Tíminn - 19.11.1968, Blaðsíða 3

HUGLEIDING UM
BYGGINGARIDNAÐINN
RÉtt er atf iðngreinum hérlendum, sem meiri heilabrotum
haia valdið en byggingariðn aðurinn. Ekki er þetta allt að
ósekju, því áhrif byggingariðnaðarins eru tvímaelalaust mikil
í hagkerfinu og meiri en margur gerir sér grein fyrir. Hreyf-
ingar eða sveilflur í byggingariðnaði hafa hrist efnahags-
kerfi a.m.k. flestra Evrópujlanda. Framleiðlsla ibúðarhús-
næðis virðist einn staersti þáttux þess vandamáls, enda
hefur framleiðsluverð og framiboð húsnæðis áhrif á alla
afikomu manna. Hin öra uppbygging á íslandi krefst mikils
fjármagns. Baráttan um það hefur verið hörð. Þegar þjóðin
óskar sér lífsþæginda í harðbýlu landi er eðlilegt, að eigin
húsnæði sé þar efst á baugi.
Það er einnig þungt á metaskál-
i nm, að í öllum tæknilega þróuð-
j um samfélögum á stór hluti (um
j 10%) allra starfandi íbúa afkomu
sína beint eða óbeint undir bygg-
ingariðnaðinum. Því er nauðsyn á,
; að rétt sé á málum haldið og á
, sem árangursríkastan hátt. Það
sætir furðu hve seint hefur sótzt
fram á við. Þrátt fyrir öra þróun
í flestum greinum iðnaðar, hefur
byggingariðnaðurinn farið sér
hægt í þeim efnum. Miðað við
vinnuafl og fjármagn, sem ráðstaf
að hefur verið til byggingarfram
kvæmda hefur ekki náðst árangur
sem skildi. Framleiðsla íbúðarhús
næðis hefur einkennzt af tilviljun
mn, spámennsku og fálmkennd-
mn aðgerðum. Hver hér á sökina
eða hverra hagur þetta hefur ver-
!ð, skal ekki spáð í hér, Megin
má1 er, hver er orsökin og hvað
má betur fara? Og skulum við
öta á nokkra liði, sem eru hlutar
af byggingariðnaðinum.
1. VerktakL
Verfctakhm eða byggingarlfyrir-
tæikið er stjóimaiThlekkur fram-
kvæmda. Haim samræmir vinnu-
og efni, þamiig, að úr verður mann
virki. Hann leggur til þekkingu á
kostnaði, stjómun og byggingar-
aðferðum.
Hér hafa byggingarverktakar
verið of margir og smáir, jafnvel
iðulega ógreinileg mörk milli verk
taka og vinnuafls. Eitt skilyrði til
þróunar byggingariðnaðarins eru
stórir verktakar, með fullkominn
tæknibúnað og starfslið, sem veld-
ur skipulags- og stjórntækni. Ný-
lega hafa verið stofnuð samtök
íslenzkra verktaka og ættu þau að
geta orðið vísir að réttri uppbygg-
ingu verktakaaflsins og stuðlað að
þekkingu á stjórnum og skipulagn-
ingu við mannvirkjagerð.
2. Vinnuaflið.
Ný tækni og tæki auka fram-
leiðni vinnuaflsins. Hér er skil-
yrðið meðail annars stöðlun
os meiri fjöldaframieiðsla
á* samsettum og ósamsettum ein-
ingum, endurtekning verkþátta
með bónuskerfi og stöðug vinna
allt árið. Það bónuskerfi sem nú
er notað við fagvinnu í byggingar-
iðnaðinum, eru svonefndir uppmæl
ingatextar.
í dag er ekkert eða a.m.k. losara
legt kerfi á gerð þeirra. Til dæmis
skynja þeir ekki þátt fjöldafram
leiðslu og endurtekninga og hindra
tilkomu nýjunga, í þeim er engin
skilgreining á því starfi sem þeir
eiga að fela í sér o.g álag á þá
reikninga er jafnvel torskildara
___ _ _ _
en sjálft skattakerfið. Þeir, sem
stjórna eiga hagkerfinu verða að
taka þetta fyrirkomulag undir eftir
lit.
3. Framleiðendur og innflytjendur
byggingarefna og byggingarhluta
Þeir geta aukið framleiðni með
þróun betri efna og betri dreif-
ingakerfa. Skapa þarf þeim skil-
yrði til fjöldaframleiðslu og þá
hagstæðari innkaupa á byggingar-
efnum.
4. Fjármagnið.
Hagstjórnaraðgerðir ríkisvaldsins
(t.d. lánsfjártakmarkanir) og lána
fyrirkomulag veðlánakerfisins hafa
skapað framkvæmdasveiflur, sem
valda öryggisleysi í rekstri bygg-
ingarfyrirtækja og hindra eðlilega
og heilbrigða þróun þeirra. Fjár-
straumar hafa beinzt í byggingar
iðnaðinn eftir ýmsum leiðum og
er þar helzt að telja: Veðlánakerfi
Húsnæðismálastofnunar ríkisins,
lán sérsjóða svo og byggingarsjóðs
verkamanna, lán lífeyrissjóða, lán
frá sparisjóðum, lán frá bönkum
til skamms tíma og svo eigið fé
íbúðareigenda.
Yfirleitt hafa straumar frá lána-
kerfunum farið beint til einstakl-
inganna, en þó ekki fyrr en við-
komandi bygging er vel á veg
komin. Þetta fyrirkomulag hefur
leitt til þess, að fjármagnið fer
næsta óskipulagt á markaðinn, á
tvist og bast, iðulega hefur það
týnzt í óeðlilega milliliði. Ennfrem
ur er stór hætta á, að við þetta
skapist spenna og ójafnvægi á
vinnumarkaðinum. Sérhver pukrar 1
svo í sínu horni með sína fram- j
kvæmd og leggur nótt við dag,
jafnvel í mörg ár, það kann að
vera holt dugmiklu fólki, a.m.k.
hefur ríkisvaldið stuðlað að því \
með ákvæðum í skattalöggjöf um i
skattfrjálsa vinnu við eigin íbúðir.
Þessi leið getur ekki skapað heil-
brigðan byggingariðnað né heldur |
lækkað raunverulegan byggingar-'
kostnað. Hér þarf að finna aðrar
leiðir, sem nýta mundu fjármagn
ið betur.
5. Byggingarlóðir.
Fyrirkomulag á lóðaúthlutunum
í mesta þéttbýlinu og misjafn gang
ur á því að gera landsvæði bygg-
ingarhæf, hafa hindrað skipulega
byggingarstarfsemi og haft trufl-
andi áhrif á framkvæmd íbúðar-
bygginga. Barátta hefur skapazt
um byggingarlóðirnar eins og um
fjármagnið. Sá háttur er hafður
á, að skipulag viðkomandi bygg-
ingarlands er svo rígbundið, að
það verður nær engu um þokað

Framkvæmdirnar í Breiðholti, séðar úr lofti,
■ ■
þegar til framkvæmda kemur.
Ef sú stund rynni upp, að bygg
inigarverktakar fengju að glfma
við stærri heildarverkefni en
hingað til, þarf athugun og skipu
lag byggingarsvæðanna að gerast
mun fyrr og í samráði við fram
kvæmdaaðilana.
Rétt er þó að geta þess, að
Framkvæmdanefnd byggingaráætl
unar hefur brotið blað á þessu
sviði, þar sem nefndin fékk bygg
ingarsvæði fyrir síðari áfanga
framkvæmda sinna og hefur nú
látið starfsmenn sína, sem eru
í beinum tengslum við fram-
kvæmdirnar, skipuleggja og
kanna íbúðabyggingasvæðið.
NÝ VIÐHORF
Spor hefur verið stigið í rétta
átt með samningi ríkisstjórnarinn-
ar við verkalýðsfélögin um bygg-
ingu 125 íbúða. Flestar þessar
íbúðir eiga að seljast á kostnaðar-
verði og mestur hluti andvirðis
þeirra lánaður til 33 ára.
Þarna er kominn vísir að því,
að safna fjármagni saman á einn
stað, framkvæma fyrir það á skipu
lagðan hátt og veita það í formi
húsnæðis sem lán til kaupenda í
gegnum veðlánakerfið. Þetta átak
á vonandi eftir að opna möguleik-
ann á nýjum viðhorfum í bygg-
ingarmálum þjóðarinnar.
Áætlað er, að þörf sé fyrir um
1700 nýjar íbúðir árlega, þar af
um 900 á höfuðborgarsvæðinu.
Á árinu 1966 var fjármunamynd
un í íbúðabyggingum um 1700
milljónir króna. Af því fé kom
um helmingur frá hinu almenna
lánakerfi, en hinn hlutinn eftir
óvissu leiðum, vafalaust mikið
sem stutt lán og dýr, sem geta
haft áhrif til hækkunar á íbúða-
verði og verðbólgu.
• Augljóslega væri heilbrigðara
að þetta fjármagn færi um opin
berar lánastofnanir, þannig, að
hægt væri að beina því á réttum
tfma á réttan stað. Þá fyrst er
hægt að vænta fullrar og réttrar
nýtingar þess. Og þá fyrst getur
byggingariðnaður þróazt og leyst
þann vanda, sem honum ber sem
atvinnugrein.
B. E.
HREINSUM
rúskinnsjakka
rúskinnskápur
*:Á
sérstök meöhónölun
° EPNALAUOIN &J&RG
Hðalelllsbratit 88-60. SSIrÁl 3J^6Q
BarmahllA 6. Sim) 33^7