Vísir - 23.06.1978, Blaðsíða 10

10
Föstudagur 23. júnl 1978 VISIR
VISIR
Utgefandi: Reykjaprenth/f
Framkvæmdastjóri: Davið Guðmundsson
Ritstjórar: Þorsteinn Pálsson ábm.
ólafur Ragnarsson :
Ritstjórnarfulltrúi: Bragi Guðmundsson. Fréttastjóri erlendra frétta: Guðmund-
ur Pétursson. Umsjón með helgarblaði: Árni Þórarinsson. Blaðamenn: Berglind
Asgeirsdóttir, Edda Andrésdóttir, Elias Snæland Jóns’son, Guðjón Arngrimsson,
Jón Einar Guðjónsson, Jónina Mikaelsdóttir, Katrin Pálsdóttir, Kjartan Stefáns-
son, Oli Tynes, Sæmundur Guðvinsson, Iþróttir: Gylfi Kristjánsson og Kjartan L.
Pálsson. Ljósmyndir: Björgvin Pálsson, Jens Alexandersson. Utlitog hönnun: Jón
Oskar Hafstéinsson, Magnús Olafsson.
Auglýsinga- og sölustjóri: Páll Stefánsson
Dreifingarstjóri: Sigurður R. Pétursson
Auglýsingarog skrifstofur: Síðumúla B.
símar 86611 og 82260
Afgreiðsla: Stakkholti 2-4 simi 86611
Jlitstjórn: Síðumúla 14 simi 86611 7Jjr\ur
Askriftargjald er kr. 2000 á
mánuði innanlands.
Verð i lausasölu
kr. 100 eintakið.
Prentun
Blaðaprent h/f.
Pólitískt popp
Skoöanakannanir sýna aö í kosningunum á sunnudag-
inn megi vænta meiri háttar sveiflu í íslenskri pólitík.
Annars vegar er þar um að ræða verulega sókn Alþýðu-
flokksins og mikið fylgistap Framsóknarflokksins. Töl-
urnar um tap Sjálfstæðisflokksins og fylgisaukningu
Alþýðubandalagsins eru ekki jafn afgerandi en sýna
framhald þess, sem gerðist í sveitarstjórnarkosning-
unum.
Þróist mál í þá átt, sem spáð er, kemur upp ný staða í
islenskum stjórnmálum. Ljóst er eftir sveitarstjórnar-
kosningarnar að mynda verður nýja rikisstjórn að lokn-
um þingkosningum. En baráttan snýst um það, hvort
vinstri stjórn tekur við völdum á ný eða Sjálfstæðis-
flokknum tekst að halda þeim styrkleika að framhjá
honum verði ekki gengið við stjórnarmyndun.
Þessi kosningabarátta snýst ekki um menn fyrst og
fremst. Það er tekist á um það, hvort landinu verður
stjórnað á grundvelli frjálshyggju eða með miðstýringu
og skömmtum. Ef Alþýðuflokknum tekst að veikja
Sjálfstæðisflokkinn verulega má búast við nýju ringlu-
reiðartímabili f lokkspólitiskrar miðstýringar, undir
vinstri stjórn.
Indriði G. Þorsteinsson rithöfundur benti réttilega á
það í grein hér í blaðinu fyrir skömmu, að mestar líkur
væru á því, að Lúðvík Jósepsson settist á forsætisráð-
herrastólinn, ef f ylgisaukning Alþýðuf lokksins og
Alþýðubandalagsins yrði veruleg. Þetta hefur þegar
gerst í borgarstjórn Reykjavíkur, þar sem Alþýðubanda-
lagið hefur forystu fyrir meirihlutaflokkunum.
Slík ríkisstjórn gæti augljóslega ekki tekið á efnahags-
málunum, því að landið allt myndi loga í átökum um
varnarmálin um leið og Alþýðubandalagið væri komið í
stjórnarforystu. Deilurnar, sem upphófust 1971 með
vinstri stjórninni myndu hef jast á ný, en af miklu meiri
hörku en fyrr af þeirri einföldu ástæðu að áhrif Alþýðu-
bandalagsins í stjórnarforystu yrðu margföld á við það
sem áður var.
Þeir kjósendur Sjálfstæðisf lokksins, sem eru að hegna
f lokksforystunni með því að kjósa Alþýðuf lokkinn eru af
þessum sökum að tefla samstarfi okkar við vestrænar
lýðræðisþjóðir í tvísýnu. Þeir eru einnig að koma í veg
fyrir að mynduð verði ný ríkisstjórn, sem að kosningum
loknum gæti án hatrammra átaka um varnarmálin náð
samstöðu um endurreisnaraðgerðir í efnahagsmálum.
Alþýðuflokkurinn hefur fært eins konar popp yfir-
bragð á pólitíkina og því getað virkjað stjórnmálaþreytu
almennings sér í hag. Að því leyti geta hinir stóru daufu
flokkar sjálfum sér um kennt. En popp í stjórnmálum
leysirengan vanda. Stjórnmálayfirlýsing Alþýðuf lokks-
ins er vissulega um margt ágæt og í f ullu samræmi við
stefnu Sjálfstæðisflokksins t.d. í vaxtamálum.
En í þvi sambandi er rétt að hafa í huga, að Benedikt
Gröndal barðist fram á síðasta dag fyrir útgáfu stefnu-
yfirlýsingarinnar með Lúðvík Jósepssyni fyrir lágum
vöxtum. En þegar sú stefna féll ekki inn í þann pólitíska
poppheim, sem atkvæðaveiðararnir höfðu búið til, var
blaðinu snúið við á einni nóttu.
Þess vegna boðar Alþýðuf lokkurinn nú háa vexti í
samræmi við stefnu Sjálfstæðisflokksins i því skyni að
efla sparnað og koma í veg fyrir óarðbæra fjárfestingu
og verðbólgubrask. Stjórnmálapopp af þessu tagi leysir
engan vanda, þó að hinir flokkarnir séu um margt
þreytulegir.
VINSTRI STJÓRN
- VARNARLAUST LAND
Varnar- og öryggismál hafa
veriö mjög til umræöu aö undan-
förnu af skiljanlegum ástæöum
Skoöanir hafa veriö skiptar i
þeim efnum. Flestir hugsandi
menn eru þó þeirrar skoöunar, aö
Islandi sé, vegna eigin hagsmuna
nauösynlegt aö vera aöili aö At-
lantshafsbandalaginu meö þeim
réttindum og skyldum er þvi
fylgja. 1 tengslum viö varnar- og
öryggismálin hefur mikiö veriö
um þaö rætt, hvort rétt væri eöa
eigi aö krefjast þess aö Banda-
rikjamenn og/eöa Nato kostuöu
lagningu vega um landiö meö
varanlegu slitlagi. Um þetta atr-
iöi eru skiptar skoöanír. Blandast
þar inn i röksemdir um nauösyn
þessa meö tilliti til varnarhlut-
verks lslands eöa aö mönnum
finnst eölilegt, aö Bandarikja-
menn greiöi gjald fyrir afnot
landssvæöa meö þessum hætti.
Eigi skal i þessari grein fariö
nánar út i þá umræöu.
Mál hafa nú skipazt meö þeim
hætti i stjórnmálalifi þjóöarinnar,
aö nú snýst umræöan ekki lengur
um gjald eöa ekki gjald, heldur
um þaö, hvort island veröur i
Nató eöa ekki i nánustu framtiö,
eöa hvort hérlendis veröi varnar-
liö eöa ekki.
Ýmislegt bendir til og Iskyggi-
leg teikn eru á lofti um þaö aö svo
geti fariö, eftir næstu Alþingis-
kosningar, aö áhrifaöfl i Alþýöu-
bandalaginu, Framsóknarflokkn-
um og Alþýöuflokknum, fjand-
samleg Nató/ knýi fram þá
stefnu, aö Island segi sig úr
bandalaginu og varnarliöiö hverfi
af landi brott innan nokkurra ára.
Skal þaö nánar rökstutt.
island úr Nató—
Staða kommúnista er sterk.
Alþýöubandalagsmenn, komm-
únistar Islands, hafa lýst þvi yfir,
aö Island skuli segja sig úr Nató.
Þessi krafa þeirra er algjört skil-
yröi fyrir myndun rikisstjórnar.
Staöa þeirra er sterk m.a. vegna
hinna miklu valda kommúnista i
verkalýöshreyfingunni, sem get-
ur ógnaö hvaöa rikisstjórn sem
er. Reynsla siöustu mánaöa hefur
sannaö þaö áþreifanlega og sýnir
ennfremur, hvernig má misnota
verkalýöshreyfinguna i pólitizkri
baráttu. Þaö hafa bæöi kommún-
istar og Alþýöuflokksmenn gert.
Alþýðuf lokksmenn, sem
vilja Island úr Nató
Alþýöuflokksmenn, sem standa
þétt viö hliöina á kommúnistum i
forustu ASl og BSRB, undirrituöu
i 1. mai ávarpi i ár kröfuna um
uppsögn varnarsamningsins og
úrsögn úr Nató, sem samþykkt
var meö naumum meirihluta á
siöasta ASt-þingi. Þá hafa ungir
jafnaöarmenn samþykkt á þing-
um sinum tillögur, sem eru mjög
fjandsamlegar aöild tslands að
Nató. Alþýöuflokkurinn leggur nú
mikla áherzlu á aö undirstrika, aö
hann sé meö nýtt ungt fólk, sem
byggi á gömlum grunni. Ef þaö er
rétt, eru þaö vissulega alvarleg
tiöindi, aö ungir Alþýöuflokks-
menn og hinir nýju verkalýösfor-
ingjar flokksins, skuli hafa gengiö
til liös viö kommúnista i barátt-
unni fyrir varnarlausu landi og
úrsögn úr Nató. Greinilegt er, aö
Vilmundur Gylfason er áhrifa-
laus maöuri þessum málun innan
Alþýöuflokksins og þvi litils af
honum aö vænta, sem máli skiptir
i landvarnarmálum. Er þaö
vissulega umhugsunarefni meö
tilliti til framtiöarhagsmuna
þjóöarinnar.
Framsóknarmenn vilja
varnarliðið burt.
Sem fyrr er erfitt aö henda
BARNAGÆSLA 1i
Þegar Lúövik Jósepsson var á
laxveiöum hér um áriö i staö þess
aömynda nýja vinstri stjórn, var
hann um leiö á mannaveiöum,
þótt föngin kæmust ekki upp á
bakkann fyrr en siöar. Ný vinstri
stjórn haustiö 1974, meö þátttöku
Framsóknar, Alþýöubandalags
og Alþýöuflokks, heflii gefiö Sam-
tökum frjálslyndra og vinstri
manna kærkomiö tækifæri til aö
safna aö sér fólki i fremur auö-
veldri stjórnarandstööu, þar sem
hermáliö heföi sem fyrr veriö
látiö sitja á hakanum og efna-
hagsmálin heföu veriö i lítt viö-
ráöanlegum ólestri. LúÖvlk og
forusta Alþýöubandalagsins ’mun
hafa taliö viö hæfi, aö borgara-
flokkarnir fengjust viö vandann,
sem vistri stjórnin skildi eftir sig.
Þetta tvennt, aö koma i veg fyrir
stjórnarandstööu Samtakanna og
varpa ábyrgöinni á „fjárhags-
grundvelli” þeim, sem vinstri
stjórnin lagöi á heröar nýrrar
rikisstjórnar borgaraflokka,
hefur nú boriö enn æskilegri
árangur en Lúövik óraöi fyrir I
laxveiöitúrnum foröum. Má
raunar segja aö ekki hafi veriö
fariö i örlagarikari laxveiöi,
hvorki fyrr né siöar, og skulu nú
færö nokkur rök aö þvl hve heppi-
legt þaö var fyrir Alþýöubanda-
lagiö aö vikja meö fyrrgreindum
hætti frá sér kaleik stjórnarsam-
starfs 1974.
Arftaki þjóðvarnar-
flokksins
Eins ogfyrridaginn haföi tekizt
aö stofna nýjan flokk vinstri
manna, einskonar arftaka Þjóö-
varnarflokksins, nema nú átti aö
sameina jafnaöar- og samvinnu-
menn i einum flokki. Auk þessátti
aö reka herinn úr landi, en fyrir
þeirri beitu falla Framsóknar-
menn gjarnan — eöa a.m.k. rétt-
læta þátttöku sfna I nýjum flokka-
myndunum meö slikum fyrir-
slætti. Tveir ungir Framsóiöiar-
menn, sem töldust liklegir til
forustu I Framsóknarflokknum,
og voru kenndir viö svonefnda
Mööruvallahreyfingu, gengu til
liös viö hinn nýja flokk, og var
margt likt meö þeim aöförum og
þegar Þjóövarnarflokkurinn var
stofnaöur fyrir tilstuölan
óánægöra Framsóknarmanna.
Langsamlega flestir þjóövarnar-
menn eru nú gengnir i Alþýöu-
bandalagiö, og þegar Samtökin |
A
Neðanmóls
....“""Y----------\
Indriði G»Þorsteinsson
skrifar: Þeir eru góðir
í kubbaleik séu hinár
réttu fóstrur fyrir
hendi og á það mun
ekkert skorta.
hófu göngu sina var aöeins spurn-
ing hvenær Samtakaliöiö gæfist
upp og hvert þaö færi. Lúövlk og
hans liö vissi, aö þeim mun færri
tækifæri sem Samtökin fengju til
aö viöra sjónarmiö sin og sér-
stööu, væri hún nokkur, þvi fyrr
tækist aö innbyröa þá fram-
gjarnari i Samtökunum.
Stefna út i dauðar kosn-
ingar
Eftir stjórnarmyndun 1974 fóru
hinir ákfari I Samtökunum aö
hugsa sér til hreyfings. Eins og
venjulega voru þaö Framsóknar-
menn, sem uröu fyrstir tii aö yfir-
gefa hina lekuskútu og bjarga sér
upp I móöurskip Alþýöubanda-
lagsins. Var hér um aö ræöa þá
tvo menn, Ölaf Ragnar Grimsson
og Baldur óskarsson, sem lengst
og mest haföi veriö barizt viö aö
halda i Framsóknarflokknum
meöan hægri bylgjan I Framsókn
gekk yfir. Sósialistarnir i Samtök-
unum fóru sér hægar, enda
margir hverjir nýkomnir úr Al-
þýöubandalaginu og mundu hafa
haft fáum vegsaukum aö mæta,
heföu þeir snúiö viö. Þeir Ólafur
Ragnar og Baldur geröu tilraun
til aö leggja Samtökin niöur um
leiö og þeir fóru yfir I Alþýöu-
bandalagiö, en þaö tókst ekki og
nú stefna Samtökin út I „dauöar”
kosningar.
Nýtt valdakerfi
Þeir ólafur Ragnar og Baldur
voruaö vlsu bara tveir menn, og
fulltrúar Samtakanna staöhæföu
viö brottför þeirra, aö ekki
myndu fleiri fylgja. Vinningurinn
yröi þvi aöeins tvö atkvæöi fyrir
Alþýöubandalagiö. Þaö er nú
komiö á daginn aö þetta var mis-
skilningur. Framsóknarflokkur-
inn hefur enn einu sinni lagt Al-
þýöubandalaginu og gömiu deild-
inni innan þess, til stóran skerf
atkvæöa i þýöingarmiklum kosn-
ingum, og mun halda áfram aö
leggja þeim til atkvæöi. En
Ólafur Ragnar haföi fleira i far-
angrinum en tálbeitur handa
framsóknaratkvæöum. Hann
flutti meö sér hugmyndir um nýtt
valdakerfi Alþýöubandalagsins,
sem byggjast skal á auknu
bændafýlgi og samvinnuverzhm-
inni f landinu. Bændafundir Lúö-
viks Jósepssonar eru engin til-
viljun, og margt I hinni n'ýju
stefnumótun bandalagsins er
verk óiafis Ragnars, sem miöar
m.a. aö þvi aö erfa mál Fram-
sóknarflokksins er til atkvæöa
horfa (bændafylgiö) og fjár-
munaaöstööu flokksins (Sam-
bandiö). Hugmyndaleysi Fram-
sóknar færir bandalaginu margt
upp i hendurnar i þessum eftium,
og atkvæöatap flokksins sannar,
aö plottiö hefur tekizt.
Ingi Tryggvason styður
tillögu Eykons
Þegar Ingi Tryggvason, þriöji
maöur á iista Framsóknar i
Noröurlandskjördæmi eystra,
kemur isjónvarpoglýsir þvi yfir,
aö greiöa veröi bændum afuröa-
lánin beint, játast hann ekki ein-
ungis undir þá gagnrýni, sem
haldiö hefur veriö uppi á Sam-
bandiö fyrir hina viöskiptalegu
meöferö ábændum. Hanner jafn-
framt aö lýsa þvi yfir, aö nú skuli
þrengt svo aö samvinnuverzlun-
inni i landinu, aö hún veröi ófær
um aö gegn þvi þjónustuhlut-
verki, sem hún situr uppi meö á
landsbyggöinni. Gagnrýnin á
ýmsa liöi samvinnuverzlunar er