Tíminn - 19.11.1968, Blaðsíða 11

steinshúsa
Undanfarið hefur nokkuð verið
rætt um mátsteinshús hérlendis,
en talið er að hægt sé að lækka
verulega byggingarkostnað án
gæðarýrnunar á húsakosti með
þessari byggingaraðferð. Jón Lofts
son h.f., sem hóf framleiðslu
hleðslusteina úr rauðmöl árið
1954, og framleiðslu staðlaðs mát
steins til útveggja húsa úr rauða
möl árið 1962, gaf nýlega út at-
hyglisverðan bækling — „Leið-
beiningar um hleðslu húsa“. Að
vísu er ekki hægt að gera fulla
grein fyrir gerð húsa í stuttri
blaðagrein, en hér á eftir er þó
gerð tilraun til að lýsa ýmsum
aðalátriðum í sambandi við gerð
hlaðinna húsa, og er byggt á áður
nefndum bæklingi.
I inngangi bæklingsins, sem Jón
Kristinsson arkitekt ritar, segir
m.a., að „í gerð bygginga á fs-
landi er að myndast sú hefð, að
járnbenta steinsteypu skuli nota
í öll hús. Mótatimbur er flutt til
landsins í stórum stíl í uppslátt
og til þakklæðninga. Nágranna-
löndin með svipaða úrkomu og
sama meðalhitastig að vetri nota
hins vegar aðrar byggingaraðferð
ir. Þar sem óvenju mikill hluti
þjóðartekna fslendinga fer f bygg
ingar er það vel íhugunarvert,
hvort ekki sé um aðrar byggingar
aðferðir að ræða.
Miðað við hreinhiaðna veggi
(ómúrhúðaða) úr mátsteini, er
steinsteypa í fullunnum veggjum
orðin allmiklu dýrari. Þessi kostn
aðarmismunur á eftir að breytast
hleðslu í vil á komandi árum við
meiri hleðsluþjálfun múrara.
Nokkrir aukakostnaðarliðir við
innréttingu steinsteyptra húsa, sem
eru nauðsynlegir til þess að hljóm
burður verði viðunanlegur svo
sem gólfteppi út f öll horn, efnis-
mikil gluggatjöld og jafnvel viðar
klæðning á loft, þarf ekki við
í hlöðnum húsum. Þá er fljótlegra
að hlaða hús heldur en steypa
þau og að lokum er minna vatn
notað á byggingarstaðnum svo
hlaðin hús eru fyrr íbúðarhæf
vegna minni veggjaraka“.
9,5 cm eða 19,5 cm ef það er
haft til mikils burðar.
EINANGRUN
Á milli veggþilja er 5 cm. loft-
ræst bil, sem bæði er til einangr-
unar og til varnar rakaflökti.
Ódýrast og auðveldast er að koma
einangrunarefni fyrir milli vegg-
þilja, t.d. frauðplast-plötum, og
skapast þá engar kröfur til múr-
húðunar. Ekki er rétt að þrengja
loftbilið vegna einangrunarefnisins,
heldur hafa bilið milli veggþilja
sem svarar þykkt einangrunarefnis-
ins + 5 cm. Til varnar gegn gufu
flæði og til frekara öryggis gegn
leka má setja gluggaplast eða
svart landbúnaðarplast innan við
einangrunarlagið.
INNVEGGIR
Þar sem innveggir úr hleðslu-
steini eða steinsteypu bera þak
og/eða loft, verða þeir samkvæmt
byggingarsamþykkt að vera minnst
12 cm. að þykkt. Hér má nota
9,5 cm. máthellur múraðar eða
mátsteina. Ef sérstök burðargrind
er notuð, þarf ekki að múrhúöa
máthellur.
GRÓP OG FRÁGANGUR
VEGGJA
Þegar múrblandan í hleðslunni
er farin að harðna, skal krafsa úr
á steinamótum sem svarar 1—1,5
cm. á útvegg, þar sem siðar á að
hreingrópa, en það er gert þegar
lokið er hleðslu hússins. Til litun-
ar á grópfyllingu má nota ýmsar
tegundir af sementi og sandi, en
ekki kalk. Hleðslan er lítillega
bleytt áður en grópað er. Þegar
grópa skal, liggur blandan ' gróp-
fyllinguna rétt hnoðrök á stálbretti
og er þrýst inn í grópin með sér-
stöku grópjárni. Það er oftast flatt
1 cm. á breidd en 20—50 cm. á
lengd. Gróp standa oft 2—3 mm.
dýpra en hleðslusteinninn, eða sem
svarar grópjárnsþykktinni, en ann-
ars er hverjum í sjálfsvald sett
um lag og dýpt grópsins. Snyrti-
leg og veðurþétt gróp eru jafn-
Unnið að hleðslu mátsteinshúss.
snar þáttur í útliti húss og vönduð
hleðsla.
Venjulega er engin ástæða til
þess að múrhúða hlaðna útveggi.
Ef þeir eru á annað borð múrhúð-
aðir má múrhúðin ekki vera úr
of sterkri blöndu. Þó það sé ekki
nauðsynlegt má auðveldlega vatns
verja veggina með því að sprauta
kísilupplausn (silicone) sem einn-
ig sparar utanhússmálningu. Með
kísilvatnsvörn er steinninn ljósari
að lit í rigningu en ella. Innveggi
má múrhúða, sementskústa cg
mála, mála einungis eða láta þá
eiga sig. Þar sem hleðslusteinarn-
ir eru nokkuð hrjúfir er æskilegt
að gangar og stigar séu hafðir
ca. 10 cm. breiðari en ella.
GLUGGAR OG DYR
í öllum aðalatriðum er frágang-
ur á gluggum og dyrum sá sami
í steyptum húsum og hlöðnum. í
stað gyrðis eru hins vegar settir
listar á gluggakistu. Ganga þeir
inn í loftbilið á milli veggþilja í
I útvegg. Æskilegt er að setja tjöru
| papparenning með listanum.
Gluggakista er fest með fjórum
i til sex gluggaakkerum, sem skrúf-
(uð eru í hverja gluggakistu og
;síðan múruð inn í veggbilin. Þá
j er einnig framleiddur sérstakur
mátsteinn með rauf fyrir glugga-
járn. Yfir dyrum og gluggum eru
settir tveir steypustyrktarteinar á
milli laga í hvert veggþil. Inni-
i dyrakarmar hafa engin séreinkenni
Oft er auðveldara að láta glugga
og dyr ná upp í loft.
ÞAKFESTING
Binda þarf þök ca. 140 cm. niður
í veggi til þess að fá nóg viðnám
gegn lóðréttu sogi á þakfleti.
Reynslan hefur sýnt að auðveld-
ast er að steypa lykkjur I vatnslás
gólflistann í útveggjum og binda
þökin niður í gólf með galvani-
seruðu gyrði. Steypt þök eru óæski
leg á hlaðin hús nema gerðar séu
sérstakar ráðstafanir til styrking-
ar, vegna jarðskjálfta og góð ein-
angrun sé sett á þak og þakbrún.
RAFLAGNIR
Svo ekki þurfi að gera neinar
raufir í óhulda hleðsluveggi, eru
allar raflagnir fyrir tengla settar
í steypta gólflista. f dyrakörmum
er höfð rauf fyrir raflagnir upp
að slökkvurum sem borað er fyrir
eftir á við dyralistana. Raflögn-
1 um fyrir loftrás er komið fyrir
j milli veggþilja í útvegg, í geymslu
| vegg eða í bakhlið skápa eða slík-
'um stöðum.
UNDIRBÚNINGUR
Áður en hleðslumúrari og hand
langari hefja vinnu, þarf gólfplata
og gólflistar (með rafleiðslum og
þakfestilykkjum) að vera tilbúin.
Eftir því sem við verður komið
þurfa dyrakarmar, gluggar og
hleðsluleiðarar í innhornum að
vera settir upp og skorðaðir. Þessi
undirbúningsvinna er yfirleitt gerð
af trésmið.
FLJÓT HLEÐSLA
Sjálf hleðslan er mjög fljótgerð,
og hefur það sýnt sig í verki. Þann
ig var sumarið 1967 hlaðið ein-
býlishús í Fossvogi. Hollenzukr
múrarasveinn, Andries Hendriks,
hlóð húsið, og var það fullhlaðið
6 vikum frá því að byrjað var að
grafa fyrir grunni. Með betri und
irbúningi hefðu þrjár vikur nægt
til hleðslunnar, þó með þeim fyrir-
vara, að veðrátta sé hagstæð.
ÓDÝR BYGGINGAR-
AÐFERÐ
Erlendis eru steinsteypt lág-
hýsi allt að því óþekkt fyrirbæri,
m.a. vegna mikils kostnaðar, og
bendir þróunin í þá átt, að grinda
hús og hlaðin hús úr millistærðar
blokkum eigi sér mesta framtíð.
Vermsmiðjubyggð hús með heil-
veggjum eiga stöðugt erfirðara
uppdráttar vegna mikils stofnkostn
aðar og lítilla skifti- og breytan-
leika.
Aukin þekking á undirstöðum
húsa á jarðskjálftasvæðum, meiri
gæði á hleðslusteini og múr-
blöndu, og síðast en ekki sízt rann
sóknarstofuathuganir á gerð hlað-
inna húsa, mæla með þessari ódýru
byggingaraðferð, og gæti breytt
þeirri skoðun, að verðmætisrýrn-
un krónunnar réttlæti hinn háa
byggingarstofnkostnað og langan
byggingartíma.
Hleðsla mát
MÁTSTEINN OG MÁTHELLUR
Mátsteinn og máthellur eru not-
aðar sem skilrúmsveggir á milli
burðarsúlna og burðarveggja.
burðarveggir í lághúsum, innan-
klæðning á reykháfa, og sem lofta-
steinar í gólf til þess að spara
mótatimbur.
Þessi byggingaraðferð byggist á
algerlega tvöföldum útveggjum úr
mátsteini og máthellum úr gjalli
(rauðamöl) frá Seyðishólum.
Greina má milli einangraðra fbúð
arhúsa og útihúsa sem ekki eru
einangruð. Gert er ráð fyrir steypt
um gólflistum með raflögnum,
bæði undir út- og innveggjum.
Hefur það reynzt hentugt, þar eð
meginreglan er að veggir séu
ekki múrhúðaðir.
ÚTVEGGIR
Hlaðin eru tvö veggþil. Ytra
veggþilið er notað til hlífðar gegn
veðráttu, þ.e.a.s. sem regnkápa og
vetrarfrakki. Innra veggþilið er
ti! burðar á gólfi og/eða þaki og
ti! einangrunar Ytra veggþilið er
máthella 9,5 cm. að þykkt og
er tengt inora veggþilinu með eínu
galvanseruðu vírbéizli á hvern fer
metraveggjar . Innra veggþilið er
HÚSGÖGN sem fengu viðurkenningu á sýningu
húsgagnaarkitekta „Húsgögn 68“ eru til sýnis og sölu
í Skeifunni. Fáanleg úr tekki og eik.
Gunnar Magnússon húsgagnaarkitekt

SKEIFAN
KJÖRGARÐI