Tíminn - 06.11.1968, Blaðsíða 9

MIÐVIKUDAGUR 6. nóvember 1968.
— ifrnt
, Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN.
Prainkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson. Auglýs-
ingastjóri: Steingrímur Gfslason. Ritstjórnarskrifstofur 1 Eddu-
húsinu, símar 18300—18305 Skrifstofur: Bankastræti 7 Af-
greiðslusími: 12323. Auglýsingasími: 19523 Aðrar skrifstofur,
sími 18300. Áskriftargjald kr. 130,00 á mán. Innanlands. —
í lausasölu kr. 8.00 eint. — Prentsmiðjan Edda h. f.
Blaðamannaskóli
íslenzkum blaðamönnum hefur lengi verið ljós nauð-
syn þess, að hér yrði stofnað til kennslu í blaðamennsku,
annað hvort á vegum Háskólans eða í sérstökum blaða-
mannaskóla. Blaðamannafélag íslands hefur hvað eftir
annað reynt að þoka málinu áleiðis á síðustu tveimur
áratugum, og fulltrúar þess rætt það við forystumenn
Háskólans og aðra ráðamenn íslenzkra menntamála.
Þá hefur málið verið flutt á Alþingi oftar en einu sinni,
og nú liggur fyrir þinginu frumvarp um kennslu í blaða-
mennsku í Háskólanum, en hefur ekki náð afgreiðsiu,
enda munu ýmsir annmarkar á því að sinni, að Háskól-
inn geti tekið hana að sér, þótt að því hljóti að verða
stefnt.
Blaðamannafélag íslands telur þó, að með stækkun
blaða og fjölgun í blaðamannastétt þoli málið alls enga
bið lengur og hefur því ákveðið að stofna vísi að blaða-
mannaskóla með þriggja mánaða námskeiði ár hvert. og
hefur verið samið um þetta við blaðaútgefendur, sem
veita málinu myndarlegan stuðning. Verður fyrsta nám-
skeiðið síðla þessa vetrar.
Á þessum blaðamannanámskeiðum verður megin-
áherzla lögð á íslenzku og stílæfingar, eða fast að helm-
ingi námstíma varið til þess, en kennslan að öðru leyti
í hagnýtri blaðamennsku. Námskeiðin verða aðallega
ætluð ungu fólki. sem ætlar að leggja blaðamennsku
fyrir sig sem atvinnu, og verður kennsla sniðin eftir
blaðamannaskólum á Norðurlöndum.
Hér er mikilvægt skref stigið til þess að bæta úr
vanda, sem að kreppir. Blöð eru og verða mikilvægur
menningarþáttur í íslenzku þjóðfélagi, en vel menntuð
blaðamannastétt, víðsýn og kunnáttusöm í starfi'sínu er
forsenda þess að blöðin verði jafnan lyftistöng þjóð-
menningar og lýðræðis. Þess vegna ber að fagna bessu
myndarlega átaki Blaðamannafélags íslands á sjötugs-
afmæli félagsins.
Sönnuð sök
Málgögn ríkisstjórnarinnar kveinka sér, þegar Tíminn
bendir á þá staðreynd. að alger rökleysa sé að kenna
minnkandi aflaverðmæti síðan 1966 um alla sök á efna-
fcagsvandræðum þjóðarinnar, því að hækkunin hafi orð-
ið svo mikil frá 1958 til 1966, að enn séu eftir um 60%
af þessari hækkun nú eftir nokkra rýrnun.
Blöðin segja, að þessi samanburður sé ekki réttmæt-
ur, því r.ð þjóðin hafi tekið til sín í hækkuðum tekjum
og eyðslú alla hækkunina.
Hér er um augljósa fölsun að ræða hjá stjórnar-
blöðunum. Þau vita, að tekjuauki þjóðarinnar stafaði
nær eingöngu af yfirvinnu, en nú er hún úr sögu, og
atvinnuvegirnir búa við taxtakaupgjald venjulegrar dag
vinnu, og það hefur ekki hækkað að kaupmætti síðan
1960 heldur lækkað og er verulega lægra en í nágranna
löndum.
Ríkisstjórnin ber því fulla ábyrgð á óðaverðbólgu
þessara ára, en sök hennar er tvöföld vegna þess að hún
sat og situr eftir sem áður sem vörður um gróðrarstíu
verðbólgu og spillingar, eftir að henni hafði gersamlega
mistekizt að standa við gefin heit. Vandinn er ekki
fólginn í of háu almennu kaupgjaldi, heldur hvílir sem
sönnuð sök á herðum þeirrar ríkisstjórnar, sem slepptt
óargadýrinu, verðbólgunni, lausu á atvinnulífið og al-
menning í §tað þess að standa við það heit að halda því
í skefjum.
TÍMINN
9
Stanley Karnow:
Eim barizt um vöidin í Kína
Mao hefir svipt Liu Shao-chi öllum völdum bæði í
flokknum og stjórn landsins.
FYRIR skömmu barst sú
frétt frá Peking, að Liu Shao-
ehi, fors.ráðh, sem fyrr meir
var nánasti ráðgjafi Mao Tse-
tungs, hefði verið sviptur öllum
embættum, bæði í ríkisstjérn-
inni og hjá flokknum. Þetta
kom á óvart, þar sem Liu Shao-
chi höfur ekki heyrzt nefndur
n um langt skeið nema sem skot-
mark hinna hatrömmustu árása,
sem dæmi eru um í kommún-
istaríki gegn svonefndum „þjóð
aróvinum".
Þessi stöðusvifting Liu kom
einkum á óvart af tveimur á-
stæðum, sem virðast varpa
nokkru ljósi á aðstöðu Maos
sjálfs í Kína, eins og nú standa
sakir.
3 Mao hefur ekki áður gert
neina tilraun til að fá mál
Lius tekið fyrir, hvorki hjá
ríkisstjórninni né á flokksþingi
enda þótt að það sé venja
kommúnista að fara mjög ná-
kvæmlega eftir settum reglum
í slíkum efnum. Auðsætt er, að
Mao hefur, með harðneskju
sinni gagnvart Liu, brugðið út
af þeirri venju sinni að láta
andstæðingana halda embætt-
um í þeim tilgangi, að nota
þá sem „neikvæð fordæmi" í
viðleitni sinni til að leiðbeina
þjóðinni og fræða hana.
ALLT bendir til, að Mao
hafi verið helzt til fljótur á
sér í þetta sinn, og sennilega
fremur af vanmætti en öryggi,
þar sem hann virðist ekki hafa
beitt valdi sínu með venjuleg-
um hætti í máli Lius.
S Ef til vill hefur Mao óttazt
að verða undir við atkvæða-
greiðslu ef hann legði mál
Lius fyrir flokksþing. Hann er
önnum kafinn við að endurreisa
nýjan kommúnistaflokk á rúst-
um þess, sem hann hefur sjálf-
ur sundrað, og virðist hafa tal-
ið afar mikilvægt að gera mest
úr brottrekstri Lius og nota
hann sem dæmi um spillingu
hins gamla skrifstofuvaldskerf-
is.
En það, sem Mao leit á sem
spillingu í allri starfsemi flokks
ins, var í raun og sannleika ekki
annað en æ traustari sannfær-
ing Lius og skoðanabræðra
hans í flokknum um að þjóðin
væri á hraðri leið til glötunar
ef hún færi eftir fjarstæðu-
draumum hins gamlaða ein-
valda.
LIU fylgdi Mao fast og af
einlægni árum saman, en eigi
að síður er staðreynd, að hann
hefur gert sér æ meira fa, um
að leggja áherzlu á mikilvægi
reglu og aga, og þó fyrst og
fremst hollustu við stofnanir
flokksins fremur en fylgni við
einstaklinginn.
Hann var til dæmis eindreg-
inn og ákafur andstæðingur
hinnar innri baráttu i flokkn-
um og var þar í andstöðu við
kenningu Maos um nytsemi
sundrungarinnar. Þá hefur
hann einnig fullyrt, að fast-
heldni við gamlar kenningar
hnekki hyggindum og gáfum.
Þá varaði Liu eindregið við
ákefð þeirra, sem börðust fyrir
aukinni samyrkju, og hann taldi
owauM
Liu Shao-chi
hafa „persónulegt frelsi bænda
og áhugamál“ að engu. Hann
andmælti einnig þeirri sannfær
ingu Maos, að hugsjónin ætti
að ganga fyrir öllu öðru, en
lagði oft höfuðáherzlu á nauð-
syn þess, að framleiðslan væri
metin meira en allt annað.
LIU er að eðlisfari rólegur
en gáfaður, og ef til vill hefur
honum verið mestur þyrnir í
augum, hve ákaft Mao vildi
láta dýrka sig sem persónu.
Hann lét meðal annars svo um
mælt á flokksfundi árið 1954:
„Að leggja höfuðáherzlu á
þýðingu sjálfs sín og vald, að
trúa því, að maður sé sjálfur
mikilvægasti einstaklingurinn í
heiminum . . . . er að ganga
erinda óvina vorra“.
Liu fór að því eins að og
flestir skoðanabræður hans, að
hann þagði oftast um óánægju
sína vegna heildarinnar, þar t.il
líða tók á sjötta tuginn, og hin
ofsafengna „efnahagsbylting"
Maos mistókst með þeim afleið
ingum, að Kína rambaði á
barmi efnahagslegs hruns.
Þegar hér var komið gerðist
Liu berari en áður í andstöðu
sinni við Mao og tók að efla
viðleitni þeirra, sem börðust
fyrir auknu frjálsræði, til þess
að koma í veg fyrir öngþveiti
í matvælaframleiðslunni. Það
var einn liður í þessari við-
leitni að berjast fyrir bví, að
bændur fengju nokkurt íand til
eigin afnota og frjálsari mark
að en áður í beim tilsangi að
auka framleiðslu búsafurða.
Mao leit svo á, að þessi and-
staða við byltingarhugsiónir
hans og drauma væri blátt á-
fram svik. Hann beið eftir tæki
færi til að hleypa sinni miklu
menningarbyltingu af stað, svo
að hann gæti með þeim hætti
losnað við þá bandamenn, sem
væru honum ótrúir. Og Liu var
tíðar en nokkur annar óvinur
Maos tilnefndur sem persónu
gerfingur alls hins illa
Undangengið ár hefur Liu
verið stöðugt nefndur „Krust-
joff Kína“ til þess að leggja
aukna áherzlu á viðleitni hans
til að koma á endurskoðunar-
stefnu að sovézkri fyrirmynd,
og hann hefur verið sakaður
um alls konar glæpi, allt frá
því að vera barnabarn herra-
garðseiganda og upp í sam-
vinnu við Chiang Kai-shek, leið
toga í Kína þjóðernissinnanna.
Rauðir varðliðar hervæddu
fjögur af ótta börnum Lius
gegn honum, og í einni af hrotta
legustu árásunum meðan á
menningarbyltingunni stóð
knúðu þeir núverandi konu
hans, Wang Kuang-mei, til þess
að bera tröllaukna hálsfesti úr
borðtenniskúlum frammi fyriv
múg manns, sem æpti að henni
ókvæðisorðum og ásakanir um
„auðvaldssmekk".
f ÁGÚST árið 1967 slapp
Liu nauðulega við svipaða með
ferð þegar þúsundir rauðra
varðliða hótuðu að draga hann
til Tienamen-torgsins í Peking
til þess að láta hann meðganga
afbrot sín þarl heyrandi hljóði.
Leiðtogarnir í Peking komu hon
um og konu hans undan, og
eftir það gátu þau unað sér í
garði sínum í Chung Nanhai,
en það er í hverfinu, sem er
ætlað fyrirmönnum í Kína, og
þaðan gat Liu svarað spurning-
unum, sem Rauðu varðliðarnir
báru fram í kröfugöngum sín-
um á torginu þarna rétt hjá.
Liu svaraði ákærendunum
hinu sama og hann hafði áður
ritað í þremur „játningum".
Hann kvaðst fús til þess að
játa mistök sín, en hann þver-
neitaði að hafa nokkurn tíma
verið í andstöðu við Mao.
Árásir Maos á Liu eru einna
hlálegastatr fyrir þá sök, að þeir
hófu feril sinn sem kommúnist-
ar nokkurn veginn samtímis og
á sama stað. og voru óaðskiljan
legir áratugum saman, meðan
hreyfingunni óx fiskur um
hrygg. Upp úr 1940 var í raun
og veru viðurkennt, að Liu
væri hinn mikli skipuleggjari
í kínverska kommúnistaflokkn-
um, og þá gekk hnífurinn ekki
á milli þeirra. En viðhorfin
breyttust eftir að kommúnista
flokkurinn var búinn að ná völd
unum í landinu. Þá fór þá að
greina á um ýmis smáatriði,
svo sem það, hve hratt ætti að
fara í útbreiðslu samyrkjunnar.
Árekstrarnir urðu æ tíðari
og að lokum myndaðist óyfir-
stíganleg gjá milli þeirra, þeg-
ar Liu lýsti ekki aðeins beinni
vantrú á efnahagsáform Maos,
heldur og hugsjónalegar kenn-
ingar hans. Þetta er alvarleg-
asti glæpur, sem hægt er að
drýgja frá sjónarhóli Maos séð.
LIU hefur svo öðlazt vinsæld
ir milljóna kínverskra bænda
einmitt vegna þess, að maoist-
ar saka hann um frjálslynda
stefnu í efnahagsmálum, svo
mótsagnakennt sem þetta kann
að virðast. Bændurnir höfðu
ekki haft hugmynd um, að for-
seti þeirra hafði barizt fyrir
tillitssemi gagnvart þeim.
Mjög er sennilegt að Liu eigi
einnig marga áhangendur í röð
urn hinna gamalreyndu flokks-
Framhald á 12. síðu.
<;
■i

/