Tíminn - 18.03.1969, Blaðsíða 9

/

ÞRffiJIIDAGUR 18. marz 1969.
Útgefandi: FRAMSÓKN ARFLOKKURINN
Rramkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þórartnn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
C- Þorsteinsson. Pulltrúi ritstj órnar: Tómas Karlsson Auglýs-
ingastjóri: Steingrínrnr Gislason Ritstjómarskrtfstofur t Eddu-
búsinu, símar 18300—18306 SkrifsWur: Bankastræti 7. Al-
greiðslusimi: 12323 Auglýsingasími: 19523 Aðrar skrifstofur
sími 18300 Áskriftargjald kr 150,00 á mán Innanlands. —
f lausasölu kr 10,00 eint. — Prentsmiðjan Edda hf.
Kaupmátturínn 15,2%
minni en 1959
Á sunnudag birtist hér í blaðinu línurit um þróun
verðlags og kaupmáttar tímakaups verkamanna s.l. 10
ár. Kemur þar fram, að kaupmáttur tímakaups verka-
manna hefur minnkað frá því í marz 1959 til marz 1969
um 15.2%.
Kaupmáttur tímakaups í dagvinnu jókst nokkuð, er
vinnuvikan var stytt á árinu 1965 í 44 stundir. Kaup-
máttur vikukaupsins jókst hins vegar ekkert við það.
Með samdrætti í atvinnu hafa fæstir verkamenn ann-
að, en dagvinnukaupið að lifa af, þ.a.a.s. þeir, sem á
annað borð hafa vinnu. Sé kaupmáttur vikukaupsins
reiknaður út, kemur í Ijós, að hann hefur minnkað um
22,3% síðan í marz 1959.
í marz 1959 höfðu stjómarflokkarnir þó nýlokið við
að lækka allt kaupgjald 1 landinu með lögum, þar sem
teknar voru aftur þær kauphækkanir, sem atvinnurek-
endur Sjálfstæðisflokksins höfðu boðið fram á silfur-
diski sumarið 1958 til að koma ríkisstjórn Hermanns
Jónassonar frá völdum.
Verkamaðurinn fær nú nær fjórðungi minna fyrir
vikulaun sín, en'hann fékk fyrir vikulaunin í marz 1959.
Svo stórkostlegur hefur orðið árangur „viðreisnarinnar“!
' Samt er því haldið fram af ríkisstjórninni að hið eina,
sem standi atvinnurekstrinum fyrir þrifum á íslandi sé
of hátt kaupgjald þessa verkafólks!
Þegar „viðreisnin“ hófst var fagnaðarboðskapurinn sá,
að hin nýja efnahagsstefna mundi hafa í för með sér
stórkostlega eflingu atvinnulífs með tilsvarandi kjarabót-
um almennings.
Hinar auknu tekjur almennings meðan aflauppgripin
stóðu yfir samfara síhækkandi verðlagi á útflutnings-
vörum, áttu rætur að rekja til eftir- og næturvinnu laun-
veganna. Kaupmáttur tímakaupsins jókst ekki.
Á sama tíma og þessi reynsla fékkst af „viðreisnar-
stefnunni“ álslandi jókst kaupmáttur tímakaups verka-
fólks í nágrannalöndunum jafnt og þétt. Enda er svo
komið, að íslenzkir verkamenn eru hálfdrættingar í
kaupi á við stéttarbræður í nágrannalöndunum.
Getur verið að stjórnarherrarnir haldi það ennþá, að
það sé hægt að telja fólki með heilbrigða dómgreind
trú um það, að ekkert sé bogið við þá stjórnarstefnu,
sem slíkum „árangri" skilar? Þrátt fyrir hina raunveru-
legu kauplækkun sem orðið hefur á þessu tímabili við-
reisnarinnar, eiga ýmis fyrirtæki í erfiðleikum nú. Vanda
þessara fyrirtækja verður að leysa með öðrum hætti en
þeim að lækka enn kaup hinna lægst launuðu. Sannleik-
urinn er líka sá, að fjöldi atvinnufyrirtækja á líf sitt
undir því að kaupmáttur almennings vaxi.
Um hvað er ‘deilt?
Verkalýðshreyfingin hefur ekki farið fram á annað,
en að sú hefð, sem ríkt hefur í kaupgjaldsmálum undan-
farna áratugi verði ekki rofin. Það hefur verið föst
hefð, þegar gildistími kjarasamninga rennur út, að kaup
hefur gerið greitt samkvæmt kaupgjaldsákvæðum síð-
asta samnings, þar til nýr hefur verið gerður. Verka-
lýðshreyfingin hefur engar kröfur gert aðrar en að sú
hefð verði ekki rofin. í því felst það, að áfram verði
greiddar verðlagsbætur á lægstu laun. Samt leyfa mál-
gögn ríkisstjórnarinnar sér að ásaka verkamenn um óbil-
girni og kröfufrekju. — TK.
TÍMINN
Ingvar Gíslason alþm.:
LAGAFRAMKVÆMDiN
SKIPTIR ÖLLU MÁLI
Fáein orð um frumvarp til laga um menntaskóla
Frumvarp til laga um mennta-
skóla var til 1. umræðu í neðri
deild alþingis s.l. fimmtudag.
Menntamálaráðherra ___^fylgdi
frumvarpinu úr hlaði með
ræðu, gat þess m. a. að frum-
varpið væri samið af nefnd
sérfróðra manna, sem í áttu
sæti forstöðumenn mennta-
skólanna, háskólarektor, ráðu-
neytisstjóri í menntamálaráðu-
neytinu o. fl. Ég, sem þessar
línur rita, lét í Ijós þá skoðun,
að frumvarpið væri jákvætt og
til hóta í flestum meginatrið-
um. Að vísu hafði ég, sem
fleiri, athugasemdir að gera við
1. gr. frv., vegna óheppilegs
orðalags greinarinnar um vald-
svið ráðherra að því er varðar
stofnun menntaskóla, en
menntamálaráðherra lýsti yfir
því i umræðunni, að hann
myndi ekki standa í vegi fyrir
því, að greininni yrði breytt.
Það, sem hér fer á eftir, eru
höfuðdrættir úr ræðu minni
s.I. fimmtudag:
Ég tel það fyrst og fremst
jákvætt við frumvarpið, að i
því felst viðurkenning á nýj-
um viðhorfum gagnvart hlut-
verki menntaskóla og starf-
semi þeirra. Frumvarpið er
þvi að sínu leyti stefnumótun
og þó fremur STAÐFESTING
Á STEFNU, sem menntaskól-
arnir hafa þegar viðurkennt í
verki, að svo miklu leyti sem
kostur hefur verið.
. Frjálslynd stefna.
Eins og fram kemur í grein-
argerð menntaskólanefndar,
sem er höfundur frumvai-psins,
hafa menntaskólamir „í sívax-
amdi mæli teldð upp margvís-
lega nýbreytni ... og ... í öll-
um menntaskólunum standa
yfir einhverjar breytingar á
tilraunastigi, allt frá niðurfell-
ingu einstakra skyldugreina til
stofnunar nýrra deilda.“ Frum-
varpið er því staðfesting á gildi
þessa tilraunastarfs. Af þessu
sézt, og rétt er að hafa það í
huga, að jafnvel gildandi lög
um þetta efni veita nokkurt
svigrúm tU breytinga, til ný-
skipunar á námsefni og
kennslutilhögun. Einnig ber að
hafa í huga, að frjálslyndir og
athafnasamir skólameistarar
hafa þegar hafizt handa um ný
skipan menntaskólanáms, sem
rofið hefur stöðnun og íhalds-
semi á þessu sviði. Gildi frum^
varpsins felst aðallega í því,
að nú skal með lögum knýja
íhaldssama skólastjóra, ef ein-
hverjir eru að verða, til þess
að láta af kyrrstöðutilhneiging-
um sínum og fylgja frjáls-
Iyndri stefnu í anda nútímans.
M.ö.o.: Hér eftir eiga aftur-
haldssamir skólastjórar ekki
að standa í vegi fyrir nauðsyn-
legum breytingum á starfi
menntaskólanna, ef öðrum skil
yrðum er þá fullnægt. Af þess
um sökum er ávinningur að
frumvarpinu. Það er spor í
rétta átt.
Leysir ekki allan vanda.
En jafnframt þvi sem ég
lýsti stuðningi mínum við meg
Ingvar Gíslason
inefni frumvarpsins, leyfi ég
mér að minna á, að ekki leys-
ir það allan vanda menntaskól-
anna, þótt að lögum verði. Frv.
hefur ekki í sér fólgna neina
lausn á aðalvanda menntaskól-
anna um þessar mundir, en
hann er skortur á húsnæði og
tækjabúnaði, þ.e.a.s. kennslu-
aðstöðu í samræmi við stefnu
þessa frumvarps, — svo og
meinlegur skortur hæfra kenn
ara í mörgum greinum. Ég vil
því leggja áherzlu á að frum-
varpið, þótt að lögum verði,
leysir ekki aðalvandamálið,
heldur fer lausn þess algerlega
eftir framkvæmd þeirrar
stefnu, sem þar er boðuð.
Spumingin er, hvort húsnæðis-
mál skólanna verði Ieyst og
hvernig það megi verða, hvort
unnið verði að því að efla
tækjabúnað menntaskólanna,
koma upp viðunandi bókasöfn-
um og kennslubókakosti og síð-
ast en ekki sízt, hvort bætt
verði úr kennaraskorti, sem fyr
irsjáanlegur er, ef auðið á að
vera að framkvæma stefnu
menntaskólafrumvarpsins.
Þau atriði, sem ég hef hér
minnzt á í stuttu máli, eru
ákaflega yfirgripsmikil og
vandasöm úrlausnar, ein út af
fyrir sig, en samþykkt þessa
frumvarps er mjög gagnslítil,
cf ekki fylgj:- athafnir á þeim
sviðum, sem ég hef nefnt.
Flest, sem í þessu frumvarpi
stendur, er þess eðlis, að fram-
kvæmd laganna skiptir þar
öllu máli. Bókstafurinn leysir
í sjálfu sér ekkert af vanda-
málum menntaskólastigsins.
Allt stendur og fellur með
framkvæmdinni. Ég held það
sé afar nauðsynlegt að gera sér
grein fyrir þessu þegar í upp-
h afi. Frumvarp sem þetta má -
ekki vekja neinar falsvonir
um bráðí. lausn þess vanda,
sem við er að etja. Hið sanna
er, að löggjöf ' þessum anda
gerir vandamál menntaskól-
anna að mun augljósari en þeg
ar er orðið að þvi leyti að rík-
isvaldið — þar með Alþingi —
tekur á sig siðferðilega ábyrgð
á viðhlítandi framkvæmd slíkr
ar löggjafar, þ.e.a.s. þá ábyrgð
að tryggja það, að lögin verði
annað og meira en pappírs-
gagn.
Víti til varnaSar.
Við höfum því miður nokkra
reynslu af því, að stundum
verður velhugsuð og vel meint
löggjöf lítið annað en pappírs-
gagn. Sumir mikilvægustu
þættir fræðslulöggjafarinnar,
til dæmis að taka, hafa löng-
um verið sem orðin tóm. Það
stafar af því, að fræðslulög
eru ekki framkvæmd eins og
til er ætlazt. Það hefur tekið
miklu lengri tíma að fram-
kvæma lögin en upphaflega
var gert ráð fyrir. Ég nefni
það, að framkvæmd fræðslu-
skyldu og lítrýming farskóla-
fyrirkomulagsins átti að taka
6—7 ár miðað við árið 1946,
en þessu verkefni er ekki Iok-
ið eftir nær 23 ár. Og nú boðar
hæstvirtur menntamálaráð-
herra lengingu fræðsluskyld-
unnar! Það er lagaskylda að
hafa fullnægjandi gagnfræða-
skóla í hverju fræðsluhéraði.
Ekki hefur það verið fram-
kvæmt enn sem komið er.
Slík dæmi eru víti til varn-
aðar.
Ég minni því enn á það, að
framkvæmd nýrra menntaskóla
laga er fyrir öllu, en ekki gerð
þeirra, orðalag og samþykkt
eitt sér.
Mörkum heildarstefnu.
Þá ber háttv. þingmönnum
að hafa í huga, að þetta frum-
varp fjallar einungis um af-
markað svið innan víðtæks
málaflokks, — menntamál-
anna. Þetta frumvarp gefur
ekki til kynna, hver sé heild-
arstefna í fræðslu- og mennta-
málum þjóðarinnar. En það
skiptir ekki litlu máli, að heild
arendurskoðun þess mikilvæga
málaflokks verði látiu fara
fram og henni flýtt svo sem
auðið er, auk þess sem þessi
mál þurfa sífellt að vera í rann
sókn og endurskoðun. Á þetta
hafa Framsóknarmenn hér á
Alþingi bent margsinnis á und-
anförnum árum og flutt tillög-
ur í þá átt. Þessar tillögur hafa
ekki náð fram að ganga, og ég
leyfi mér að efast um að hæst-
virt ríkisstjóm hafi sinnt því
verkefni nægilega af eigin
hvötum. Hér er um stærra
verkefni en svo að ræða, að
það verði unnið af einum
manni eða mjög fáum. Til þess
að framkvæma slíka endur-
skoðun þarf að koma til víð-
tækt rannsóknarstarf í félags-
og skólamálum, samstarf
margs konar sérfræðinga og
samvinna við kennara. Heildar
stefnu í menntamálum verður
að reisa á sérstökum skóla-
málarannsóknum ( víðri merk-
Framhald á bls. 15
ÞRiÐJUD£GSGR$NIN
3