Tíminn - 20.07.1969, Blaðsíða 8

8
SUNNUDAGUR 20. júlí 1969.!
---------------------
TUNGLFERÐ
I
BANDARÍKJAMANNÁ
Sögulegur
atburður
Mesta og E(t)6rt>notoasta fler'ðla-
lag i sögu maninfcyrasáins sterad-
uir mí yfir og ver'áur álkivÖT0uin-
ansta® náð í nóW; eöa í íyrra-
imáliö. Þá stígur maöur í fyirsita
sfcipti fseti á anmiam taött. Þé
gengiur bandarískii geimfarimn
Neiil Armistromig úit úr tungl
flerjunni á „Hafi kyrrSarinniar“
á tuinglinu og á hæla hornum
toemiuir félagi hans Aldttiin.
Með þessuim atburði má seigja
aÖ nýr kapitudi í sögu mann-
Ikiytntsiins veirtði 'hiaifánin. Maður
knýx þa dyira nýrra ævimtýra-
heima og manmkynsagan mun
©f ti!l viLi skýra næsta miongun:
„Morgun nýrrar aldar“.
Takist a'ílt að óslkuim í ferð
bamdarisku gedimfaranna er
enigurn biö'ðum uim það að fll'etta
að mesta tækniiiafrekið í sögiu
mianinikynsins hefur verið unn-
ið. Það er ótrúleg hugkvæmni,
þrauitseigja, liárfin ná'kvæmni,
vöttflundarsmíð og kjarfcur, sem
siaimieinast í tætonisigrinum
mikla, þeg'ar mannkynið mun
í sj'ómvarpi fylgjast mieð Anm-
'Sitnonig stíga fynsta Sknef manrns
á öðnum hmettd 1100 miMjón-
ir mianna munu semmlega geta
fyflgzt með þessuon atbuirðd um
flieið og hainn genist í sjónvarpi.
Því miður eruim vi'ð íslendingar
eWkii í hópi þeima mffljóna-
hunidnuða Okkar sjónvarp venð
mr lokað en hinn heimssögul'eigi
sitóratburðuir gerist er fcann að
vaildia þáttaskiltum í söigu miann
kymsins. Að visu eruim við ís-
lleiradimgar ekfci fcoimnir svo larngt
á tæfcnibrautinjni, arð við getum
tekið beint við sjónvanpssend-
imguim mannanna á tunglinu í
nótt. En annað fcvöfld mánudaigs-
kvöfld liefðum við átt að geta
séð í ís'lenzíka sjómvarpinu mynd
ir af fyrstu gönigu manna á
turoglinu
Timinn lagði það til í fon-
yistuignein fyrdr nokkruim dög-
urn, að rétt værd að láta ekki
slíflct ‘ ækifæri fram hjé sér fana
og opna sjónvairpið á mánudogs
kvöld til að sýna þ&ssar sögu-
fl'egu myndÍT aðeins það eina
kvöld og takmarka send'inguina
við þann mifcla atburð. Nú hef-
ur forsvarsmaður sjómvairpsins
lýst þvi yfir að ráðamenn
þeirrar stofnumar tefllji efldká á-
sfæðu tiil a® leggja í kostinað og
■fyrirhöfn til a@ veita þá þjón-
rnstu, heldur miumi sj'ómvarpið
Ssflienzka sýna þessar mynidir
hálfum mánuðd eftir að , þær
hafa ,7crið sýradar ö@ruim jan@-
anbúum, sem sjónvanps rnjóta.
Það má segja að sérstaða ís-
l'endinga geti veirið með pang-
vísfleguim og stumduni óvænt-
um hætti.
Þessi atbunöuir hlýtur að
vekja áhuga hvers eiimasta skyni
borins manns og hvetja tdfl um-
hiuigsunar Fyrir fáuim ánatug-
uim hefoi það þótt ótnúleigt, a@
svo skamm't væri í þa@, að
mernn ynnu sl'íkt einstætt af-
rek; Nú þaní hins vegar mikið
ímyindniiarafl tifl. a@ sná um bað
Í2L hvaða byflltimgar í viðhorf-
iffln og úifi einstalklimga og þjóða
á jörðiimni þetta upphaf heim-
sófenia manii'a till annama hnatta
kann að leiða
Þekkingarleitin
Ómælisvdðátta geimisims og
ieyndardómar óþefckifcra stjanna
h'afa Iengi dregið að sér huiga
og aithygl maninlkynsins. Hin
Tegfluibunidina ferð tunglsins
uim jörðu og breytiilieg amyirad
þess á hiiminhvollfiniu er t. d.
h'afa átt rikan þátt í upph'afi
og þróun ýmissa efldfornra trú-
arbragða meðan forfeður oikfc
ar voru á fruimisfcæðasta stigi
þróunannnar. Forvibni mianins
ins, löngun hams tdll að kanna
hið óþefck'ta og fjairlæga, affla
sér aukins fróðl'eiks og þelklk-
inigar hafa tonúið hanin áfram og
þokað honum stig af stdigi á það
'þuoskiri'kn'.ð hanis. seim 'gerir
Iboni'xm kfleáift að hiedimsækja
a@ra hnettí og kamraSki áður
en mör'J ár líða önniur sóllkerfi.
Ma'ður tæknialdar befuir endan
liega uppræibt hiinduirvitni, hjá-
trú og hi-æðslu hins frumistæða
manins ef r,hann vinnur. þmn
mdfld.a sigur. hinis fróðfleifcsfleit-
anidi mámnsandá, eir mienn stíga I
fótuim á tunigflið í nótit eða fyrra
m'áfllið
Kostar fórnir
En slík afrek eru eQöki umnin
án fórna Gífurlegum fiármun-
uim het'ui' verið varið til geiim
rann®ókna Bandiairífcjanina og
Sovétríkianma Þeim fjáirmun-
um hi&fði vissuilega mátt verja
til margvíslegra hlufca tifl að
bæta flíf mannanna á jörðdnmi.
Þar eru verkefnin óþriótandi
og stór hluti maranflíyms býr
við sárasta skort. Ýinsir hatfa
fært rök fyrir þvd a@ það sé ifll-
verjamdi að veita slífcuim ofboðö-
leigutm fjáramumuim tifl geiim-
raminsóltiia á sarna tflma og bess
uim geigvænflegu vamflaimáflluin
á jörðu ndðri sé í emgu sinnt.
En slífc röfc hpfur reyndar mátt
færa fvrir fl'estuim ef efcki ölfl-
um kostnaðarsömuni fyrirtækj-
uim mannanna, sem hafa leitt
tifl fyrirfraim ósanmanflegra e@a
óvæmtra uppgötvama, er breytt
hafa ’ífi miarankymsims og opn-
a@ þvi nýja mögulfleika tjfl
þroska og till að mýta efnisleg
gæði verafldar — og án þeirra
uppigötvania væri mannfcyndð
senndflega á mairgan hátt ver á
veui staft ttm'x em raun ber þó
vitni.
Með ferð Apolo 11 tifl tumgfls-
ins opnas-t mammflcyninu ef til
vill nýir heimar og nýir mögu-
leifcar, sem eiga eftir að vaflda
nnekfl bvfltingu í sögu mannfcvns
ins en nokfcur anrnar einstalkiiir
atbuirð'ir i sögu þess f.vrr p@°
sí@ar. Orðvarir menn. sem li,,f
a@ hafa hinar ótrúlegu tæfcri-
framnfarir þessarair aldar fmvnd'-
a. m. k efcki treysta sér tifl að
fuflflyrða, að svo gæti ekfci orð-
ið. ' '
Þ=tta . pt ‘.nnma'ri.e'ga heiims'
sögulegu” viðburður og það ei
ótrúlegu ævintýri lífcaist, að
humdruð milljóna jaröaibúj
sfcuflfl eiga þess flcost í rnótt eða
fymnamáflið að fylgjast með slifc-
uim st'óratburði á öðrum hnetti
um leið og hann gierist, sitjandi
í stotfhinni heima hjá sér.
Þáttur Nikita
Krustjoffs
Sá maðuir, sem álbti vaifallauist
mieiiri þátt í því en mofcflcur ann
ar, að sú sfcuud rennur upp fyrr
áætlun Bandarílkjanma var tek-
im og bamdaríslka þámigið og
bandaríska þjóðin l)ag@i bltess
uin sína yfir þafð, hvdllcum ó-
heimj'uleguim fjártfúfligum hetfur
verið varið til þessarar gedm-
tferðanáæfcluinar Bandainifcjanma
á síðustu áruim
Það heíur hver aittourðurimm
öðnuim stænri gerzt á svdði geiiim
vísimdanna á siðuistiu áruim. Þa@
kamn þvi a@ hafa gleyimzt m'önn
um, hive feifenairflleiga aitlhygli oig
umdrnun — og afllflt að þvi ótta
meðal ýmiissa ráðamanma Banda
ríkjanna — það vaflcti, þegaæ
Neil Armstrong ræðir við Biarna Benedlktsson í Herðu-
breiðarlindum. (Tímamynd —- Kári)
en margir ætluðu fyrir einuim
áratug, að maður stígi fæti á
tungttið, er eldki miflcið mietfmdiur
í fréttum oo frásögnuim sem
■tenigdiar eru þessu sögufliega
ferðalagi manna till turaglsins.
Sá maður er enn litfamdi em
einamgraður í múr þagnarimmar
í Sovétrikjumuim. Hamm heiitir
Nikita Sengeivitz Knxstjoff,
fynruni' forsætisrá'ðhenra og
leiðtogi Komimúmistaflokksims i
Sovétnkiuinum. Það er fjarri
því nokkur finra að halda því
frarn, að það hafi verið áróður
hans, itém réð iraesfcu uim þa@.
að ákvörðiinm um geimtferða-
hinir tvenr fynstu genválhnettir,
spútnikarnir , vonu sendlir út í
geiminn seimt á ámiinu 1957.
Nilkita Krustjoflf sflrildi svo
saninarlega hvilk áróðursgildi
siliik afrek hefðu fyrir Sovétrík
in í hinu póiifcíslka og sáltfnæði
flega stríði stórvefldamma uim sál
ir jarðarbúa Sbænsbu pólitísíku
sigraraa var í raunimmá ttxmmt að
virnna nti í gediminium. Knust-
joff ti'jtl'ærð’ sér þetlta út í
yztu æsar á smn sérstæða og
sannfæra'ndj hátt. Þefcta var um
þær mundir sem hamm bairði
með sko sín’ 'm í borðið til að
leggja anerziu á miál sáltlt. Haran
sfló þvi þá fösfcu, að afnefc Sov-;
ébmiainma í geimivlísimdum sönin-
u@u áþreifanllega yfirtourði hins'
faomimúnistíska þjóðskipufliags >
yfir hið feapitalíska. ^
Þegar Bandardlfcjaimiemn serndu
sdma fyrstu flitlu og ófulflcommu}
gervilhnietitS út í geiimdmm, tal-‘
a@i Kfustjotff í hæðttiiist'óni xxmj
appeísínur þeinna og eplli er.
hainm gerði saimianlbmrð við af-;
nefc Sovétmiammia, sem höfðu þá
venulegt forsfcot og yfinburði ■
á ölilllum sviðum þessana visimda.1
Það var þessi vefllheppmaði á-'
nóður Nikita Knustjoffs, sem!
vanð fyrsf og fnemst hinm raum'
venuflegi aðdnaigamdfl þess, að'
Jolhn F. Kemmedy, forseti Banda'.
rífcjamna tófc þá áálfcvönðum áj
ánimu 1961, að spara elkífceipt tfll
að koma Bamdattlíkjamömnum!
fnamiar Sovétmönmum í geim-’
vísindum, en það var 25. maí!
1961, sem Kemniedy gaf hina.
sögufllegu yfirflýsingu sflma á'
Biandarikjaíþingi utm að Barndia.
rílkj'amenn setfcu sér það m'arfc'
að flcoma manni fcjl tumgfllsins og.
heiflium á húfi tdfl bafca tflll jar@-!
ar tfyrir lofc þeessa ánaituigs.
Varð honum þó
að falli v
Þar-með var fcappíhfliaupið hiaf
i® fýrir alivöru. Mangir töfldio,
að Kennedy lietfði sefct m'arfldð''
flufll hátt. Þetta mymdi efldri’
tatoast á þessum ánafcuig þótt'
Bandarifcjamönnum kymmi að.
taflcast að draga úr fonsfaoti Sovét
irifcj'aniia e@a jatfmivetl má þedm
á þessu sviði Þessu maiflci verð
rnr þó máð á mongun.
Sovétmeran lcomiuist a@ því
dýiflceyptu emgu síðúr em Banda
rikjamenn. Það fcom æ betur
í llj'ós, hve ótrúfliega dýru verði
vairð að kaupa hveuit nýbt af-
nelk í geimtfenðum. Það kostaöi
það, að miun minmá fjámmiumuim
vairð úr að spila við laiusm að-
flcaliamdi vandaimiáflia í féLags- og
albvdmmumáflium Iheima fyirdr,
bæði í Bamdairiikjumuiin og Sovét',
rtflkjttxmum. Þessi staðneymd áifcti''
simm þátt í þvi að fefllla Niíkilta'
Hrustjoff aí valldastófli Sovét-,
rfcjamma. Þegar homium var vifc'
ið firá í ototóber 1964 atf féflög''
um símum í Kneml var eim ásöki
umin á hemduir hiomium sú, að
himíir rósrauðu framtíðandnaum;
ar hans og iofttoastafllar um af-,
nelk Sovétmanma í geimmum,
hefðu gengið svo flamgt og veriði
svo hömMausir að dómi féttag'
amma að stappaði nœfnri gieð-!
veilki
Hifct er jatfn erSlftt að hrefcja,
la@ með áróðni símiuimi, hatfða.
Kimsitjoff meiri áhrif á það em
ef til vifll noklour ammar mað-1
ttir, a@ memm stága nú, em eOdki'
máíkflu siðar á þessari öflld, fót:’
um sámum á tumgflffið.
Nýtt hlýindaskeið
En svo við smúumi ofclkux að
miáfliægari stöðrnm em tumglimu
og ofcfcar eigim vamdamjáffium, er
efldfei ófróðflegt að lifja upp önn
Framh’aild á bls. 13