Tíminn - 09.04.1969, Blaðsíða 8

8
TIMINN
MIÐVIKUDAGUR 9. aprfl 1969.
Á VETTVANGI DAGSINS
Það kom fnaim í ræðu, sem
Eysteinn Jónsson héllt á AI-
þinigi niú fyriir páistoamia, að ríkis
Stjómiiia t^idi bagkvæmiaira að
láitia smíóa hafrannsókmairskip
eilendiis, en alð láiha gera það
hér heimia. 1 ræðu sinini gagn-
rýnidi Eysteinn þessia sitefniu,
sem rílkisisitjárniin hefuir valið.
Það, sem Eysteiirun gagnrýndi
einikum var það, að bæitt væri
við slkuildiirniair erlemdis á mieð-
an aitrvininfuiieysinigj'ar þægju at-
vinmdeysiisbætur hér, án þess
að mega láta arðbæria vimnu af
hemdi í staðinm.
Þetta er að flytja vininiuina út
úr lamdinu, veiita erilendum
mönrn' viimnu í stað Menzikra.
Þessi umimæli Eysteims vekja
til umihuigisumar um ýmis önn-
ur aitriði, sem hið saimia giidir
um.
Dæmiið hiýtur að vera au'ð-
reikmað fyirúr hveim sem er,
mer'- að því er viirðdist ríkis-
stj .a.
Við kaupum skip, fáum allit
amdvirðii þess lámað eriendis
frá, og eirns og alir vita, verð-
um við að greiðia lániið aftur,
þegar aö skuidadögum kemiur.
Ef við hefðuim tekið lón í
peniimgum í stað þess að taka
það í fuiiiunininimi vöru, hefðum
við getað keypt hráefni fyrir
peninigairaa, siíðan hefðu ísfenzk
ir iðmaðiarmenn getað umbreytt
hráefmiumum í verðmætari vöru
með því að leggja fram sírna
vimnu, sem er nú xnun ódýrari,
eftLr gemgLsfelliinigarniar en
áður var, og eiimniig ódýrairi en
eriend ivnrna af sömiu sökum.
En þessi leið er ekki valiim,
I stað þesis að skdpið, sem
kostar hvoirlki meira né minma
en 180 mdiljómir króraa, keypt
tiilbúið frá útlöaduim, en a
ístondá gamga memn atvinniuiiaus
iir og lifa á styrkjum, styrkirm
ir eru að upphæð frá 200—300
kr. á dag. Þessir sömiu menn,
sem nú hafa styrkioa, mumdu
fá nálægt 500 kr. meina kaup
ef þedr ymnu fuiiam vinnudag.
Setjum svo ,að eitthvað af
þessum mömraum feragi viminu
við sm'íðii siíiks skips, ekki allir
beint, en sumir fænu í verka-
miammastörf, sem t.d. járnsmið-
ir eru nú í o.s.frv., þá yrðd
aukmimg vimmu 100% fynir þessia
memn, en þeir hafa nú þegar
um 33% af laumumum, sem
þeir femgju með því að vLrana,
svo að kostmaðarverð vimnunm-
ar við skipasmíðima mumdi
ekiki verða mema um 67% af
því sem hún væri, ef ekki
Innflutningur sr/endrar vinnu
/ stuð aýtingur ísi vinnuafís
- er of ríkur þáttur í íslenzku efnahagslífi
vænu tekniir memn, sem mú þeg
ar fá Laum án þess að mtega
láta vimrau í staðiinn.
Eins og ailiir vita, ieiðiir það,
að edmn getur keypt vöru eðá
viranu af öðrum tii þess, að sá
getur aftur keypt það sama, og
svo koll af kolii, peraimigarnir
veita mö-mnum mikiia vinnu, og
í raumimmi er það svo, að ef
peningar koma imm í lam-dið,
verka þeir örfiamidi á aiit at-
vimmu- og viðskiptalíf, þar til
þeir eru serndir úr lamdi.
Af bessuim sökum hafa iðn-
reken-dur og aðrir hent fólfci
á að kaupa heldur innlenda
vöru ef það er hægt, með því
haidast penimgarrair í landinu
og eims og við höfum orðið svo
áþreifanlegia vör við að undan
förn-u, þá eru það pemimigarnir,
sem ö-liu virðast sitjórna.
Því verð-ur það að teljais-t
vafasöm ákvörðum, jafn-vel þótt
haigstæð kjö-r séu á þessu láni
að flytja vinmuma út úr laindi-nu
á m-eðan fólk fær fé án þess
að láta vinmu í staðinm.
Ei-ns er þ-að m-eð hrá-efni og
vimnu, ef hægt er að baupa
hná-ef-mi itnnianiiands, þá veitir
þ-a-ð þeim vinnu, sem framl-eiða
það.
Af þedrn sökum verður það
hagkvæmiara .fyrir landsm-enn,
ef hægt er að framkvæma eða
fairmleiða með s-em mestri
notkun ínnlen-dira þátta.
Við eiiguim semenitsverk-
smiðju, sem f-ramfeið-ir sem-ent
úr innliemdum jarðefraum. Það
er svo m-eð öl fyrirtæki, að
þau bera si-g bezt, ef hægt er
að nýta dýram véla-kost sem
mest. Á síðustu tveim árum
hafa húsibygigiinigar mjö-g dreg-
izt samian, og af því ieiðir, að
sem'entsmotkuin minmkar. Ef
sem-ent er fluitt út verður það
a'ðeins gert m-eð te-pi, fiutninigs
kostmaður verður of hár.
Sementíð er framieitt úr ís-
lenzkum j-arðiefnum, að vísu
e-ru þ-au ef-rui unoii-n -með að-stoð
véia sem mota o'llíur og vara-
Muti o-g þurfa því erl-ent fé til
ýmiissa nota. Eims er ofn sem-
entsverksmiðj u mn-a-r hitaður með
oillíu.
En það er mifcills v-irði að
geta látíð fyrirtæki framleiða
sem mest, af áðureefndum
ást-æðum, svo og því, að við
þau viinmiur fólk, sem er rnauð
synlegt að hafa virnnu.
í þessu dæmi um sememts-
verksmdðj'Uima og mýtmd hemnar
vákmar sú spuinmirag, hvar sé
að f'iirana þær framkvæmdiir,
sem miíkið semient þurfa. Ég
gemg út frá því sem vísu, að
miemn getí verið saimmália um
þaið, að sem'emtsverksimiðjuma,
sem og aðrar verhsmiðjur beri
að nýta sem bezt.
Það sjá eflaust margir lausn
þess van-da, hvemdg skuid no-ta
fraimleiðsiu-raa, í hen-di s-ér.
Sú liausn, s-em mér leemur
í hu-g er draumur miargira ís-
lien-dimga, a-ð fá steypta vegi
uim 1-andið. í mörg ár hefur
verið mikið um það talað og
af áhuiga, að stefna b-eri a-ð
þvi sem fyrst, að fá steypta
vegi um lamdið aiit.
Tii þess höfum við öli hrá
efnd, við höf-urn nægae vimnu-
kraft, einku-m á sumrin, þegar
fjöldi skólafólks kemur á
vinnumiar-kaðimn, og vissulega
ke-m-ur st-eyptur vegur til með
að spara stórfega viðh-al-d öku
tækja og einis spairar steyptur
vegur eldsmeyti, en-duimýjun
bifreiða þarf ekki að fiara
fram eins oft o-g elto o.s,frv.,
en slík atrá-ði hafia v-erið reifcn
uð út m.-a. við skattlaigmingu
Kefiiavíburvegar.
Við laignimgu si'íks vegar,
sem mun-di tii dæm-is miðaður
við eimia beiima braut frá Reykja
vík tii Norður- og Austurlands
og eánniig tii Suðurlan'ds, en
það mun vera siíkur vegur,
sem flestir telj-a, að 1-eggja
beri, mundi m'eginkostnaður
vera vimmuafl. Það er innliemt,
og eáos og þegar hefur verið
greirat frá, er það eitt af þeim
aitriðuim, sem miáM skipta. Hins
vegar er ekk-i fram hjá þvl að
líta, að vilð slífcar sitórfiram-
kvæmdir er óhjákvæmii-egt að
nota mdkið af stórviirkum vél-
uim. Þótt gert sé ráð fyrdr þ-vi,
að mú þegar séu til vétoríiaimd
inu, sem eru ammað hvort ilto
eða ekkert nýttar, en það er
emgan vegimn víst, að svo sé,
nota véltarmar hrennsiuiefoi og
vairahliuti, sem kosta erlendam
gjaldeyri.
Nú kem ég að aðaikostiimum
við slibar fTtamkvæmdir, sem
vegala-gniimg kriing um Iiaodið
hefur að mirnu áMtó, það er
d-reifing vimnuonar. Atviinnuiieys
ið hefur verdð um ailt larad,
nú -er það að -vísu mjöig mirnnk-
an-di á R-eykjanesi og öðrum
stöðum, þar sem útigerð er
mikil, en ammairs sitaðar er at-
vionuleysið nofckuð viðtækt og
emgin skjót lauisin þess vanda
á næsta lieití.
Það værd því hægt að hefja’
framkvæm-dir víða á landimu
í eimu, hve mikiar fraimkvæ-md
irmar vrðu á hverjum stað gætí
fairi-ð ef-tir þvd hvað atviomu
leysd væri m-íkið á hiverjum
stað ef framk-v væru miðað-
ar við þ-að aðailega að útirýma
aitvinnul-eysáau. Síðan myndu
endar má saman etfár mo-kkur
ár og þrátt fyrir það, að lán-
tökur yrði að taka erlendis frá,
mun-di gjai'd-eyrir sparast eios
og áður greindi, en aiuk þess
þykir mér ekki fráleitt að
huigsa sér að íslendimgar muodu
vdlja tóna fé tii slíkra fram-
kvæmda, ekki sízt ef þau lán
væru tryggð fyrir rýrnu-n af
völdum mnlenidra g-eingisfell-
imga eirns og erlendu tónin eru.
Tii greiðsiu á vegunum mundu
tolte-rn-ir koma fram sam b-ed-ma-r
greiðsiur, og sparoaðurion á
gjaid-eyri vegma ökutæfcjamraa
sem óbeiraar greiðslur.
Að tnínu áMt: yrð-i á-viimning
urfcira af þessum fraimibvæmd-
um sá, að atvinrauleysi yrðd ef
til vili úr sögunoi, eo það efast
ég ekki uim, að sé mesta böi,
sem mokkumn miaon getur hent
að hafa ekfci vioou.
Stæmstó þröstauldur, sem
fyrór verður ef til þessara
framikvæmda yrði h-uigsað atf
alvöm, yrði sjáMsagt fjárm'agn
tól framfcvæmidanna svo
og það, að ekki er tíl mein
áætlun um hvar siífcur vegur
sfcuM Miggja, og verður ef tii
viil efcfci fyrr en að loknnm
margrta ára riannisófcnum. En
ekM fimnst mér þó óhuigsaodi,
að hægt sé að áfcveða liegu
haos á ýmsum stöðum, eánk-
um þar sem haran muradi ligtgja
nálægt fcaupstöðum, en þar er
hægast að -byrja framOcv-æmd-
ir, ef redfkoað er m-eð því, a'ð
fyrst og firemist sé verið að
neyoa að útvega sem fliestum
vinrnu.
Ég mirantist á skól'afólk hér
áðao. Það er víst, að efcki eru
mangir eins áhyggjufuffir um
finaimitiðinia og skól'afólkið nú
á dögum. Það sér margt finam
á atvinnuleysd á sumri kom-
aradia, efcki fær það atvinnuleys
iisbætur og sumiir eru svo iÍLa
settir, að sumiarvinnia er al-
gjört sOdlyrði firekara náirns.
Það eru uppd raddir um það,
að á ísOiandi sé ekki mógu mik-
iOO huradnaðishluti fólksdns tonig-
skóiaigengið, eidd nógu mikil
aukninig í menot-askóilum o.s.
frv. Nú nýiega h-efur veriö
gert mdOrið tíl þess að bæta
sbiputoig máms ioraan skótemma,
rétt um dagiimn kom firam á
Alþimgi fruimvairp um rmennifia-
skóla og síða-n um háskóia. Er
mLkið um það rætt, að nú sé
miibið gert tíl þess að korna tíl
mióts við mememdur, vainidamiál-
im, sam valda óedrð-um erl-eodis
séu leyst hér á friðsaml. hátt.
Vissulega er það góðra gjalda
vert, að hugsað sé um skóla-
fóikið. En var svo mikil þörf
á þesisu nú? Er ekOri þörfin
medró á öðrum sviðum? Er
efcki meári þörf á því að fá
fólk til þess að koma f skólaraa
Eða öllu heldiur gera fódfci
ldieyft að vera í skóia.
Það er víst, að eraginn ísiiend
iragur sættir sig við það, alð
það séu forréttiodi hioraa ríku
að 1-æra, en svo getur orðið ef
Fraimnald á ols. 15
Hilmar Jónsson: Orðið er frjálst
Smákrati ræðir við toppkrata
Ég leyfi mér, hr. memntamála
r-áðhe-rra Gyltfd Þ Gísl-ason, að
senda yður n-okkrar Mraur, sem al-
mennur þegn í þe-ssu tondi og fé-
laigi í sa-ma fio-kfci og þér. Með
tilldáiti til þessa hetf é-g valið þessu
b-réfi heitið: Smáfcrati ræðir við
top-pkrata.
Tii að gera i-aoiga sögu stutta
skuliuim við byrja, þar sem uandir
ri-taður hefur sótt um stöðu bóka
fuiltrúa ríOdsiins. V-egoa þeirrar
jimsiófcnar átti ég tvö sartxtöl við
yður og Eggert G. Þorsteinson,
’áðherra. Ég tel ekOd rétt á þessu
sti-gi mádsd-ns að sfcýra frá áður-
g-reindum samtöi-um frá orði til
orðs en þau vo-ru skráfiuð niður þeg
ar í stað. Hios vegar kom fra-m l
viiðtalinu við Eiggert G. Þorsteías
son þær upplýsinga-r, að B-eneddfct
Gröndail m-undi fá þáveramdi stöðu
Stefáns Júldusisonar, É-g saigðí
þetta mokfcrum mönraum, fl-estum
fcrötum og bar peim saman um
að þetta gætí efcki sikeð. Það sama
sagði kunnur stjórnarandstæðiingur
Aðeiims einn miaður, góður kunn-
iogi mion og kratí saigði: „Ef
Eigg-ert eða Gylf: h-afa sag-t þetta,
þá er þetta búið og gert o-g skipt
ir engu hverjir sækja aðrir um
stöðuna, á sama hátt og það var
fyrirfiram ákveðið að Stefán fengi
embætti bók-afuililtrúans.“ Nú ætla
ég e'fcbi að g-era að uimræðuefná
embætifiisveitinigu bókafúMtrú-aos
þar sem u-ndirritaðu-r var einn af
umsækjendumum og stjóm bófca
varðarféOiagsios hefur þegair tekið
fram á o-pimbeirum vettvaogi þau
atriði, se-m máii skipta. Hi-ns v-eg
ar toom fram í yfdriýsingu yðar
um það mál sjón-armið, sem mér
þyOrir rétt að benda ailm-e-nniinigi á
tói iglöggvunar uim huigarfar yðar.
Þér segið: ..Löggjafinn hefur ekki
Mitið þa-nn-ig á, að nám eða próf
í bók-asafnsfræðum sé n-auðsynl-egt
tii þess að ge-gn-a stöðu þeirri,
sf.-m hér om ræðir.“ Samt er það
staðreynd að maður þessi á að
vera yfdrmaður ailra almen-ninigs
bófcasiaf-na i lamdinu. Með ley-fi að
spynja, -hr. mendtamiálaiiiáðlhjerra,
til hvers ei*u menn aö menmta siig?
Ég v-erð því miður að tafca undir
orð eins kernnara sem sagði við
mig í dag: „Svo virðist, sem nú-
veranidi menntamiálaráðOi'erra sé
séróiega í nöp vdð vígorðið: mennt
er miáttur."
Oig ég sn-ý méi þá aftur að veit
imigu Benadikts Gröndais í emb-
ættó forsitöð'Uimannis Fræðsiumynda
safnisins. Nú liiggur fyrir að B-en-e
diOd; mun ekfci afsiala sér þimg
memnsfcu. Það þýðir að hann muo
vera fjarverandi frá störfium í
Fræðslumymdasafninu hálft árið.
eiomitt banm tíma. þegar notfcuin
safinsins e-r mes-t. Enigdon dregiur
hæfirai Benedlifct-s í efa, aftur á
rmóti sé-r hver heilviita m-aður að
hanm hef-ur mjög tafcmarkaðan
tí-ma tiil dð vinna þarn-a. Vitasfcu-la
getið þér bent á aðra þinigmenn,
sem gegna opinberu-m embættum
og tafca ef cii vLl-1 full iau-n fyrir,
þótt þeir k-omi hvemgi nærró. En
nú spyr é-g aifltur: er þetta eftir
breytmiiveirt? Hvermiig g-eta siíkir
herrar taiað um spilMmgu hjá öðr
um, þegar svo-na er háttað hjá þeim
sj'áltfUm, Og hivað tomigt verður þá
þess að bíða að almeiimLmgiur litur
á stjómmáiamemo upp tól hópa sem
hugsijómaiausa b-itlimgalbrask-ara. Ég
helid, að bér ættuð að eyða mioni
tíma í að brjóta van-damál _ laod
búmiaðari-ns til m-ergja-r. ísl-enzk
mennámigarmái eru vissuilega í
deiigiu og bau kalla á m-enm, s-em
vilja vimna heiðarlega o-g ósk-i-ptii
að vamdamálu-num AllþýðufLokikut'
inm var stofnaður. s-em fiokkur
hiinmar vdnnandi aiþýðu. Það er a-1-
va-rlegt mai. ef t-oryztumenn han-s
fjaróægja-st s-vo huigsjóná-r og stefrnu
mál hans að opiniberu hn-eyksli
veldur. Þegar svo er fcomi-ð sögu
eiga Minir ubreyttu liðsm-emn að
segja Mmgað o-g ekki lemgra.
Með flok-ksfcveðju.
Hiimar Jóusson.