að bandalögin valdi
beinni árásarógnun, í stað þess
að vera einvörðungu til varna.
HEIMURINN þarfnast þess
nú sárlega að horfið sé frá
þeim úreltu og háskalegu að-
förum að reyna að glíma við
vandann á sjöunda tug aldar-
innar með hnefaréttinum, sem
ástundaður var á árunum milli
1930 og 1940. Kominn er svo
sannarlega tími til, að hin öfl-
ugu herveldi geri sér ljóst, að
sá yfirgnæfandi herstyrkur, sem
þau treysta fyrst og fremst á
Annar hluti
L
,MÉR virðist svo sem nú sé
brýnni þörf en nokkru sinni
og eru fljót að grípa til, er í
eðli sínu alvarlegur og viðvar-
andi háski. Sé honum beitt
óskynsamlega veldur hann
tjóni á dýrmætasta eiginleika
þjóðarinnar sjálfrar, eða sið-
ferðislegu valdi hennar . .
Ofurveldin tvö hafa í raun
og sannleika í hendi sér lykil-
inn að friði í heiminum. Litl-
ar styrjaldir, eða styrjaldir smá
rikja, er unnt að halda áfram
að heyja meðan ofurveldin
ógna ekk! með hinni miklu,
endanlegu styrjöld, — kjarn-
orkustyrjöldinni.
Þegar á allt er litið er ekki
um neinn .traustan grunn und-
ir heimsfAði að ræða meðan
höfuðveldin heimta að fá að
grípa til hernaðaraðgerða í sér
hvert sinn, sem þau þykjast sjá
öryggi sínu ógnað. Og því
skyldu þau ekki leita með ótta
sinn og kvartanir um skert
öryggi til Öryggisráðsins. eins
og þau kreiíast að máttar
minni ríki geri?
,ÞESSI leið reyndist farsæi i
Kúbudeilunni og hún gæti
einnig komið að notum í öðr-
um tilfellum, þar sem friður-
inn og hagsmunir stórveldanna
eru í húfi.
Ráðstefna 18 ríkja nefndar-
innar um afvopnun og Alls-
herjarþingið ætti að taka þau
atriði til meðferðar af alvöru
og einbeitni, sem brýnust eru
og mest veltur á að um ná-
ist samkomulag hið allra
fyrsta.
Víðtækur samningur um til-
raunabann er eitt þessara at-
riða. Enginn efi er á því, að
samningur um bann við hvers
konar tilraunum með kjarn-
orkuvopn er æskilegasta fram-
haldið á samningnum um bann
við útbreiðslu kjarnorkuvopna.
Eins og raun ber vitni sýnir
inngangur samnings frá 1963
um bann við tilraunum með
kjarnorkuvopn í andrúmsloft-
inu, neðansjávar og í geimn-
um eindreginn, yfirlýstan vilja
þeirra, sem hlut áttu að máli,
til að reyna að koma í veg
fyrir allar tilraunasprengingar
kjarnorkuvopna um alla fram-
tíð. Framfarir í könnun og
greiningu jarðhræringa hafa
ennfremur dregið svo úr tor-
merkjunum á að sanna spreng-
ingar, að algert bann ætti
að vera viðráðanlegt í fram-
kvæmd . . .
ÞRÁTT fyrir takmarkaðan
árangur. seip náðst hefur í af-
vopnun síðast liðinn áratug, er
hættan enn yfirvofandi. Kjarn-
orkuvopnabirgðir stórveldanna
aukast enn. Framþróun og
notkun eldflaugavarnakerfa
hvetur til hraðfara breytinga á
tækni - við eldflaugaárásir.
Möguleikar á hernaðarnotkun
hafsbotnsins utan þeirrar lög-
sögu, sem nú tíðkast, veldur
auknum áhyggjum. Ný líffræði
leg og efnafræðileg' vopn eru
framleidd og reynd í vísinda-
legum rannsóknarstofum.
Að því er varðar kjarnorku-
tæki er yfirlýstur vilji bæði
Bandaríkjamanna og Sovét-
manna tR að hefja viðræður,
er miði að takmörkun og úr-
drætti bæði kjarnorkuvopna til
árása og varnakerfa gegn eld-
flaugum, verulega til hug-
hreystingar og vekur vonir um
framför En ekki lýsti raunsæi
að vanmeta þá erfiðleika, sem
< sigrast verður á.
ENDA þótt að játa beri, að
nokkur árangur hafi orðið af
viðleitni til afvopnunar á
kjarnorkusviðinu, virðist mér
sem annarri hlið afvopnunar-
málanna hafi verið of lítill
gaumur gefinn á umliðnum ár-
um. Ógnun k.iarnorkuvopn-
anna hefi; dregið-athyglina frá
hinum efnafræðilegu og líf-
fræðilegu vopnum . . . Heita
má að öll ríki geti veitt sér
þessi vopn. þar á meðai smá-
ríki og hir vanþróuðu ríki, þar
sem þau er unnt að framleiða
Framhald á bls 15