Vísir - 27.11.1977, Blaðsíða 6

6
LÍF OG
Þeir voru náttúrufæðissinnar: Shakespeare — Franklin — Rousseau
Grænmetisstefnan eBa
náttilrulækningastefnan á sér
allmarga fylgjendur hérlendis
sem erlendis. En hiln á sér
reyndar langa sögu. A fyrsta
blaöi Bibliunnar er þess getiö aö
i fæöu manneskjunnar eigi aö
vera allar jurtir og allir ávextir
sem vaxa.
Mannkynssagan sýnir aö á
timabilum hagvaxtar og fram-
fara meöal þjóöanna er hdfsemi
ogeinfaldleikieinkennandi fyrir
matarræöi þeirra, sem beinist
mjög aö nýtingu afuröa jurta-
rikisins. A timum velmegunar
og öryggis hefur sifturámóti
neysla kjöts og víns sóttá aftur.
Nautnalif og siöferöislegt aftur-
hald hefur siöan smátt og smátt
leitt til hruns þjóörikjanna. Þaö
var einmittmeö takmarkalaust
neysluæöi aö baksviöi sem
náttUrufæöishreyfingin þróaöist
innan griska heimsveldisins og
slöar I þvl rómverska.
Kellogg kunnir baráttu-menn
náttúrufæöis. A Noröurlöndum
geröu Daninn Mikkel Hindhede
(1862-1945) og Svlinn Are Ware-
land (1876-1955) slikt hiö sama.
Af framansögöu má ráöa aö
náttúrufæöisstefnan hvlldi fyrst
og fremst á siöferöislegum og
trúarlegum grundvelli. Vegna
þess aö menn höföu ekki á þess-

annast flutning næringarefn-
anna ásamt súrefni, frá vefja-
frumunum til háræöa blóösins.
Þetta gerist vegna þess aö hrá-
metiö eykur á óútskýröan hátt
rafspennuna milli vefjafrum-
anna og háræöablóösins.
Finnski Nóbelsverölaunahafinn
A.I. Virtanen (1895-1973) túlkar
hins vegar heilsubótar eigin-
Pýþagóras
Taliö er aö griski heim-
spekingurinn og stærðfræöing-
urinn Pýþagóras (570-500 f. Kr.)
hafi lagt grundvöll aö þessari
hreyfingu. Sókrates og Platon
voru einnig samþykkir þeirri
hugmynd sem lá aö baki henni.
Hið sama geröu rómversku
skáldin Hóras, óvid og Virgill.
Vegna trúarinnar á sálnaflakk
er það grundvallarregla
margra austrænna trúarbragöa
eins og brahamatrúar,
hindúisma og búddhisma aö
vernda líf dyranna.
En meö fornaldarmenning-
unni hvarf náttúrfæöistefnan
nánast meö öllu. Hugmyndir
hennar lifðu einvöröungu i
nokkrum kaþólskum klaustrum
til okkar tima. Meö endur-
reisnarskeiöinu fóru ný viöhorf
aö gera vart viö sig á ýmsum
sviöum og mörg þeirra leiddu
smátt og smátt af sér græn-
metisstefnuna eins og viö þekkj-
um hana nú.
Trúarofstæki?
Margir kunnir menn úr ver-
aldarsögunni frá þessum tfma
eins og Shakespeare, Milton,
Voltaire, Rousseau og náttúru-
fræðingarnir Carl von Linné,
Georges Cuvier og Benjamin
Franklin meöal annarra voru
stuöningsmenn hófsemdar og
einfalds matarræðis sem aö
verulegu leyti var grænmetis-
neysla.
1 byrjun 19. aldaruröu Banda-
rlkjamennirnir Sylvester
Graham og John Harvey
Til eru ýmsar gerðir náttúrufæöisstefna. AUar eiga þær sameigin-
legt aö banna kjöt blóöheitra dýra til neyslu. Sföan greinast menn f
þá, sem einvöröungu neyta grænmetis og úthýsa mjólk og mjólkur-
afurðum, þá sem neyta mjólkur og mjólkurafuröa auk ávaxta,
grænmetis, hneta, korns og þess háttar, og þá sem Ifka boröa egg.
ari tíö getaö fært fram neinn
visindalegan rökstuöning fyrir
henni voru náttúrufæöismenn
gjaman álitnir ofsatrúarmenn.
Rannsóknir
Á okkar dögum hefur hins
vegar þessi vlsindalegi rök-
stuöningur fengist. Læknirinn
Maximilian Bircher-Brenner
(1867-1939) íSviss lagöi frá upp-
hafi þessarar aldar áherslu á
hrámeti grænmeti og ávexti á
matseðli heilsuhælis slns I
Zurich sem ráö gegn ýmsum
sjúkdómum. Hann hefur lagt
mikið að mörkum viö visinda
lega skýringu á gildi náttúru-
fæöis. Hann hélt þvi fram aö
hrátt grænmeti og ávextir hafi
mun meira orkugildi en soönir
ogþóeinkanlega dýrakjöt.Siöar
hefur hinn frægi eðlisfræöingur
Erwin Schrödinger (1887-1961)
komist aö svipuöum niöur-
stööum eftir öörum leiöum.
A 4. áratugnum staöfesti
prófessor Hans Eppinger I
Vlnarborg athuganir dr.
Birhcer-Benners og sýndi fram
á aö ferskt hrámeti yki hæfi-
leika háræöaveggjanna til að
leika hrámetis meö hliösjón af
enzýmum, en ekki veröur
fjallaö um þaö hér.
Það borgar sig...
Rannsóknir á slöustu árum
hafa leitt I ljós að hjarta- og
æðasjúkdómar, — helstu bana-
mein velferðarþegna stafa fyrst
og fremst af mataræöi. 1 fyrsta
lagi af fiturikri og sykurauöugri
fæöu og sigarettureykingum en I
ööru lagi hafa grunsemdir vis-
indamanna siöustu tvo áratugi
beinst æ meir að allt of mikilli
neyslu eggjahvituéfna (kjöts,
eggja og osts) sem höfuöorsök
dauöa af völdum h jarta- og æða-
sjúkdóma. Þessi neysla veldur
þvi aö eggjahvituefni sem leys-
ist mjög treglega upp og nefnist
„amyloid” myndast I miklu
magni I likamanum og safnast á
æðaveggi, veldur æðakölkun og
torveldarflutning næringarefna
frá háræöablóðinu yfir I vefja-
frumurnar, jafnframt því sem
þaö eykur kólesterólinnihald
blóösins. Allt þetta eykur hættu
á dauöa vegna hjarta- og æöa-
sjúkdóma.
Það viröist þvi borga sig að
gerast náttúrufæöismaöur.
Mmm
— saga þess og gildi
Sunnudagur 27. nóvember 1977 vism

LITLA KVOLDSAGAN

Afi íkorni fer til tannlœknis
Afi ikorni var alltaf að
|horast og það var vegna
þess að hann borðaði ekk-
íert. Hann var með
tannpinu/ en hann þorði
| ekki að fara til tannlæknis-
1 ins.
— Ég hef aldrei farið til
Itannlæknis á ævi minni/
sagði hann, og ég er of
gamall til að byrja á þvi
I núna.
En það fór óskaplega í
Itaugarnar á'honum, þegar
hann heyrði alla hina
ikornana í kring bryðja
hnetur, en hann sjálfur gat
| ekki tuggið neitt.
— Farðu í burtu, sagði
hann geðillskulega við
Samma litla íkorna, sem
var að borða sérstaklega
fallega hnetu.
Ef hann borðar ekkert
Iverður hann að engu, hugs-
aði Sammi með sér og
hljóp i burtu með hnetuna
Isína.
Vinir hans afa íkorna
jurðu regiulega áhyggju-
fullir. Þeir voru vissir um,
að hann yrði að engu og
sögðu honum það. Þá brá
honum illilega og þaut af
stað til tannlæknis og bað
hann að taka strax úr sér
jtönnina.
En áður en tannlæknir-
inn gattekið tönnina, skipti
afi íkorni um skoðun. —
Nei, sagði hann, — ég er
hræddur.
En þá sá hann disk fullan
af hnetum á borðinu hjá
tannlækninum. — Þú mátt
eiga þær, sagði tannlækn-
irinn.
— Ég? sagði afi íkorni
undrandi.
— Já þegar ég er búinn
að taka skemmdu tönnina,
sagði tannlæknirinn.
Aumingja afi íkorni var
svo svangur og hneturnar
voru svo freistandi. —
Taktu bara tönnina, sagði
hann.
Tannlæknirinn var svo
fljótur að taka tönnina, að
afi ikorni vissi varla af
því. Þetta var góður
tannlæknir, hugsaði afi
íkorni.
Hann var svo sannarlega
ánægður, þegar hann fyllti
vasa sína af hnetum og
þegar hann kom út i skóg-
inn, gaf hann öllum vinum
sínum hnetur.
— Ég skil ekkert í því,
af hverju fólk er svona
hrætt við að fara til
tannlækna, sagði hann við
hina íkornana. Ég ætla að
fara aftur til tannlæknis,
þegar önnur tönn
skemmist i mér.
!/

V
f t
•y
w
Lárétt:
1. skrifar
4. timabil
5. fornafn
7. greinir
9. hreyfa sig
11. ieggi.
Lóörétt:
1. Blóm
2. á fæti
3. örn
6. smá rigningu
8. nudda.