Tíminn - 14.10.1969, Qupperneq 9

ÞRIÐJUDAGUR 14. október 1969.
9
Otgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ristjómar: Tómas Karisson. Auglýs.
inigastjóri: Steingrímur Gíslason. Ritstjómarskrifstofur í Eddu-
húsinu, símar 18300—18306. Skrifstofur Bankastræti 7 —
Afgreiðslu&íuji: 12323. Auglýsingasími: 19523. Aðrar skrifstofur
sími 18300. Asiraéftargjald kr. 165.00 á mánuði, lnnanlands —
í lausasölu kr. 10.00 eint. — Prentsmiðjan Edda h. f.
Oheiðarleiki
Það er oft háttur þeirra, sem brotlegastir eru, að
telja sig öðrum betri og syndlausari. Þetta einkennir
mjög stærsta blað landsins, Morgunblaðið. Það er ekki
ósjaldan, sem Mbl. hefur komið því að, að það væri
bezta og heiðarlegasta fréttablað og stjórnmálablað
landsins. í reyndinni hefur þetta samt verið þannig og
er þannig, að ekkert íslenzkt blað hefur komizt til jafns
við Mbl. í óheiðarleika.
Páll Líndal lögfræðingur afhjúpaði vel hinar óheiðar-
legu starfsaðferðir Mbl. í grein, sem hann fékk birta í
Mbl. 4. þ. m. Páll Líndal svarar þar lævísn og illgjarnri
árás höfundar Reykjavíkurbréfs Mbl. á inngangsorð
Björns Th. Björnssonar í hinni nýju Reykjavíkurbók,
sem Heimskringla hefur gefið út. Ástæðan til þess, að
Páll svarar höfundi Reykjavíkurbréfsins er sú, að hann
var fulltrúi borgarstjóra við útgáfuna. Páll segist þó ekki
svara höfundi Reykjavíkurbréfs eingöngu vegna þess,
eða eins og hann segir orðrétt:
„ÞaS eitt ræður þó ekki úrslitum, heldur hitt, að
í Reykjavíkurbréfinu er að tilefnislitiu veitzt mjög
að þessu verki Björns eins og áður var bent á, Fá-
ein lofsyrði eru látin fljóta með í byrjun til að hlut-
lægur blær skapist, en síðan kemur samfellt niður-
rif eða viðleitni til þess. Þetta er mjög ómaklegt,
því að hér er um að ræða eitt hið skemmtilegasta
og fróðlegasta, sem ritað hefur verið um þróun
Reykjavíkur."
Páll Líndal rekur í framhaldi þess þau atriði, sem
höfundur Reykjavíkurbréfs finnur inngangi Björns til
foráttu, og kemur í ljós, að hér er undantekningarlítið
um hártoganir og útúrsnúninga að ræða. Með slíkum
hætti reynir höfundur Reykjavíkurbréfsins að ófrægja
þetta athyglisverða verk.
En þetta er vissulega ekki nein ný bóla hjá Mbl. Und-
antekningarlítið er Reykjavíkurbréfið helgað slíkum ó-
hróðri um þá menn, pólitíska og ópólitíska, sem höf-
undi þess eða öðrum aðstandendum Mbl. er eitthvað í
nöp við. Reykjavíkurbréf Mbl. eru einstæður kapituli í
íslenzkri blaðamennsku. Ekkert blað, sem vill vera heið-
arlegt, mjmdi telja sér fært að birta slíkan sora.
En það sem sagt er hér um Reykjavíkurbréf Mbl.
gildir ekki síður um forustugreinar þess og ýmsa lista-
gagnrýni. Nýtt dæmi um þennan óheiðarleika Mbl. er að
trnna í annarri forustugrein þess síðastl. sunnudag. Þar
t/ rætt um tillögu, sem borgarstjóm Reykjavíkur
samþykkti nýlega um að gera landsvæðið frá Elliðavatni
suður til Krísuvíkurbergs að fólkvangi eða útivistar-
' yæði. En þótt blaöið ræði málið fram og aftur, er vand-
tega forðast að geta þess, að flutningsmenn þessarar til-
lögu í borgarstjórninni voru borgarfulltrúar Framsókn-
arflokksins, Kristján Benediktsson og Einar Ágústsson.
Þannig er reynt að þegja verk andstæðinganna í hel
og eigna þau öðrum. Það er ekki veigalítill þáttur í
hinum óheiðarlega málflutningi og fréttaflutningi, sem
Mbl. temur sér.
Það ber að viðurkenna, að margt hefur breytzt til
bóta í íslenzkri blaðamennsku á síðari áratugum En
Mbl. hefur ekki fylgzt nægilega með í þeirri þróun. í
því felst veruleg hætta fyrir heilbrigða skoðanamyndun
og lýðræði, þegar stærsta blaði iandsins er beitt á þann
veg Einn af ritstjórum Mbl. kvartar nú réttilega undan
árásum á bókmenntalegum vettvangi. En hvað mega þá
þeir segja, sem hafa orðið fyrir óhróðrinum hjá höfundi
Reykjavikurbréfs og annarra slíkra skriffinna Mbl.? Þ.Þ.
TÍMINN
.......
Áskell Einsrsson, Húsavík;
Sjálfstæð byggða-
stefna sveitarfélaganna
Hinn öri vöxtur þeirra starfs
hópa á höfuffborgarsvæðiuu,
sem tengdir eru stjómsýslunni
og liinu skipulagða þiónustu-
kerfi ,hefur opnaff augu manna
fyrir því, aff staffsetning stjórn
sýslu og þjómistumiffstöffva
hafa mikil áhrif á bú^' óun
ina. Sú spurning v? því,
hvort ekki sé mögulegt, tu þess
aff koma í veg fyrir búseturösk
un, aff dreifa um landiff stjórn
sýslu- og þjónustustofnunum.
Stærri sveitarfélög
íeysa ekki vandann
IVitaff er, aff þetta er því aff-
eins mögulegt, aff gerffar verffi
skipulagsbreytingar á staffar-
vali stjórnsýslu og þjónustu-
starfseminnar, sem stefni aff
J| dreifingu í samræmi viff sér
stök umdæmi. Áffur en þetta
spor verður stigið, er efflilegt,
aff efldar verffi þær stjórneán
ingar, sem fyrir eru dreifffar
um landið, svo aff þær geti
innt af hendi þær samfélags-
skyldur, sem teljast til verk-
efna þeirra. Tillögur sameininga
nefndar sveitarfélaga stefna
að samruna í stærri heildir,
svo aff hin stækkuffu sveit-
arfélög geti betur ann-
azt verkefni þeirra. Með
þessum hætti munu sveitarfé
lögin verffa þróttmeiri stjórn
einingar til að sporna viff frek
ari verkefnatilfærslu til ríkis
valdsins. Aftur á móti vegur
þaff þungt á metunum, aff þrátt
fyrir stækkuff sveitarfélög er
Ijóst, að í landinu skortir víð
tækari umdæmi, sem eru það
öflug, aff þau geti tileinkað sér
aukin verkefni á sviffi umdæm-
isstjórnar. Af þessu má m. a.
vera Ijóst, aff stækkun sveitar
félaganna er ekki grundvöllur
fyrir skipulagsbreytingar um
breytt þjónustukerfi í landinu.
Stækkun sveitarfélaganna eru
þess vegna viffnámsaffgerffir, til
sff koma í veg fyrir frekari
röskun á vettvangi sveitastjórn
armálefna. Þetta er iafnframt
viffleitni til aff sameina byggffa
svæffi um félagslega uppbygg-
Ingu, sem ella væri ofviffa.
Þessa viffleitni má ekki van-
meta. Hins vegar verffur aff
gera sér fyllilega ljóst, aff ein
stök sveitarfélög, ef undan er
skiliff höfuffborgarsvæffiff, geta
ekki orffiff nægilega vífftæk um
dæmi, sem fela má ný verkefna
sviff í stjómkerfinu.
Umdæmisskipulagið er
grundvöllur byggða-
þróunar
Frá sjónarmiffi byggffaþróun
ar er það grandvallaratriði, að
gerffar verffi skipulagsbreyting
ar á stjórnkerfinu og þjónustu
starfseminni, sem stuðli að
dreifingu þjónustustéttanna frá
höfuðborgarsvæffinu. Ljóst er,
aff slíkar breytingar hljóta að
byggjast á nýju umdæmjsskipu
lagi meff heimastjórn lands-
hluta í meðferð sérmála og
dreifingu stofnana. Umdæmis-
skipulagið grundvallist því á
landshlutasamtökum sveitarfé-
laga. Umdæmin verffi banda-
lög sveitarfélaganna og tengi
liffur viff ríkiskerfiff.
lia———— im nwinriw
Áskell Einarsson.
Landshlutaumdæmi eru fyrir
hendi, í nágrannalöndunum,
enda þýffingarmikill hlekkur í
stjórnkerfi þeirra. Þannig hefði
einnig orffiff raunin á hér á
Iandi, ef ömtin hefðu þróazt
áfram í formi sveitarfélagasam
taka. Ekki leikur Iengur á
tveim tungum, aff það var eitt
af fyrstu mistökum innlcndrar
heimastjórnar aff leggja ömtin
niffur. Afnám amtanna myndaffi
eyffu í stjórnkerfiff, sem leiddi
til vaxandi afskipta ríkisvalds
ins af málefnum sveitarfélaga
og héraffsstjórna. Þetta hefur
orsakað röskum í stjórnkerfinu.
Þessi þróun hefur haft áhrif í
þá átt, að stjórnsýsluhópar þióð
félagsins hlutu aff þjappast sam
an í höfuðborginni og stuðla
pannig að búseturöskun. Hér
erum viff á ólíkri leiff, en ná-
grannaþjóffir okkar, sem byggja
upp þróunaraffgerffir á lands-
hlutaumdæmunum m. a. meff
dreifingu þjónustukerfisius.
Þær hafa um Iangan aldur
byggt upp landshlutamiffstöffv
ar, sem meff þróunaraffgerffum
nútímans draga aff sér ný verk
efni. Ekki er vafamál, ef ömtin
hefffu þróazt í landinu, að hiff
sama hefffi átt sér stað hér á
landi. Landshlutakaupstaðirair
hefðu sótt fram til jafnræðis
viff höfuffstaffinn og orffiff þró
unarkjamar fyrir alhliffa þjón
ustustarfsemi. Þetta hefffi dreg
iff úr búseturöskuninni og stuffl
aff aff þjónustujöfnuffi, ennfrem
ur skapaff grundvöll fyrir breiff
ara atvinnujafnvægi.
Forystuafl dreifbýlisins
Myndun bandalaga sveitarfé-
laganna í landshlutaumdæmum
er tvímælalaust jákvæffasta að
gerffin, til þess aff auka for-
ræffi dreifbýlisins. Höfuffkostur
inn viff byggðabandalögin er sá,
aff þau era félagslega uppbyggð
og gcgna stjórnkerfislegu hlut-
verki. Þetta eru samtök sjálf
stæffra sveitarfélaga, málsvari
þeirra og samstarfsvettvangur,
en ekki fulltrúi ríkisvaldsins,
um meffferð umdæmisstjórnar.
Engan þarf því aff undra, þótt
myndun sveitarfélagasamtaka
ryffi sér til rúms, sem sam-
starfsvettvangur sveitarfélaga.
Sveitarfélagabandalögin í lands
hlutunum er félagslegur grund
völlur umdæmisskipulagsins,
sem þarf aff löghelga og skipa
til sætis í stjórnskipulaginu.
Þetta er raunhæfasta aðferðin,
til þess aff gera landshlutana
hlutgenga um aukna heima-
stjóm og um meiri þjófffélags
áhrif. Þýffingarmest er þó, aff
Iandshlutaumdæmin era þaff
stórar heildir, að hægt verffur
aff reka innan þeirra byggffa
stefnu, sem nái til samræmdar
þróunar stjórnsýslu og þjónustu
starfseminnar auk atvinnuveg-
anna.
Hér er aff leita höfuffástæffunn
ar til þess, aff sveitarfélögin
hafa meff frjálsum hætti mynd
aff í landshlutunum byggffa-
bandalög. Þaff er því augljóst,
aff landshlutabandalögin verffa
forystuaflið um byggðaþróunar
affgerffirnar. Byggffaaffgerffirn S
ar munu miðast við landshluta «
og stefna aff jafnvægi þeirra á jt
milli. |
Raunhæft byggðajafnvægi 1
Þar sem ljóst er, aff stjórnun
og tækni eru ekki síffur þung
á metunum, en landkostaaðstað-
an, þá veltur á m i k 1 u,
að byggðaleg sjónarmiff ráffi
um beiningu þessara þátta. *
Þrátt fyrir þaff aff marka megi I
meff þessum hætti þróunarað- S
gerffir, til aff virkja framleiffslu |
skilyrffin, hlýtur eining hins 1
hreyfanlega þjófffélagskerfis |
aff hafa veruleg áhrif um n
byggffaþróunina. Megin vand- q
inn er sá, að grundvallarfram
leiðsla þjóðarinnar, sem er uppi |
staðan í atvinnulífi dreifbýlis- |
ins og þróunargreinarnar, sem Í3
byggt hafa upp höfuffborgar |
svæffiff, era sundurvirk öfl í |
efnahagslífinu. Af þessum jjj
ástæffum er nauffsynlegt aff ■
skapa jafnvægi á milli þróunar ú
kjarnans við Faxaflóa og fram \
leiðslustöðvanna víðs vegar um |
landið. Treysta verffur grand- í
völl framleiffslubyggffalaganna |
meff auknum úrvinnsluiffnaði og |
meff byggffalegri affhæfingu
iffju og þjónustusviffa. Þetta
stefnir að félagslegum atvinnu
iöfnuffi, og dregur úr þeirri at-
vinnuáhættu, sem fylgir frum
framleiffslunni. Meff þróunaraff-
gerffum í þessa átt, er stefnt
aff raunhæfu byggffajafnvægi,
sem samræmist framleiffsluhags
munum þjóðarbúsins. Slflcar
þróunaraffgerffir ná ekki til-
gangi sínum meff sjónarmiff ein
stakra byggða ein í huga.
Hér þarf aff koma til sam-
starf og vcrkaskipting innan
landshlutanna. Stefna má meff
byggffaáætlunum, undir forystu
landshlutabandalaganna, aff ná
jafnvægi milli byggffasvæða og
byggffa um nýtingu afkomuskil
yrffanna, þótt ekki komist á
búsetujöfnuffur þcirra. Hins
vegar meff skipulagningu iðnþró
unar og þjónustusviffa má
stuffla að búsetujat’nvægi lands
hlutans í heild. Á þessum grund
velli verffur sú framhaldsþróun,
aff landshlutarnir stefni til
jafnræffis í þjóðfélaginu. Frum
Framhald á bls. 15.
ÞRIÐJUDAGSGREININ