Tíminn - 20.04.1969, Blaðsíða 3

5UNNUDAGUR 20. apríl 1969.
15
TÍMINN
Helgí Benediktsson:
MATTHÍASI boðið upp í dans
Atgeirinn hljóður, bogastrengur brostinn. — Þá fær Matthías málið
Moitito:
„M'amgiuir teátlleauir íuigl
fer inieið ríimlieiysáisriuigl,
þaið er irýrasita flóður, slíkt endemiis
þrugl
Það eir íslandi veirst,
ef uim ininl'öin'dim bersit,
sú ihfct andlega.pestiin, svio
sllcá'l'diþjóðin f'erst."
„Þau eriu óifá ,,þjófmiaðainmiál'i)n‘‘
i pðliiltíistoi sögu íslands á þessairi
öld. Mannonði miairgra 'hefir veri®
ebold'ð, Og hiversu oft ekyildii fóllk
ek'ki 'hafia sagt uim þá, sem trúað
er fyrir því að semj'a þessa sögu
en miisinota þamn trún-að í hita bar
áttUininair: f.jári skriifar hann vei.
Afslkiaiplega er hamn sleiiptif penni.
En miundi það vera Guði þðknan
iegit að iniota dýnmæta hœfiiileilka
tiil þess eimis að ræna póttiiitíisikain
anidstæðimig því sem mest eir um
vert: Odðistíir oig miaininiorði?“
Þanniig iýkur Matthias Jóhannes
sen gi’eiimairiiálkúru í Mongunblaðimu
3 -apriil s. 1. s'Mrdag, en greim síma
JoaMar M'attMias: „É-g var 14 ára
á aóunni“. Umrædid grein er að
uppistöðu till siitur úr því, sem
Mattihfas bailar dmög áð óprenf
aðlri sjálifsiævilsögu Björns heitins
Krisitjánssoniar ásamit með sundur
ieátum umiþenikiinigum Maitthí'asiar
sjáíUfls krydduðu íismeyigilegu narti
í garð S'ambandisiins, bauipféiags-
skaparims í tondinu oig samiváamu
stefnumiraar, þar sem h-atur í giairð
þeirtna Ttryiggva heitims Þónhalis
sonar og Jónasar Jóirasison'ar endur
speglast, og svo er frásögnám botn
uð með hræsniisií'vafii því, er að
fraiman gmeinir, sem Mkaorðum
höfundariras og rni-ætti gjar.raan
segija: Öðruim fónst en eidki þdr.
Að því er menm utam Iteyfcja
vfkur álhraarir, þá er þeMdmg
þeimna á M'aittlhíasi Johannessen
Iheist bundin váð mitdeilur og miáia
ferM, sem Matthíias þessá stofraaði
tii í samilbaradi við gmeiniarfcorm, sem
Hjáilimitýr Péturssom skrifaði í Tfcn
ann fymir niofclkmuim ámum og miefndi:
„Slkyidu 'bátar mírair móa í dag.“
Matthías iíögsótti Hjáimtý fyrár
gmeinina og mitstjóm Timains fýnir
bimtinigumia en hlaut ’eflcki eftimtókju
sem erfiði, uimifmam það að verð-a
að aimenmu athlægi uim ísiaind
ailllit, en í gnein sámnd -gerði Hjáim
t>T sfceimimtillega gnein flyrir því
'hrversu góðslkiðldin íslenzfcu hafa
ort fyrr og síðar og svo aftur á
móti hifersu rímileysiingijamni'r með
þru'gli sínu fœra hliOstæðiar fmá
sagnáir úr hinuim lásrtinæm'a sfcirúða
Skáildistoapamiins í andllega tötra.
Eklkii er ástæða til þess að rekja
hér sumdur hinm lævislega, miarg-
sumdumsliibna vef gneimar Maitthías
ar, en iítimm .gmeiða .gerir hann
miinniinigu Bpönns Kiristjánssonar,
sem eiras og sjáillfsagt er, hefir fnam
að þessu fenigið að hivílla í fmiði í
þögn gmafar simmiaæ, og mundi bezt
að svo h'é'ldii fram, uimfmam það
máLsstonafiáh.nei'gð M'atthiíasar hef
ir mú raskað graifamró h-ans með ó-
fyirirséðum aflieiðimgum. Björn
Krisbjánssoin vam á vissum hiluta
ævislkeiðB síns harður og um sumt
'eftimtelkttainver'ður kaupsýsluimaður
sem talisverðum sbyr sbóð um, og
fór Bimni er hamn óð fmam á rit-
vöMaira, l'ilkt og Agli Skailll'agriiins
syrai, er bann baitlt á siig steiinhell
ur á bak og fyrir, svo að hann bitu
dklki vopn, en með hiðisbæðuim
hætti ’hiuigffdist Björn Krástj'áinsson
binda sér í bafc og fyrdr orðagjiálf
ur fnj'állsnar samikeppni.
Bjömn vam skiaipmiifciM og Skap
bairðuir svo sem fymr er getið og
Skall hér gmeint frá smáatviki því
til sönnuin'ar. Ritani gneinar þess
amar varð Bimmi Kristjánssymi sam
sfcip-a í nóvemb'er 1923 með „ís-
la.nid“ stoiipi Samieiniaða félagsiins til
Kaupma'nnahaifniar. Eitf kvelid ferð
arámiraar sátu þeir uppi í reyksail
stoipsins og spiiuðu á spill, þeir
Egiill Thorarensen toaupfélagsstjóri
á Sellfossi, Áigúst Ámmamn, stór
toaupmiaður í Reyfcjavílk, Siiguirðuir
Eggemtz fbnsætiismáðlhenra og
Eggemt Olaesen hæstamétbaiiilögm'að
ur, en ýimair aðrim farþegar stóðu
uimlhivemfis spitomennima og fyligid
ust með þair á meðal Bjönn Kráist-
jánisson og H'jalti Jónisson sfkip-
stjóri. Ummæðluetfni í þessum hópi
vomu fljáirreiður Sparisjóðsimis á
Eymairhaáctoa en ummæddur Spami-
sjóðuc sbóð þá fljiáirhagsáega höM-
um faeti og hafði Bj'ömn Kristjiáns
som efnt til fum'diah’alda þar eystma
að þvá tilliefni. Bjöm sfcamt miðmm
vimsamtegum orðum inm í ummæð-
umnar, en Magniús Tomfiasion sýslu-
maður í Ámmessýsilu, sem var í
hópi spiJamainmaran'a sTOiraði harlka-
lega. Gelkk þá Bjönn Kristjám&son
að spil'a/bonðiinu og mak Maigmúsi
Tonfaisymi motona tojaffitóhögg. Maign-
ús (Mljóp uipp fmá bomðinu, en menra
genigu á miltli og var Bjöm leddd-
ur til fammrýmis .síns, og varð
eklk.i fretoar að. Björm mum er
þetta stoeði hafla staðið á sijötugu
og má af þessu atvitoi ’geiba sér til
uim hver skiapbaiilka hans hetfár ver
ið er hann var á .góðuim aldmi er
sáoap hams var slítot á þessum tíma,
’ en etotoi alMilöragu siðar ffiét Bj önn orð
falto uim það „að nú væri hamm
búimtn að fymimgetfia öálum, hamn
væri næstum búin að flyrimgefa
Magnúsi Sigumðssyni" og út frá
því sjómainmiði gebuir það emgum
orðáð að gaigni að vema að vefcja
upp vafasamar, ósanmar og rarag-
snúrnar fmásaignir öðirum til til-
efnáisllausB líasts. Bj'önn Kristjáins
son hefár vaf'aáaust verið ýmsum
mianntoostuim búimm, ásaimt með
ríkum stoapbrestum sem sibumdum
umðu honurn að famambá'lma, en ef
meta á stamf Björns, þá mun jarð
flræðiiathugainár hans bema hæst.
Um það verður eitoki deilt, að Jón
as Jónsson fmá Hrilflliu er sá þjóð
miálastoönuinigum ísliendimiga sem
'hæst 'hefir bomið á tuttuigustu öl'd
ininii, og fer iilflia á því að hamn fái
eikki að hivíila í fmiði í gröf sim.ni
fyrir m'álslkmaiflshm'eiigð óvitumra
mammia. Var nóg að gemt, og um of
em eamistooraar mannigerð toom í
veg flymir að Jóraasi látmuim væri
sý.nd sú sjálllfsaigða háitbvisi að
grafla hamn á mílkistoostnað og út-
varpa jamðamflör h-ams, m'anmsins
sem stotf'rasetti úibvampið, en því
verðum etotoi breytt og smæð þeirrna
sem þar stýrðu vemkum verður
ekltoi 'glieymt. Bn það fer sérstalk-
Iiega ilUla á því, að ritstjóri Morgum
bteðsims s'kulii vera að mamta í
Jónas Jónisson frá Hmilfllu látinn.
Engiiinm mnaður úitlendur né inm-
leradur hefir flymr rné síðar sýmt
Morgumibtoðiinu og þeiim sem því
btaði stýma tilsvara'nidi rausn og
gj'aflmiilidi eimts og eimmitt Jómas!
Áratuigum saman taom heilzt etotoi
svo út bfliað aif Momgunhlaðirau, að
þar væru etoki bimbar, 'gmei.n og þó
oftar gireiniar fulllliaæ-atf nrði, róga
og iflllmiæligi og persóauiiiegum
meiðdragum um Jóraas Jónssom.
Etf Jóraas Jónisson befði verið
saimia siranás og M'atltíhías Johianm
essem oig ættmienn hans um mál-
sótonir og fébótaikmö'fur fýrir blaða
sltonitf, þá hefði Jóraas getað látið
dæma á ritstjómana og útgáiflustjórn
ima þa!ð mifldiar fébætur og refsirag
ar, að fébæturnar beflðu miumið
mMflijónuim Ikiróraa og bæði rit-
stjóriaærair, útgálfiustjórm Momgum-
btoðisimis og útgálfuifélag orðið bók
staiffleiga gjiai'dlþmota.
Þetta gerði Jónias Jórassora ekki,
hanra svamaði máiiefmaliega og snéri
aMtatf vömn í sóton í hiverju máli,
þess veigraa varð starlfisdagur Jón-
asiar jiatfn igilfltuidrjúgur erns og raum
ber viitná um og vegma þessa ör-
tositis og gjiaifmildi Jómasar við
Momgunhliaðið og aðstairademdur
þess, þá hetfir MiattíMas Johannes
sen þar mú rfkullegt Mflstfiramtfæri
fymir að fyllia biaðið mieð rímleys-
ighnoði og öðru á-lítoa iesetfmi, og
verðiuir það að telijaist illa famið að
Miattíhíasi skuilii eíklki takast að veiita
hæfMeiflcum símum í fmjómri far-
vog heldur en raun ber vitrai um.
Eims og telija má að Skúlli Maign-
ússon, N-Þiinigeyimguir, hafd mieð
Ininmébtiiniguinuim stofinisett Reyfcjja-
vík sem vamanlegam hiöfuðsbað ís-
liands, þá miá aneð Miiðstæðum
hætiti telja að Suðmm-Þiinigeyimgum-
imm Jónas Jórasson frá Hriffllu hafi
bmeytt Reytoj'aivák úr hvemsdiagslegu
fásltoim'anniaþompi í nútima borg.
Engimm maðuir flymr né síðar hef
ir omðið Reytojiaivíik, sémsbaCdlega,
auto lamdiinu öMu, ammiar eiins .gifitu
smiður eirnis og Jónas Jónsson frá
Hrilflu.
Eitt aif fýnstu viðlbrögðuim Jónias
ar í ráðherratáð sinni, var að
hiiaupa uradir baigga með kvenma-
'samibötoumuim að koma byggiin/gu
Liaoidspítaillam's álfraim,. svo málku
hverjiar st'órfmamltovæmidirmar aðma,
Sundhölflin, Þjóðfleálkhúsi'ð, Arnar-
h'vofl'l, HáEÍkóflaibyggiimgim og HaiM-
grím'stoiirtoj'a svo stikliað sé á því
sem hæst ber fyriir auigium. Lamds-
banlkinn vaæ gemður að þjóðbanika
þjóðiamiininiar og seðfliaútgáifam erad-
urflneimt þjóðiinini til 'barada úr
fliiömidum emleradis hiluitaifélaigs og
flcaupsýslustétbuim þjóðamimmam,
jalfnt samwinnuifélögum eims og
toaupmiönmum og verzlumarmeltostri
í fommá 'hllutaféliaga stoöpuð eðli-
flieg starfssíkyliirðá og þamniig mætti
flieragd iteilja.
Ýimisuim kanm að toomia í hug, að
Miatthías Johannessem, hiaÆi í hita
barátbunmar genigið feti fmamar í
storiffum sínum, heldur en stöðu
hiaiœ og ráítstjólraá'bymgð sæmir.
Öðmuim dettum í huig að balki sliitr-
amma úr æviisögu Björms Kristjáns-
somar búi gamiuíl beisfcja fmá j‘n'1
em emhætti afa M'atthíásar Jo-
h'anmie'ssen var toigt raiður vegna
breytinga og endurhóta á skipu-
lagi meðfemðar dámsmáila, tola og
skattíheiimtu í Reylkjaivífc og þinig-
meáðáinia siern firæg varð á sínurai
tííma og varð tM þess að sett vomu
Jötg um hámamk þiragfarartoaups.
Bn alMt sfllilkt eæ fmamtovæmd
breyttra og bæbtra sitanfsih'átta sem
fýtgir iflraimiþróuiiiimni, þótt sl'itoar
fmamltovæmdiir hflljóti óhjátovæmil'ega
að bitna rnieir á eimum en öðmum,
ea em éklkii tMefmi tiil pemsónulegr
ar óvilidair, enda eru þeir memm
iílfla hæfiir tái að riffsflýra blöðum,
sem lláta máflstað vífcja fyrir
pemsónu'liegri 'afbmýði og minnámátt
aalkeranid. Pami hins vagar svo, að
þeir Miomguiniblaðsmieniniiimir telji,
málista® síniuim vel hen.ta að láttnir
rraeran fái ekki að hivífla í friði
vegna mnáilsstoratfshneiigð ritstjóra
simaia, þá verður ektoi undam því
sltoorast, eftiir því sem tilefmi Iku.nma
að igefast tii, að endurprenta frá
saignár friá þeim tfcnum þegar öld
urnair risu hæ'St í stjórnimálabar-
áttuirani á undaraföinnuim ámaituigum.
Oig þá rniun svo fara að stór hluti
þjððamiininiar rniun snúast tM vamraar
fyrir iáltma aifmeksmenm sina.
Helgi Benediktsson-
ILLA HORFIR mú í mnál'etfn-
um viranumaxfcaðsinis, er at-
vimnurie&endiur hiatfa áfcveðiö
að beita haTfcafleiga vertohanns-
vopninu 'gegn m'jög hógvæmum
vertofaiHsaðgerðum verkaflýðs-
hreyifinigariininar. Telja sumur,
að aflger stöðvun sé framumd-
an í firaiml'eiöslu og þjónustu
fflestri, etf atviinnurefcemduir
haiida áfram á þeirrni braut sem
þeir hafa mú marfcaö.
Fiestir eru sammál’a um, að
þessar aðgerðir atvimnurelk-
enda séu mium harfcaiegri og
alvarlegri en nototour hafði bú-
izt válð. Vefcjia aðgerðir atvimmu
rekenda enm meiri furðu, þeg-
ar litdð er yfir farimn veg og
aithugað hvemsu hógværir verk
lýðsl'ei'ðtoga'rrair hafa verið.
f NÓVEMBER í fyrra mót-
aði verkalýðshreyfinigin af-
stöðu sína tifl verðtryggimigar
Launa svo skýrt og auigljósflegia,
að allir mátbu skiflja. Jaffm-
framt var sú afstaða það af-
dráttamiauis, að ljóst var að
etoki yrði fmá hennii homfáð.
Þessi afstaða flcom fraim í á-
lyktum Alþýðuisaimhamdsþinigs
ins í nóvemiber um efmahags-
og kj'aramáiLa. Þar vaæ lýst
þeimri igruradvaiLlaitoröfu og lág
m'arkslkmöifu vertoaflýðislhreyf-
inigarimmar, að verðl'agsbætur
á laun yrðu áfmam gre’iddam
ársfjórðumigsfliega á laun.
Það mií.li því hverjum
manni vera það Ljóst þegar í
móvemberLoik í fymra, að hér
var uim að ræða láigimamks-
toröfu, sem siagt kröfu sem
efclki yrði hvikað faiá.
VEGNA HINS aiLvamlega at-
vimniuiástainds og mitola atvinnu
leysis, sem að mestu leyti or-
sökuðust af rairagri stjórnar-
stefnu í efiraahaigs- og atvinnu-
málum, var megireáherzlaa
fyrst lögð á samtoomuflag um
atv'mnu'máiin, . uim aufcma at-
vinnu, en um það hafðá Al-
þýðuisambam'dsþiinig eiranáig gert
ítamleiga og skorin.orða álytot-
um. Samtoomulag um þau miái
náðist í jainúar — var undir-
ritað þamu 17. þess mánaðar.
Þetba samOoomulLag iliofaði
miotokuð igóðu er það var uradir-
ritað. Aftuir á móti hefur öll
flramtovæmid miáLsi'ns verið með
þeim endemum, sem við er að
búast atf núiverandd stj'órravöfld-
um, og eæu því eran á þriðja
þúsunid einstákílinigar atvimnu-
Lauisir og engin toróina af 300
miflflljónium, sem um var samið,
'toomin í gaguið.
ÞRÁTT FYRIR að Allþýðu-
samhandiSþimg haflði sfcýrt telk-
ið fram, að verð'iaigsbætur
Sfcyiidi greiða ársifjórð'unigsflega,
og toafði þannig faiið forystu-
rnönnum samtafcannia að
tryiggja vorðiagsbætur á Laun
1. marz í ár, hófust viðræður
uim verðtirygginigu LaU'nanna
eltóki fyrr en þrjár viitour voru
liðraar af febrúar. Áður hafði
vertoalýðshreyfingira haldið
mitola ráðlstefnu^ til að ítreka
toröfuna ifrá ASÍ-þingimu, og í
álytotun þeinrar náöstetfau
sagði „að það Mrj'óti að vera
al'gjör Migmankskratfa samtak-
araa nú, að staðið verði við þau
fyrirheit, sem tooma fram 1
saimmiraignuim fdá þvi í marz
1968“ — netfniliaga að greidd-
ar venði „vísitöLuuppþætur á
toaup á áriinu 1969.“ Þatta var
sem saigt eran uraöinstrifca® sem
„.ailigjör lágmiartoslkiratfa“.
ÞETTA VAR enin freflaar
uin'dirstrilkað með þvi, að kjör-
in var 16-manna-nefnd tii rið-
ræðraa við atvimouir’etoendur
um þetta eina atriði, þessi
n'etfmid slkylidti etoki ræða um
neiitt annað.
Síðar toom reyndar fram, að
verkaflýðShreyfdinigim gætd fall-
izt á, að eitthvað ikæmi í sffað-
iinin fyrir verðlagisbætumniar, ef
það jatfingil'di í öllu því sem
verðlia'gs'bætunniar veita laura-
þegum. 16-manna-nefradira
væri þaaniig til vdötals uim
slíkt, ef firam fcæmu um það
tiiffiögur finá abviranurékendum
eða sáttasemijara. En skiflyrð-
ið var aftur, a® það, sem kynna
að toonna í staðiran, hefði jafnt
giflldi fyrir launþega og verð-
tryggimig lauraiamraa.
VIÐRÆÐUR hófiust þrjár
vilkur af febrúar, og enn sýndi
veirfcalýðshreyfliragin miiflcla ró-
semi — furðu mitola rósemi að
mongra álálti. Hún lót það við-
igaragaist, að sáttafundLr væru
haflidnir í hátt á anraan mán-
u® án þess að þar kæmi neitt
fram, er til samfcomute'gs
toyraini að leiða.
Og þegaæ sá tmni var liðinn,
sýndd hún enn hóifsemi og
veiffti atvinniuretoendur og rífc-
isstjóm, sean sbendur á bafc
við atvinnuretoendur, enm eina
viðvörumáiraa, tveggja daga afllis-
herj arverkf'allL'ið eftir pástoaraa.
Era a'tvimnuretoendur og rik-
iisstjórn virtust enn e'toki skilja
aflstöðu vertoaflýöshreyfiragar-
inraar, þótt á henni hetfði ver-
ið hamrað í tæpa fimm mián-
uði.
Sáttaraetfndira eifctoi befldur,
enda hún vafaiítið í höndum
, rlkisstj órinariiniraár.
ÞETTA KEMUR greinileg-
ast firam í þeim „umræðugruind
veLli“, sem sátbainefmdiin hefur
lagt fram og er hin fáránileg-
asti miðað við allar aðstæður.
Sú tilllaiga er í átta l'iðawn.
Einn fjafllar uim lffeyrissijóð í
áfönguni. Það er svo sem á-
gætt, en er löggjaf'airatriðá sem
m.a. Framisótonarmenn hafa
haimrað á á ALþLragi í á ana-
an árabuig. Það máá á ekfci
Framhaid á bls. 22