Tíminn - 22.10.1969, Blaðsíða 12

12
TIMINN
MTÐVIKUBAGUR 32. október Í969.
Ríkisútgerð togara
Framhald af bls. 3
H. EAMiI
Um stuðning vi3 útgerð
sv*fitaríélaga.
10. igr.
Rikisstj örninni er heimilt a'ð
verja ajlt að 50 millrj. kr. til kaapa
á IhÍutaÆé í útgerðarféloguin, sem
stofnuð eru fyrir forgöngu sivteit
arstjórna og með þátttöku sveit
arfélaiga í Ibyggðarliögum, þar sem
atvkma er ótrygg og fiskivinnslu-
stöðvar skortir verkeffini. í engu
félagi skai h 1 u tafjárframlag rík
isins mema meira en 40%. ÍÞó skal
ríkið og sveitarfélagið jafnan hafa
þar meiri Wuta.
11- gr.
RikissjÖði er IheimEt að áhyrgj
ast eða taka nauðsynleg lán og
endurlána útgerðarfélögum til þess
iáð tryiggtja þeiimi það fé, sem
þarf umfram lán, sem fást úr op-
itíberum sjóðum, til þess að láns
fjármagn aái 85% stofnfeostnað
ar.
III. KAPUI
Önnur áikvæði.
12. igr.
Sjávarútvegsmálará'ðuneytið set
ur með reglugerð nánari áfevæði
um alit, sem lýtur að fram-
kvæmid þessara laga.
13. gr.
Log þessi öðlast þegar gildi.
í greinargerð með frumvarpinu
segir m. a.:
„Afcvinnuleysi var um langt skeið
nær óþefekt bér ó lamdi, nema Jwað
árstíðabundinn abvinnuskortur feom
fyrir á stöfeu stað. í því eföi urðu
snögg umsfeipti á síðasta ári. Síð
astliðinn vetur varð hér stórkost
iegt og almennt atvinnuleysi. Nú
í stunar, um bábjargræðistímann,
hefur verið íhér verulegur afcvinnu
skoríiur. Hafa nær 1000 manns
lengst aff verið skráðir atrvinnulaus
ir. Aufe þess (hafa menn leitað til
annarra landa i afcvinnulfeit, svo að
hundruðum sfeiptir. Ástæða er til
að óttast geigiviæo'legt atvinnuieysi
í vetur, nema sénstakar ráðstaffanir
til lírbóta séu gerðar þegar í stað.
í»ær ráðstafanir, sem til þessa
hafa verið gerðar a£ opinberri
háíLfu, hafa efeki nægt til að vinna
bug á afcviniiuleysinu. Þar þarf
meira tE.
Flestir munu sammála uan, að
einskis megi láta óffreistað til að
afstýra böli atvinnul-eysLs. Flestir
munu jóta, að atvinnuöryiggi verði
að tryggja. Annað sé efeki sæm
andi í velferðarþjóðffélagi. Spurn
ingin er aðeins sú„ til hvaða úr-
ræða sé skynsamlegast að grípa,
hverjar iráðstaffanir séu sfejófcvdrk
astar og liklegasfcar til að bæta
afcvinnuóistandið.
Þar verða fyrst_fyrir fisfeveiðar
og fiddðnaöur. í þ.eim atvinnu
greinum þarf mifeinn niannafla.
Autning í flskiðnaði skapar þegar
í stað mikla afcvinnu. í mörgum
kaupfcúnum og sjóvarplássum er
úrvinnsla sjávarafurða undirstaða
afcvinnuliffsms. Sóu fisfevinnslustöðv
arnar í fullurn gangi, er afcvinnu
liffinu á þeim stöðum borgið.
Það er því höfuðatriði, a'ð allar
fisfevinnsiustöðvar séu nýttar sem
bezt og fisfeiðnaðurinn aukinn og
efldur. Meginforsenda þess er, a'ð
nægilegs hráefnis sé aflað. En á
því er víða misbrestur. Margar
fiskvinnslustöðvar hefur skort hrá
effni, sérstaklega á vissum árs-
trmum, og hafa þess vegna ekki
sikilað fullum afköstum og eigi
veitt þá afcvinnu, sem ella hefði
verið Ihæigt. Á þessu þaaif að
ráð to ót. Það þarf að ger a allt, sem
i’nnl er, til að tryggja fiskivinnslu
stöðvum, Ihvar sem er á landinu,
nægilegt hráefni, og vinna þannig
að því, áð afkastageta þeirra nýt
ist sem bezt aiit órið. Hvernig
verður þáð 'bezt gert?
Togarar eru langsamlega af-
kastamestu fcækin til hráefnisöfl
unar. Með útger'ð hæffilega margra
og vel toúinna togara er bezt
tryggt, áð hra'ðfiystihúsiu og aðrar
fiskvinnsiustöðvar hafi jafnan nægi
legt verkefni. Vitaskuid á eftir
sem áður að aiota önnur fiskiskip
og snuærri toáta til veiða fyrir fisk
vinnslustöðívar. En sé treyst á veið
ar þeirra eingöngu, er hætt við'
þvi, a'ð á ýimsum stöðum verði
meiri eða minni eyður í hráefnis
öfflunina. Togararnir þurfa að binía
bilið, tryggja fiskifang á hvaða
tíma sem er, og þótt lengra þurfi
að sækja aflann, en oft getur fisk
ur torugðizt á grunnmiðum. Það
þarf því togara til að tryggja fulla
hagnýtingu fisfevitnislustöðvánna og
þar með abvinriuöryggi fólksirts.
En togaraútgerðin hefur átt í
vök að verjast síðustu árin. Það
miá segja, að hún -hafi hóð erfiða
varnarbai-áttu. Skömmu eftir 1950
voru togarar hér á iaiidi nálægt
þvff 60 að tölu. Siðan ffór þekn
að ffækka. Á siðasfca áratug hefur
þeim fækkað urn meira en helm
ing. Nú eru hér ekki nema um
það bil 20 fcogarar. Þeir eru flest
ir garnlir og úreltir og margir
raunar aiveg á síðasta snúuingi.
Ef svo heldur fram sem nú horf
’ir og efekert verður gert til end
urnýjunar togarafflotans, virðist
þess skammt að toiða, að togara
útgerð ieggist niður á fslandi. Það
má fyrir margra hluta sakir aldrei
‘Verða. Iíér þaiff alltaf að verða
einhver togarútgerð. Vi'ð þurfum’
að eignast fuilkomna nýtízku tog-
ara. En núverandi togaraeigend
um virðist, eins og saMr standa,
mm megn að endurnýja fcogaraffiot
ann. Þeir sýnast ekki hafa bol
magn til þess. Hvað cr þá til
rá'ða? Þjóðfélagið verður að sker-
ast í ieikinn. Hið sameinaða þjóð
ffélagsaffl verður að koma til sög
að láta toyggja nökkra fcogara, sem
sivara kröfum timans, og befja út-
gerð joeirra til þess fyrst og íremst
að tryggja fisfevinnslustöðvunum
nægilegt hráefni allan ársins
hring. Til að byrja með þyrffti a'ð
afchuga um kaup á cinhverjum tog
ui'um, sem gætu komið strax í
gagnið. Þannig á aimannavaldið áð
stuðla að afcvinnuöryggi og afcvinnu
jöfnuoi í landinu.
Einnig er gert ráð fyrir því, að
Togaraútgerðin eigi sama rétt til
lána úr opiriberuan sjóðiun til
skipasmíða og aðrir.
Þá segir í greinargerðinai:
Fiutningsmenn þessa ifruinwai-ps
eru ekki sérstakir talsmenn ríkis
rekstrar. Þek teija almennt heppi
legra, áð atvinnutækin séu i einfca-
cign og rekin af einstafciingum eða
fóiöguan. En þegar eitíkaaðila eða
félagBsamtök brestur bolmagn til
að eignast og starfr.ækja nauðsyn
leg framieiðslutæki, er óhjákvœimi
legt að grípa til rffkisrekstrar, a.
m.fc. um tima- Þannig er nú a'ð
okfcar dómi háttað í málefnum tog
araút'gerðai'innar. Þess er alls ekki
að vænta, að mein endurnýjun eða
aukning fcogaraflotans eigi sér stað
í bráð, nema rikið beiti sér fyrir
smíði togara og útgerð þeirra, svo
sem hór er gert ráð fyrir. En
iandsmenn mega ekki við þvi að
missa þessi fengsælu framleiðslu
tæki, sem oft hafa veri'ð styrkasta
stoðin undir afcvinnulifi þeirx'a. En
auk þess er það svo, að ef að er
gáð, þá er hér i raun og veru
um að ræða stuðning vi’ð einka
reksfcur. Með togai'aúfcgei'ö ríkisins
er fyrst og fremst stutt við bakið
á fiskvinnslustöðlvununi, en þær
eru yfirleitt í einkaeign og einka
rekstri.
Það er skoðun flutningsmanna
þessa fi'umivarps, að stefna eigi
að þvi, að útgerð togara veröi í
framtíðinni fynst oig fremst í bönd
um félagssamtáka og einstaklinga
Þess vegna er í 9. gr. veitt heim
iid til að ráöstafa toguruan rikis
útgerðar til einkaaðila að þeim
skilyrðum fullnægðum, sem þar
greinir. Um slíkt verður þó
tæplega að ræða, nema aðstaða
fcogaraútgerðar verði bætt frá því.
sem nú er.
allt að 50 milljönum króna til
feaupa á hlutaífé í útgerðaiffélögum,
sem sfcofnuð eru fyrir förgöngu
sveitarstjórna og með þátfctöku
sveitarfélaga í byggðarlögum, þar
sem atvinna er ótrygg og fisk
tyiimslustöðvan' iskortir verkefni.
Á alimörgum stöðum eru heima
menn fyrir forgöngu sveitarstjórna
að reyna að stofna samtök til sfclpa
kaupa. Slífe viðleitni er vi'ður-
feenningai'verð. En hún ©r þvi
miðttr víðast hvar af fulikomnum
vanefnum gerð. Þáfcttafca rikisins
í slifcum fféiögum gæti verið ó-
mefcaxianlegur styrkur og raunar
ráðið úrslitum um það, hvort fyrir
huguð skipafcaup tákast. Með þess
nm hætti gefcur rikið ýbt undri'
fi’amtafc og sjálffsbjai'garviðleitni
heimamanna. Flufcningsmeiin telja
sjóifsagt, að ríkið fari inn á þessa
braut og rétti á þennan hátt þess
um almannasamfcökum örvandi
hönd.
í 11. gr. er rikissjó'ði heimilað
að ábyrg.jast eða taka nauðsynleg
láu og endurlána útgerðarfélögum
þeim, er hér urn ræðir, til þess
að tryggja þeim það fé, sera þarf
umfa’am lán, sem. ffást úr opin
berum sjóðum, til þess að láns
fjármagn nái 85% af stefnkostnaði
en að sjáifsög'ðu er gengið út frá
því, að þessi útgerðarfélög njóti
fullra lánsréttinda í Fiskveiðasjóði.
GREINAOERÐ
Framhato af bls. 7
þyrfti að fylgja benzinsala.
Hreppsnefndin hefur efciki
ástæðu til að æbla að þetta sé
almenn skoðun ibúa í Silíur
túai, þótt hún komi fram hjá
forgöngumanni mótmælenda.
Á nefndum fundi bauðst
sveitarstjóri til að bei.ta sér
fyrir stöðvun framkvæmda
me'ðan kannað væri, hvort Silf
urtúnsbúar hefðu skipt' um
skoðun í verzlunarmálinu, enda
kvað hann afstöðu sina og ann
arra hreppsnefndarfulltrúa hafa
að vei'ulegu leyti byggst á því,
að ábugi Silfurtúnsibúa á bygg
ingu verzlunar væri hinn sami
og áður. í bréfi, sem forystu
maður Samtaka íbúa í Silfur
túni las upp að mestu á fyrr
neffndum fundi, en hafði áður
sent hreppsnefnd, kemur m. a.
fram hin skiijanlega óánægja
yrir því, að xbúar Silfurtúns
skuli þurfa að „eltast við fcaup
á nauðsynjaivörum í Reyfejavik,
Hjafnarfirði, á Flötami eða i
Garðakjöri, í stað þess að fcaupa
þessar vörur í verzlún sem
væri í hveiffinu sjáifu“. Þaraia
koma fram tvær skoðanir hjá
einum roanni um sama málið.
Tilhoði sveitarstjóra um skoð
anakönmua meðal fbúanna var
hins vegar efeki tekið.
10. líreppsnefnddnni befur
borizt yfLrlýsing, tMidimfcuð af
allmörgum íbúum Silfurtúns,
sem áður höffðu ritað nöffn sín
undir móbmælaskjalið. í yfir
lýsingu sinm ósfea þeir þess, að
nöfn þeirra verði numio brott
aff mótmælaisfcjalÍHU þar sem
komið hafi fram þær skýringar
síðan ,sem valdi því, að forsend
ur fyrir mófcmælum þeirra sóu
brostnar. Þá tefeur hreppsnefnd
in eimnig fram, að mákiil fjöidi
íbúanna ritaði aldrei nöffn sín
á mótmælaskjaMð og er ekiki
ástæða til að ætla, að þeir sóu
þessum framfevæmdium mót-
failnir.
Hreppsneffndán fitur sw> ó,
áð með greinargerð þesisari hafi
hún greint frá sta'ðreyndum. Af
hennar hálffu er umræðam um
máfið Iofeið i dagblöðum.
Hreppsnefnd Garðahrepps,
Byggingarnefmd Garðahrepps
tO. oktétoer 1969.
búa við þefcta virðingarleysi, er
engia hvöt hjá höfiumdum fyrir
hemdi til að ákrifa sfifear bæfeur,
ekfei eánu simni lélegar eða imðl
ungsfoækur, hvað þá góðar bæfe
ur.
Ef þjóðin vifi eignast góðar
baiTiabækur, som fengur er að
fyrir uppvaxandi þegna þjóðar
iranar, sem þykist vilja vera
bólkmennltaþjóð, veröur hún a@
hafa viðsýni og ski'lmiiig á að
aia upp góða baraa- og umg-
li ngabók ahöfu n da. Hér á landi
er engin stofnun, sem veiitir
verðalun fi-ir góðar toarna- og
uji'glimgatoæfcur, en sli'kt myndí
Meypa kappi í kinn baraa- og
unglingabófeatoöfunda. Það er
eins og öfium standi á sama um
þessa bókmenntagrein, sem er þó
kannski umdirstaða allra ann-
awa bófemennta, eins og hag-
mæl'sfean er umdirstaða alls
hærri sfeáidskpar- Erlendis er
öðru máli að gegna. Þar eru til
margir sjóðir, sem stofnaðir
hafa verið í þessuxn tilgangi og
rikið sjálft er þarna einn aðil-
inn.
Þegar ég ræddi áðan uon hlut
dagblaðanna í feynningu bai'na
og unglingabóka, er vert áð
geta þess að Morguntolaðið hef
ur þarna sérstakan gagnrýn-
anda, sem gefcur um sumar
barna- og unglingabækur, sem
út feoma á hverju ári, og ber
að þakíka það.
En þrátt fyrir slæma aðbúð,
eigum við þó nokfcra góða barna
og unglingabókahöfunda. En
unnar og leysa vandann. Ríkið á
Snjóhjóibarðar í flestum stærðum. Neglum
nýja og notaða hjólbarða. Önnumst viðgerðir
á öllutn tegundum hjólbarða. Góð þjónusta
1 KAUPFÉLAG TÁLKNAFJARÐAR : í
1 TÁLKNARRÐl I;
H. kafli þessa frumivarips ffjafiar '
uxn stuðnimg rifeisins við útger'ð
sveitarfélaga. Sarrifcvtæmt 10. gr. er BÖKIN OG BÖRNtN
ríkisstjöminrii heimilt að verja Framhald af Ws. 8
an barna- og uaigiiingabæfcur
þeir eru of ffáir. Það mætfci
helzt efcki gera sig ánægða
með minna en, að helmingur
þeirra barnabóka, sem út koma
á hverju ári væri eftir inn-
lenda höfunda, en nú mun Iðta
nærri, að þær séu 10—15 á
móti hverjum 100 þýddum.
Ilinu má svo eikki gleyma, að
margar góðar erlendar bækur
haffa komið út á íslenzku. Við
tnegum efcki refca neina inni
lofcunarstefnu í þessum efnuan,
en velja þó áðeins það bezta af
erlendum bókum til þýðíogár.
Þar má ekfci fyrst og fremst
hafa n'ein ,,sölusjónarmiðct- En
eins er ofckur vant: Ábyrgra
gagnrýnenda. Og fólfc, sem vinn
ur i bókabúðum verðttr sð
haffa einhverja þefckinga á bék-
um og höfundum. En þassu er
viða mjög áfoótavant Þessi leið
beiningarstaaffsemi feæntí sér al
veg sérstafclega vel fyrir for-
eldra, sem feoma í bófcabúðir til
áð velja bækui- handa börnum
sínuirL En með góðum og á-
byrgum bófeadlómum, sem eitt
hvað væri að græða á, mætti
bæta þaraa miíáð um. Bama
tímiar útvarpsi-ns gætu einnig
komið þaroa að góðu haldi éða
sjónvarpið. Eintómtt hól kemur
þama áð Etlu gagsi nem það
sé á rofeum reist.
Stundann hvarflar það ' áð
mér nú á tímium, þegar barna
bæfeumar koma á markaðinn í
striðum straumum, að börnin
verði offmettuö af þessum gæð-
nm eins og öðrum. Þessi ofmett
un gæti valdíð hjá þeim leiða
á öllum bókum. En slíkt má
aldrei fcoma fyrir. En l>ví meiri
va-rtdi er förcidrum og öðrum
fonsjármiöínnmn barna á hönd-
um að velja áðeins það bezta
Imnda bornum sínum, bæði
skennntilégar og vandaðar bæk
ur, og þó umffram afit á vönd-
uðu máli. ÞaÖ er sjlálfsagt að
Ioffa bömum áð lesa góðar bar»a
bæfcttr jaffrihliða námi. Bófcin
er efésamlegt teéki tfi þelÆiiog-
ar og þtnxsfea.
ERLENT YFfRLFT
FramhaM af Us. 9
að nefnd þessi skiláði áliti,
sem þótití mjlög mei'feilegt og
lýsa góðum skilmngi á að-
sfcöðu Mökfeumanna. Harris
'þuiÆti þó ekfei að sæfejast eftir
íylgi þeirira, því að þeir eru
óviða færri í Randarfkjunum
en 1 Oklohoma. En ef til vill
hefnr það ráðið emlhverju um
afstóðu Harris, að kona hans,
LaDomna, er Indiáni í aðra ætt-
ina, en frsfc í hitra.
PRiED HA’RffíIS beffnr siðaoi
hann tófc ssefti í öldungadeild-
inm, sfeipáð sér í sveft hinna
frjélslyndari demófcrafca. Haan
toefur verið varáður við þessu,
því að ílbúar Ofclohoma þykja
yfirleifct íhald'ssamir. Ea liann
heffur hafnað þessum aðvörtm
uot með þeini röfeum, áð fylgi
einhver öðru en því, siem Itami
belur rétt, geti hann efeki beitt
sér af fullri einbeittti og ein-
lægni, og hljóti því alltaf að
tapa aö lokum, bæði að eigin
dúmi og annarra.
Fred Iíarris er nú þfigar
nefndur sem eian þeirra, sem
geti komið til greina sem for-
setaefni demókrata, t.d. 1976.
ef Edward Kenmedy verður
ekiki tallnn heppilegur tfi fram
boðs þá. En áður þarf hann
bó að ná endurkjöri í Ofelo-
lioma 1972, en sumir andstæð-
ingar hans telja, að hana miegi
gæta sín þá, söfeum hiaesr
frjálslyndu affstöðu shmar. En
það getur vegið á möti, aö
öll ríki í' Bandarfkj.unum telja
sér sóma ! þvi að haffa þiog-
mann, sem rætt er um sem
forsetaefni. Þ.Þ.