Tíminn - 22.10.1969, Blaðsíða 6

6
MIÐVIKUDAGUR 22. oktáber 1969.
TÍMINN
i.
Eins og allir vita — og flest
ir viðurkenna hafa skotvopnin
verið, og munu verða, hættu-
legasta eyðingartæki ýmissa
fugla og dýrategunda, og þvi
fremur, sem þau hafa verið
endurbætt í sjálfvirkar marg-
skotabyssur og óti-úlega bein-
skeytta Mkis-riffla. Það hefur
þivi orðið að herða mjög á eftir
liti, um að farið væri eftir
l'ögum, ef komast ætti hjá al-
gjörri eyðimgu sumra fugla og
dýrastofna, og þó stundum orð
ið of seint. Af framsýnum mönn
um var því teMð upp það
ráð, að alfriða viss landsvæði
þar sem engurn tókst að góma
þau dýr. fugla eða jurtir, sem
þeir ágirndust mest. Og nú er
það staðreynd, að sú ráðstöfun
hefur bjargað ýmsum fugla og
dýrategundum, frá algerri eyð
ingu.
Á hina hlið virðast sum dýr
og fuglar hafa svo góð lífsskil-
yrði — og stundum fyrir aðgerð
ir okkar mannanna —, og einn
ig búnir þeim hygginöum og
varnarhæfileikum, frá móður
náttúru, að öll tækni okkar
kemur ekM í veg fyrir það, að
þau vaxi okkur yfir höfuð, og
það jafnvel við sama matborð-
ið. Meira að segja flugurnar
standa ónotalega uppi í hárinu
á okkur, sem af misskilningi og
oftrú á eigin óskeikulleik, höf
um slegið því föstu, að svo-
kölluð „vísindi" gætu knúsað
andstæðinginn eftir vild.En —
vopnin hafa stundum alveg snú
izt í höndum okkar, þannig að
náttúran hefur sýnt okkur,
svart á hvítu, að á svipaðan
hátt leika óvitar sér að eldi og
eitri. Það kemur okkur líka
stundum, sjálfum í koll, svo
heiftarlega, að við eygjum ekki
leið út úr ógöngunum.
IL
Sú tegund fugla, sem nú
virðist ofjarl okkur íslending
um, er svartbakurinn. Ýmis ráð
hafa verið reynd til að fækka
honum, en flest orðið tii litils
gagns en mikillar mœðu, og
vonbrigða. Þar er ýmsu um að
kenna, og ef til vill mest því,
að hann er alinn svo vel, á viss
um stöðum, á okkar landi, ailt
árið um kring, af ýmsum úr-
gangi, af nægtaborði þjóðarinn
ar, að segja má, að hann lifi
kóngalífi. Hann er líka gæddur
þeim þroska, í nábýli við mann
inn, enda víða undir verndar
hendi hans, að fullorðnir fugl
ar eru ótrúlega fljótir að finna
mótleiki við nýjum, dulbúnum
hættum, sem beint er gegn
honum. En meðan svo er, að
ekM tekst að stórfæikka í stofn
inum, er vonlaust að nokkuð
miði — svo um munar að
fækka honum.
Það er ekki ætlun mín, að
fara hér orðum um þær aðferð-
ir, sem reyndar hafa verið til
að góma svartbakinn né varnir
hans gegn þeim. Þó get ég ekM •
stillt mig um að geta þess, að
enn virðist það trú sumra, að
ekkert sé áhrifaríkara til að
eyða þeim, en t. d. stryknineit
ur og þá fyrst og fremst, þar
sem þeir gera mestan usla í
æðarvörpum. Sú staðreynd virð
ist aftur á móti oftast gleymast,
að þar sem svartbafcur sér fé-
laga sína dauða, kemst hann
fljótt að raun um, að hyggilee
ast er að forðast slíka staði.
Þannig er það líka um öll hygg
in dýr, eins og t. d. seli, refi
og hrafna, og meira að segja um
síldina, enda margir fiskar
ekki eins „grænir“ og surnir
ætla.
III.
Það sem kom mér tál að
hripa þessar línur, er sú full-
yrðing ýmissa mætra manna,
sem telja að útilokað sé, að
skotvopn verði notuð bér —
með nokkrum verulegum
árangri — við eyðingu svart-
baks, og það jafnvel, þótt að
þeár sömu menn viðurkenni þau
hættulegustu eyðingartæki
flestum öðrum fuglastofnum,
eins og hún líka óumdeilanlega
er. Ég leitaði því nýlega eftir
öruggum heimildum hjá lög-
reglunni á Húsavík, um svart
baksdráp þar, á s.l. ári,
(1968), en þar hafa verið —
og eru enn — afburða veiði-
menn og ágætar sela- og fugla
skyttur, þó engin nöfn verði
hér nefnd. En þar sem nú er
reginmunur á að vera góð
skytta og mikill veiðimaður vil
ég skýra það örlítdð. Skotfimi
lærist venjulega með mikilli
æfingu. Veaðimennskan þarf
aftur á móti að vera í blóð bor
in, þ. e. athyglisgáfan og næm
leikirm til að fá greint og skii
ið til hlítar eðli og ailt hátt-
emi þeirra dýra, sem veiða á.
Síðastiðið ár voru skotnir á
Húsavík tvö þúsund tuttugu og
þrír svartbakar. Ég skriía það
með bókstöfum, svo prentvillu
púMnn eigi erfiðara með að
breyta því. Fyrir hvern svart-
bak greiðir ríkissjóður kr.
sextán og bæjarsjóður kr. átta.
Veiðimaður fær því tuttugu og
fjórar krónur fyrir hvera svart
bak. Næstum allir þessir fugl-
ar voru skotnir við innan-
verðan Skjálfanda, þar sem
aðaldvalarstöðvar þeirra eru
og matanbúr, eða nánar til tekið
innan við Lundey. Og því er rétt
að bæta við, að nálega allir
þessir fuglar voru skotnir
af mönnum, sem voru á smábát
um, við aðgerð á fisM. Þegar
bátar sóttu lengra út, t. d. aust
ur í Öxarfjörð og komu fyrir
Tjörnes, urðu þeir lítið varir
við svartbak fyrr en kom inn-
undir Lundey. Þá komu fvrstu
hóparnir á móti þeim.
A haustin og framan af vetri,
sækja ungfuglarnir — frá vor
inu — mest í slógið og einnig
tveggja og þriggja ára fuglar.
En þeir, sem eru komnir í
fullan búning — um fjögurra
ára og eldri — voru varasamir
og hröðuðu sér fljótt burtu,
þegar fyrstu skotin dundu. Á
vetrum geta þeir aftur á móti
eikM varazt góðar skyttur, sem
ldggja í leyni á völdum stöðum,
þegar brim er við strönd, og
þeir eru í leit að æti. Það sann
aði bezt hinn snjalli veiðimað
ur, Sigurður í Leirhöfn, þegar
hann skaut 60—80 á dag, í
stórhríð og stórbrimi. En slíkt
er ekM heiglum hent.
Þegar haft er í huga, að
þessir tvö þúsund fuglar,
sem áður eru nefndir, voru að-
allega skotndr af fjórum til
sex mönnum, að vísu af miklum
veiðimönnum, með valdar byss
ur milli handa, og öllum bar
saman um, að svartbak við
Skjálfanda, hafi fækkað, svo
furðu gegndi s.l. haust, má
öllum vera ljóst að takast mætti
að minnka svartbaksstofninn,
ef unnið væri að því af ein-
beitni og nægum sMlningi, í
samvinnu við þá aðila sem bezt
þekkja varnarhæfileika hans, á
aðra hlið og á hina, með aðstoð
þeirra, sem e’inhverju vilja
fórna, til að verulegHr árangiv
náist. Veit ég, að fúsir yrSu
að leggja þar lið, eigendur æð
arvarpa og félög um iaxa- og
silungsrækt, sem allt þendir til
að eigi glæsilega framtíð til
tekjuauka fyrir þjóðarbúið og
ómetanleg tækifæri fyrir þá,
sem inni þurfa að sitja mest
af árinu, til að kynnast þeim
unaði og sálubót, sem aðeins
verður fundinn í örmum ís-
lenzkrar náttúru, við vatnanið
og undir sumarsól.
IV.
Ef við nú l'ítum um öxl,
komumist við ekki hjá að viður
kenma, að þegar trú og ósk-
hyggja tvímenntu á fáki fljót
færninnar, hefur illa farið fyr
ir okkur, eins og öðrum þjóð
um. Það eru sannarlega viðsjál
ir félagar og þó langt um hættu
legri foringjar. Ég hef óttazt
— og óttast enn — að eiturlyf
in geti freistað okkur til óhæfu
verka í samsMptum okkar við
móður náttúru, eins og stundum
áður. Það gladdi mig því ekk-
ert smáræði, er ég sannfrétti,
að eigendum æðarvarpa yrði
leyft að nota „svefnlyf", gegn
ágagni svartbaksdns. Um áfleið
ingar þeirra er þó margt á
huldu. En með þessum fyrirmæl
um fær þó hin langþráða von
byr undir báða værngi, að nú
loks hafi verið tendrað hjá ráða
mönnum þjóðarinnar það ijós,
sem lýsir, eins og fullur máni,
yfir hinn ægilega vígvöll strykn
ineitursins, sem ætti að banna
með lögum. Sú frétt mundi
vekja hjá ýmsum álíka fögnuð
og þegar íslendingar sýndu
drengskap sinn með því að
banna hnefaleika.
Að lokum þetta: Ég vil vim-
samlega biðja alla, sem þessar
iínur lesa, að hafa í huga —
að skotvopnunum er aðeins
stefnt gegn þeim andstæðingi
einum, sem við viljum feigan
að vissu marki, án þess að
nokkrum öðrum fugli eða dýri,
sé þar með bani búinn.
Theódór Gunnlaugsson
frá Bjarmalandi.

VERfllÆKKIM
Globus FÓÐURBÆTIR
SEM BÆNDUR
KAUPA
Fóður

W

W
I
I
II
ÍJ
w
Eins og að undanförnu, bjóðum vér allar tegundir af fóðurblöndum
frá hinní vönduðu fóðurblöndunarverksmiðju ELIAS B. MUUS, ODENSE AS.
Nú, sem áður, er oss það kappsmál að bjóða bændum sem beztar vörur
á sem hagstæðustu verði.
Vér höfum náð einkar góðum samningi við dönsku fóðurblöndunarverksmiðjuna
og munum bjóða til afgreiðslu úr vöruskemmu vom>
KÚAFÓÐURBLANDA-A, köggluð í sekkjum
VALSAÐ BYQG - —
BYGGMJÖL - —
MALAÐUR MAÍS - —
kr. 7.860,00
— 5,870,00
— 6,100,00
— 7.200,00
Verzlið þar sem gæðin og verðin eru bezt
— það er yðar hagur.