Vísir - 11.02.1978, Blaðsíða 19

VISIR Laugardagur 11. febrúar 1978
19
til að styðja við bakið á þeim.
En þetta er -.i.hægara sagt en
gert. Erfiðleikarnir eru mikl-
ir og reynslan sýnir að fang-
ar leiðast út i afbrot aftur.
Mikilvægast fyrir þá er að venja
sig af drykkjusýkinni. Hún er
gegnumgangandi fylgifiskur af-
brota ef ekki bein orsök. Ef þeir
geta hætt að drekka og hætt
lyfjanotkun og jafnframt slitið
sig úr gamla félagsskapnum þá
sýnir reynslan að afbrotin sjálf
eru þeim engin fýsn. Það er lifs-
munstrið i kringum þau sem
þeir sækjast eftir.
Þetta eru atriði er snúa að
fanganum sjálfum en svo er það
spurningin hvernig þjöðfélagið
tekur við þeim. Ef þeir hafa set-
ið einu sinni inni eru þeir
stimplaðir og eiga sér ekki upp-
reisnar æru von. Þetta leggst oft
á sinnið á þeim og þegar þeir
losna út þá loka þeir sig inni og
geta einhvern veginn ekki hugs-
að sér að láta sjá sig meðal
fólks.
AA-samtökin hafa hjálpað
mörgum úr þessum vitahring og
tekist að losa þá við áfengis-
neysluna. Það má nefna fleiri
aðila eins og fangelsisprestinn
og starfsmann Verndar. En það
er ekki hægt að hjálpa þeim sem
enga hjálp vilja þiggja. Við
spuröum þá hvað þeir ætluðu að
gera þegar þeir kæmu út og
fengum gjarnan hið sigilda
svar: Detta i það.
Þegar fangarnir losna biða
vinirnir gjarnan eftir þeim i
leigubil fyrir utan og það er
strax byrjað að djúsa. Þá fara
peningarnir fljótt sem þeir hafa
unnið sér inn meðan þeir voru i
fangelsinu. Fangarnir standa
oft með fullar hendur fjár þegar
þeir koma út og er hægt að segja
margar sögur af þvi hvernig
þeim hefur tekist að eyða þvi
meö undraveröum hraða.
Það var einn hörkuduglegur
fangi sem hafði unnið sér inn
eina og hálfa milljón i akkorðs-
vinnu i fangelsinu. Viku eftir aö
hann slapp út var hann búinn að
éyða þessum peningum og það
fór ekki allt i nytsama hluti.
Annar fór út með 300 þúsund á
mánudegi. Næsta miðvikudag
var búið að stinga honum inn
fyrir innbrot og þá var hann bú-
inn að eyða peningunum. Það er
algengt að fangar fari út með
200 til 500 þúsund og eyði þvi á
fáeinum dögum.”
Kerfið ræktar afbrota-
menn
Hvaða tilgangi þjónar það að
loka menn inni? Eru fangelsi
ekki úreltar stofnanir?
„Það er samróma álit flestra
afbrotasérfræðinga að refsing
bæti engan mann. Markmið
refsinga er fyrst og fremst sam-
kvæmt hegningarlögunum: Að
vernda almennt réttaröryggi.
Viðhald lögbundins þjóðskipu-
lags, auk þess að fullnægja rétt-
lætistilfinningu almennings er
ekki sættir sig við það að menn
skerði órefsað mikilvæg réttindi
annarra. Við erum innilega
ósammála mörgu sem þarna
kemur fram og öðru er að fang-
elsismálum lýtur. Við teljum þó
að fangelsi séu nauðsynleg það
verður aldrei hægt að vera án
þeirra.
Okkar álit er að það sé grund-
vallaratriði að gera fangana
ábyrgari fyrirgerðum sinum en
gert er. Það á að dæma þá sem
hafa framið auðgunarbrot til
þess að vinna fyrir þvi tjóni sem
þeir hafa valdið. Auðgunaraf-
brotamann sem þjáist af
drykkjusýki á ekki að dæma i
fangelsi heldur á sérstakt hæli.
Þrátt fyrir að skilorðsbundnir
dómar séu nauðsynlegir, til að
þeir sem fremja sitt fyrsta af-
brot geti bætt ráð sitt, hafa þeir
ekki gefið nógu góða raun. Það
er mikið mein að það er gripið
allt of seint til refsinga. Það eru
dæmi þess að menn hafi fengið
þrisvar ákærufrest og þar á eft-
ir þrisvar sinnum skilorðs-
bundna dóma. A meðan halda
þeir að áhættan við afbrotin sé
engin. Þeir forherðast og verða
árásargjarnir. Afbrotaferillinn
er oft orðinn 3 ár eða lengri áður
en þeir eru settir inn enda er
viðkvæðið hjá þeim: Við héldum
að við kæmumst upp með þetta.
Þarna er kerfið beinlinis aö
rækta afbrotamenn.”
Kvenfangar í einangrun
„Það er varla hægt að láta hjá
liða þegar fangelsismál eru
rædd að benda á hina bágu að-
vert er að ihuga og reyndar oft
verið bent á þau(m.a. i sjón-
varpsþætti er var sýndur nýlega
um fangelsismál i Danmörku.
Þar var vikið að ósamræminu i
sakfellingu á auðgunarbrotum.
Sá sem falsar ávisun upp á
nokkra tugi þúsunda er stungið
inn og er stimplaður af þjóðfé-
laginu og á sér vart uppreisnar
von. Hins vegar virðast þeir
sem svikja milljónir undan af fé
samborgaranna sleppa og njóta
jafnvel enn meiri virðingar en
áður.”
Hvernig er að föngunum bú-
ið?
„Það er stór munur á fangels-
um. Litla-Hraun er stærsta
fangélsið. Það virkaði á okkur
sem heimilisleg stofnun. Þar
var vel að öllu búið og vinnuað-
staðan var góð. Og við fundum
að það var vinsælt fangelsi. Það
eru þó nokkrir gallar á þvi að
okkar mati. Þar er gifurlega
mikil lyfjagjöf. Og við vitum til
þess að fangi tók upp á þvi hjá
sjálfum sér að hætta á lyfjum.
Hann taldi það vera heilsu-
spursmál fyrir sig. Fangarnir
þar hafa mikla peninga undir
höndum og sökum þess hve
fangelsið er opið er auðvelt að
smygla inn eiturlyfjum til
þeirra sem vilja.
A Kviabryggju hafa fangarnir
mjög frjálsar hendur innan
fangelsisins. Einn stærsti kostur
þess er að þar er engin lyfja-
notkun. Það er galli aö vinna
hefur verið þar stopul en það

„Hegningarhúsið Skólavörðustig 9 er tugthús I orðsins fylistu merk-
ingu. Aðstaðan þar er léleg vægast sagtog fangar fá hvorki aö horfa
þar á sjónvarp né hlusta á útvarp."
stöðu fyrir kvenfanga hér á
landi. Eina fangelsið sem tekur
á móti þeim er Hegningarhúsið
á Skólavörðustig 9. Þar hafa
fangarnir ekkert að starfa og fá
engan dagpening greiddan. Oft-
ast er aðeins ein kona i úttekt i
einu eins og það er kallað og er
hún i nokkurs konar
einangrunarvist þvi hún fær
ekki að umgangast karlfang-
ana.
Það gefur augaleið að sú kona
sem þarf að dvelja aðgerðar-
laus þó ekki sé nema nokkrar
vikur auk þess sem hún er i ein-
angrun tekur út miklu þyngri
refsingu en hún er dæmd til að
afplána. I þessum efnum er
brýn þörf úrbóta.
Það eru mörg fleiri atriði sem
stendur nú til bóta. Margir
fangar vilja hvergi annarsstað-
ar vera en þar.
Hegningarhúsið við Skóla-
vörðustig 9 er fornfáleg stofn-
un, tugthús i orðsins
fyllstu merkingu. Húsnæð-
ið er mjög gamalt og öll að-
staða afar léleg. Fangar fá ekki
að horfa á sjónvarp né hlusta á
útvarp hvað þá meira. Það hef-
ur aðallega verið notað sem bið-
fangelsi fyrir Litla-Hraun en þó
eru dæmi þess að menn hafi af-
plánað dóma þar allt frá tveim
mánuðum upp i sex. Þar er eng-
in vinna fyrir fanga og þeir fá
engin laun. Það stendur til að
leggja það niður með tilkomu
nýs varðhaldsfangelsis fyrir
höfuðborgarsvæðið”. — KS
Fró botninum er ekki nema ein leið -UPP!
Helgarblaöiö fékk þá Valdimar og Þórstein til að velja af handahófi nokkrar setningar úr viötölum
þeirra við fangana. Þess var sérstaklega gætt að útilokað væri að þekkja hver talaði. Þetta eru raddir
beint úr fangelsum landsins.
• „Frá botninum er ekki
nema ein leið — upp'.”
• „Ailt átti að halda i mig:
Börn, heimili og kona sem mér
þótti ákafiega vænt um, en það
var alveg sama hvað ég reyndi,
— áfengið hafði alitaf yfirhönd-
ina”.
• „Mér finnst ekkert mæla
gegn því að sái látins manns
geti tekið sér bólstað i likama
nýfæddrar veru”.
• „Auðvitað er helviti til, —
maður skapar sér þaö sjálfur”.
• „Ef maöur hcfur sifellt ver-
ið að brjóta af sér i þessu lifi
veröur maður að gjaida þess”.
• „Geðþóttadómar viðgang-
ast hér í kerfinu. Dómarar hafa
tnöguleika á að dæma allt frá
mánaðar til tveggja ára
fangelsi fyrir sama brotið”.
• „Hér er allt i einum hræri-
graut: Kynferðisafbrotamenn,
morðingjar og sniáþjófar".
• „Menn fara héöan og liafa
ekki að neinu að hverfa”.
• „Eitt stærsta skrefib setn
stigið hefur verið i fangeisis-
málum hér á landi á siðastliðn-
um árurn er starf AA-samtak-
anna".
• Sagt um sannfærða trú-
menn: „Mér finnst það svo ein-
kennilegt með þessa nienn aö
þeir þykjast sjá allan fjand-
ann”.
• „Ég tel að ef ég heföi veriö
tekinn strax eftir fyrsta afbrot
og settur inn heföi ég hætt
þcssu”.
• „Mér finnst ekki aö ég þurfi
að snúa við blaöinu. Eg hef
kunnað vei við þaö lifcrni sem
ég hef lifað”.
• „Afbrot cru bara rétt til að
skrimta af”.
• „Mér finnst ég ekki skulda
þjóðfélaginu neitt. Ég er ekkert
verri þjóðfélagsþegn en þeir
sem telja sig vera góðborgara.
Þegar maður ihugar þetta kerfi
sér maður að það eru margir
stórþjófarnir. Erfiöismaðurinn
er stórlega arðrændur og þeir
sem gera ekki neitt lifa kónga-
lifi.”
• „Við köilum það ,,að stunda
vfðáttuna” þegar við erum úti
og erum ekki i neinni fastri at-
vinnu, stundum hnupl og inn-
brot, kvennafar og skemmtan-
ir”.
• „Ég er var um mig þegar ég
losna héðan og er á háifgerðum
flótta. Mér finnst að aliir viti
hver ég er og stundum loka ég
mig inni”.
l il 4V4I ,4141141%
Borgartúni 1 — Símar 19615 — 18085

Datsun 100A 71
llvitur. Nú er litib til af smábilum. Komið sjáið og
kaupið. Verð kr. 650 þús. Skipti koma til greina.
n>>.>
-Vfa-.-... ..
j p 1’ lár
Morris Marina Station, 74.
Fallegur biil og góðu standi. Skipti hugsanleg. Verð kr.
980 þús.
Chevrolet Impala 70
blár 4ra dyra. 6 cyl. sjálfsk., afihemlar og vökvastýri.
Ekinn 130 þús. Verð 1.300 þús. Ýmiss skipti möguleg.
Toyota Corolla, 74
Ekinn 57 þús. 4ra dyra. Mjög góöur bill. Verö 1.350 þús.
Aðeins bein sala.
Vantarallar tegundir af nýlegum bílum á skrá
og á staöinn. Seljiö hjá einni elstu og vinsæl-
ustu bilasölu landsins.
I II 4441 4

[ A
Bílasalan
Höfóatuni 10
s.18881&18870
Benz 220 D árg. 72
ekinn 195 þús. km. Snjódekk. Beinskiptur. Ljós-
brúnn. Verð 2 millj. Skipti.
íM
VW 1600 árg. 72
Blár. Otvarp. Ekinn 80 þús. Ný snjódekk. Verö 800
þús. Skipti á svipuöum ameriskum.
11 .n
Datsun 120 Y
ekinn 8 þús. km. Vínrauður. Sumardekk. Verö kr.
2 millj.
Dodge Powerwagon pick-up 74
Breið dekk og felgur, 8 cyl, beinskiptur. Verð kr.
2,4 millj. Skipti.
Þarftu að selja. Ætiarðu að skipta.
Viltu kaupa.
Þá littu við hjá okkur.
Höfum alltaf fjölda bifreiða fyrir fasteignatryggð
veðskuldabréf.