Tíminn - 22.10.1969, Blaðsíða 10

10
TIMINN
MIÐVIKUDAGUR 22. oktgbcr 1969.
28
Pétur ekki sýnt miskunnarlaust
oíurkapp, yflr 125.000 menn létu
lífið í fenjunum, þegar St. Péturs-
borg var reist.
„En ef tiigangurinn hefur nokk
urn tima hclgað meðalið, þá var
það í þetta skipti“, sagði stórher-
togaynjan. Hún bar fram sann-
færandi rök fyrir máli sínu og
bað mig hugleiða, hvað hefði get
að orðið um Rússland og Evrópu
alla hefði St. Pétursborg ekki ver-
ið reist. „Ef Pétur hefði látið
Mosbvu vera áfram höfuðborg rík
isins, þá hefði Rússiand Ííklega
orð'ið gegnsýrt menningu Asíu-
landa og væri nú aðeins hluti af
Asiu. En með því að láta reisa
nýja höfuðborg í Evrópu norðan-
verðri neyddust Rússar til þess að
taka upp vestræna menningu, og
Evrópu var þar með bjargað frá
þvi að hafa Asíu við bæjardyrn-
arr'.
Þegar stórficrtogaynjan kom á
stóra Þinghústorgið, dokaði hún
oft við og honfði á bronsstyttuna
af Pétri mikla.
,,Mér fannst hann stundum vera
að horfa á mig, afkomanda sinn.
Ég hafði miklar mætur á sögu
hans. Ég elskaði borgina hans. Ég
held, að 'hún hafi hjáipað mér til
þess að vera andlega lifandi. Hun
geymdi svo mikið hugrekki og
þrjózku. Það var ekki mikið um
hamingju í húsinu minu í Sergi-
evskayagötu. Oft fannst mér, að
óhamingja mín hefði alls engan
tilgang. En þcssar gönguferðir á
morgnana voru ánægjulegar“.
Hún hafði engan annan en
Fóstnj sína. Hún sá ekki Míkael
bróður sinn eins oft.og áður. I-Iann
. var önnum kafinn við hennál og
ástamál. Þær Xenía höfðu aldrei
verið mjög nánar vinkonur. Sam-
vizkan bannaði henni að segja
keisaranum frá erfiðieikum sín-
um, þar sem hún vissi að hann
hafði meira en nóg á sinni könnu.
Alikka var oft lasin.
Þótt stórhertogaynjan fylgdi
settum reglum, var hún uppreisn
argjörn í eðli sínu. Þetta mála-
myndahjónaþand hafði ekki gert
hana sérlega bitra, en hún þráði
ást og umhyggju meira en nofckru
sinni fyrr. Hana langaði eðlilega
til þess að verða eiginkona og
móðir. Þess í stað' bar hún nafn
manns, sem fylgdi henni af skyldu
rækni við opinberar athafnir, <com
stundum í skyndiheimsókn í við-
hafnarstofur hennar, talaði um
fátt annað en gengi sitt við spila-
borðið, hafði miklar áhyggjur af
heilsu sinni og hafði augljósa and
styggð á húsdýrum hennar.
Dag einn í apríl 1903 ók stór-
hertogaynjan frá Gatsjina til þess
a'ð vera viðstödd iiðskönnun í Pav
losk. Hún stóð og var að tala við
einhvern liðsforingjanna, þegar
hún sá hávaxinn mann, ljósan yf-
irlitum, í einkennisbúningi Kuiras
sier varðsveitanna. Hún hafði
aldrei séð hann áður. Hún vissi
ekki hver hann var. Augu þeirra
mættust.
„Það voru örlögin. Þetta gerð-
ist svo skyndilega. Þennan dag
sannreyndi ég, að til er ást við
fyrstu sýn“..
Hún gat varla beðið þar til liðs
könnuninni var lokið. Hún sá
þennan hávaxna foringja tala við
Míkael bróður sinn.
„Þeir voru vinir. Ég komst að
því, að hann hét Nikolai Kouli-
kovskí, og fjölskylda hans var hátt
sett í hernum. Ég sagði Míkael
aðeins, að mig langaði til þess að
hitta hann, og Míkael skildi það.
Hann kom í kring hádegisverðar-
boði næsta dag. Ég man ekki
margt af þvi, sem þá gerðist. Ég
var tuttugu og tiveggja ára og elsk
eði í fyrsta skipti á ævinni og ég
viissi, að ást mín var endurgold-
in“.
Það sem á eftir för væri ótrú-
legit, hefði stórhertogaynjan ekki
sagt frá þvi á sinn hreinskilnis
lega hátt.
Hún spurði enigan ráða og
þurfti þess heldur ekki með. Hún
fór strax aftur til St. Pétursborg-
ar, sagði eiginmanni sínum, að
hún hefði kynnzt manni, sem hún
gæti glskað og óskaði eftir skiln-
aði þegar í stað.
Pétur prins af Oldenburg sýndi
engin merki undrunar. Hann tók
þessu með stakri ró. Þetta hafði
ekiki meiri áhrif á hann, en þótt
Irún hefði sagt honum, að hún
hefði skipt um skoðun varðandi
samkvæmi eða leikúsferð. Tilfinn
ingar konu hans skiptu engu máli.
Hann hlustaði og svaraði síðan
því til’, að sér væri mjög annt
um sæmd sína og nafn fjölskyld-
j unnar. Tafarlaus skilnaður væri
| óhugsandi, en hann kynni að í-
j huga málið eftir sjö ár.
' Pétur prins skipaði hinn unga
Koulikovskí persónulegan aðstoð
arforingja sinn og sagði honum,
j að hann gæti búið í húsinu í Sergi
| evskay'ötu!
I Þessi undarlegi hjónabandsþrí-
i hyrningur á Oldenþurgarheiíisil-
inu hélzt fram til ársins 1914, er
stórhertogaynjan fór til hjúkrun-
arstarfa á vígstöðvunum og Kouli
: kovskí fór með- herdeild sinni í
stríðið.
Þetta fór svo leynt að jafnvel
Kleinmitsjel greifynja komst ekki
að neinu. Pétur prins hélt ekki
ioforð sitt um að „íhuga málið“
eftir sjö ár, en hjónaband þeirra
var ógilt árið 1916, þegar stórher-
togaynjan giftist Koulikovskí. Eft
ir lát hennar spurði ég James að-
stoðarflotaforingja, sem hafði
dvalið um tíma í Olgínó, h\'ort
hann hefði ha.ft hugmynd um sam
bandið milli stórhertogaynjunnar
og Koulikovski og hann sagði, að
sér hefði aldrei getað dottið í hug
að stórhertogaynjan væri ástfang-
in af þeim manni. Samband þeirra
virtist alltaf mjög kurteislegt og
formlegt. „Ég varð steinhissa, þeg
ar ég frétti af giftingu þeirra
nokkrutn árum síðar“, sagði hann.
Og i öll þessi ár var hinn ha-
vaxni aðstoðarforingi, sem fram-
kvæmdi embættisstörf sín óað
finnanlega, eina stoð stórhertoga
ynjunnai-.
Olga var bæði hamingjusöm og
óhamingjus’öm í senn. Stundum
hafði hún ekki þorað að vona, að
hún yrði nokkurn tíma þráð og
elskuð. Saimt var þetta annarlega
fyrirkomulag henni á móti skapi.
Þessi fráleyti hjónabandsþríhyrn-
ingur kann að hafa verið heiður
Péturs prins af Oldenburg, en stór
hertogaynjan var miður sín. Hún
hefði samt verið enn óhamingju-
samari. ef Kolikwskí hefði ekki
búið undir sama þaki.
Svona liðu öll æiskuárin. Biðin
varð erfiðari og biturleikinn óx
með árunum. Stundum hlýtur það
að hafa verið kvalræði að búa í
ihúsinu við Sergievisayagötu.
Það var einmitt um þessar
mundir, sem hún faun huggun í
Tsarsoje Selo. Við vitum ekki
hvort keisarinn vissi um leyndar-
mál hennar. Það má vel vera. En
það er staðreynd. að á árunum
1904—06 hitti Olga keisarahjónin
næstum daglega. Pétur prins hafði
tekið við yfirstjórn herdeildar,
sem þar var staðsett. Þau fhittu
því frá St. Pétursborg til Tsar-
skoje Selo. Um þetta leyti um-
gengust þau Nikulós og Alex
andra aðalinn lítið. Þá þegar var
í St. Pétursborg hirðklíka undir
forystu Vladímírs stórhertoga, sem
gagnrýndi keisaraynjuna ungu fyr
ir allt, sem hún gerði eða iét
ógert, og smám saman dró keis-
arafjölskyldan sig í hlé. Olga varð
einn af þeirra nánustu vinum.
„Það var ánægjulegt að vera
með þeim. Hjónaband þeirra var
óveniu ástríkt og ég elskaði bróð
urdæturnar mínar fjórar.
Ég held, að ég hafi alltaf hald-
ið mest upp á Anastasíu litlu, sem
þá \rar enn í vöggu. Þær voru
ekki eins heppnar með fóstrur og
ég hafði verið. Fyrsta fóstra þeirra
var ungfi-ú Orchard, sem Viktoría
drottning hafði sent til Drajn-
stadt til þess að fóstra Alikku og
hafði síðan fyljt henni til Rúss-
lands. Hún var mjög ráðrík og
að lokum fór hún burt úr höll-
inni í reiði. Eftir það ríkti alger
ringulreið um tíma. Fóstra Olgu
bróðurdóttur minnar var hræði
leg — hún þjóraði. Að lokum var
feomið að henni í rúminu með
Kósakka og hún var rekin á stund
inni. Svo man ég eftir ungtfrú Eag-
er, fóstru Maríu, en hún var þræl-
póiitísk og talaði stanzlaust um
Dreyfusmálið. Eitt sinn gleymdi
hún jafnvel Maríu í baði og fór
að ræða Dreyfusmáiið við vin
sinn. Maiúa komst upp úr bað
inu og fór að hlaupa eflir haliai--
ganginum, nakin og í'ennblaut.
Sem betur fór kom ég rétt í þessu,
tók hana í fang mér og bar hana
til ungfi'ú Eager, sem var enn að
tala urn Dreyfus!“
A hiverjum degi fór stói'hertoga
ynjan með frænfcur sínar í göngu-
ferð í trjágarðinum. „Stundum fór
Nikki með' okkur en Alikka aldrai
því hún var sjaldan nógu hraust
til þess að fara út að ganga. Ég
vei'ð að játa, að oft fannst mér
enfitt að i'áða við frænkur mínar.
Þær tohj svo fjörugar og fullar
af lífskrafti og hlupu alltaf hver
í sína áttina.“
Stónhertogaynjan haifði nú ná-
ið samband við bróður sinn og
fjölsikyldu hans. Hún kynntist keis
aranum vel og lærði að meta
hann og einnig að skilja hversu
þungar byrðar hvíldu á honum.
er miðvikudagur 22. okt.
— Cordula
'rungl í hásuðri kl. 23.20
Árdcgisháflæði í Rvík kl. 4.08
HEILSUGÆZLA
Blóðbanklnn tekur é mótl W6B
g|öfum daglega kl 2—«
Bllanaslmi Rafmagnsveltu Reykla
vlkur é skrifstofutlma et 18222
Nætur og helgtdagaverzla 18230
SlökkvlljSió og slúkrablf relílr —
Slml 11100
Næturvarzlan l Stórholtj er opln fré
ménudegl tll föstudags kl. 21 é
kvöldln tll kl 9 é morgnena
Laugardaga og helgldaga fré kl
lé é daglnn tll kl. 10 é morgnané
Sjúkrablf relB 1 HafnarflrSI i «lma
51336
Stysavarðstofan i Borgarspltalanum
er opln allan sólarhringlnn. Að-
elns móttaka riasaðra Slml 81212
Kvöld og helgidagavarzla lækna
hefst hvern vlrken dag kl 17 og
stendur tll kl B að morgnl. um
helgar frá kl. 13 á laugard.
I neyðartilfellum (et ekkl næst tll
helmlllslæknls) er leklð é mófi
vltjanabelðnum é skrifstofu lækna
félaganna l slma 11510 fré kl.
8—17 alla vlrka daga, nmna laug
ardaga,
Læknavakt i Hatnartlrðl og Garða
hreppl Uppiyslngai • Iðgreglu
varðstofujnnl dm1 50131 og
slökkvlstöðinni. ilmi 51100
Kópavogsapótek oplð vlrka daga fré
kl. 9—7. laugardaga frá kl. 9—14.
helga daga fré kt. 13—15-
Hftaveltubllanlr tllkynnlst l slma
15359
Skolphreinsun allan sólarhrlngtnn.
Svarað I slma 81617 og 33744.
Nætur. og helgidagavörziu apóteka
I Reykjavik vikuna 18.—24. okt.
annast Borgarapótek og Reykja-
víkurapótek.
Næturvörzlu í Kcflavik aimast
Guðjón Klcmcitzson.
FÉLAGSLIF_____________________
Húnvetninga- og Skagfirffinga-
félögin í Rcykjavík
halda sameiginlega skemmtun að
Ilótel Borg, laugardaginn 25. okt.
(Fyrst.a vetrai'dag), kl. 20,30. Til
skemmtunar: 1. Árni Johnsen
(Þjóðlagasöngur og gamanvísur);
2. Árni Tryggvason: Skemmtiþátt
ur; 3- Hljómsveit Elfars Berg, söng
kona Mjöll Hólm. — Forsala að-
göngumiða fer fram í skrifstofu
1-Iúnvetningafélagsins, Laufásvegi
25, (Þingholtsstrætismegin), —
fimmtudaginn 23. okt. kl. 20.—22,
og verða borð' tekin frá á sama
sta'ð og tíma.
Náttúrulækningafél. Reykjavíkur
Félagsfundur Náttúi’ulækninga-
félags Reyk.iavíkur verður haldinn
í matstofu féiágsins, Kirkjustræti
8, föstudaginn 24. okt. kl. 21,00.
Snorri P. Snorrason. læknir flytur
erindi um kransæðasjúkdóma. —
Veitingar. Allir velkomnir. —
Stjórn N.L.F.R.
Mosfellshreppur
Aðalfundur Ungmennafélagsins
Aftureldingar, verður haldinn í
Hlégarði, laugardaginn 1. nóv.
kl. 15,00. Ath. breyttan fundartíma.
Tónabær — Tónabær — Tónabær
Félagsstarf eldri borgara.
Á miðvikudaginn verður „opið
hús“ frá kl. 10.30—5.30. Auk
venjulegrar dagskrái'liða verður
framhald umferðaöryggisþáttarÍTis.
Ath. að endurskynsmerki verða
látin á yfirhafnir þeirra sem þess
óska.
Harpa, félag Framsóknarkvenna i
Hafnarfirði, Gar'ða- og Bessastaða-
hreppi.
Fundur verður haldinn að Strand
götu 33, Hafnarfirði, fimmtudaginn
Kvcnréltindafélag íslands.
Funöur r. I. miðvikudagskvöld
kl. 8.30 að Hallveigarstöðum- Guð
m'undur Jóhannesson læknir við
fæðingardeild Landspítalans flytur
erindi um nýjungar og framfarir i
fæðingarhjálp. Allar konur vel-
komnar meðan húsrúm leyfir.
Nemendasamband Húsmæðraskólans
að Löngumýrl,
heldur aðalfund i Lindarbæ, mið-
vikudaginn 22. okt. ld 8,30. — Séra
Bernharður Guðmundsson ftytur
erindi uim uppeldismáL
Minningarspjöld
Minningarsjóðs Mariu Jónsdóttur
flugfr. fást á eftirtöldum stöðum:
Verzl. Okulus, Austurstræti 7 Rvik.
Verzl. Lýsing, Hverfisgötu 64, Rvik
Snyrtistofunni Valböll, Laugav. 25,
og hjá Mariu Olafsdóttur, Dverga-
steini, Reyðarfirði.
ORÐSENDING
Foreldra -og styrktarfélag
heyrnardaufra
Félagið heldur sinn árlega bazar
að Hallveigarstöðum, sunnudaginn
2. nóv. n.k. Þeir velunnarar fé-
lagsins, sem vildu gefa muni á
bazarinn em góðfúslega beðnir að
hafa samband við einhverja af
þessum konum. Jónu, sími 33553.
Báru, sfmi 41478. Sólveigu, sími
84995. Unni, sími 37903. Signínu,
símd 31430.
Laugardaginn 1. vetrardag
hefur Bax'naverndarfélag Reykja
víbur fjársöfnun til ágóða fyrir
lækningaheimili handa taugaveikl
uðum börnum. Merki dagsins og
barnabókin Sólhvörf, verða af-
greidd frá öllum barnaskólum og
seld á götum borgarinnar.
23. okt. kl. 8.30.
Fundarefni: Rætt um vetrarstarf
ið o. fl. Myndasýning og kaffi.
Stjórnin.
Reykvíkingafélagið
neldur spilafund í Tjarnarbúb,
miðri fimmtudaginn 23. ofct. kl.
8.30. Verðmæt spilaverðlaun og
happdrættisvinningar. Aðalfundar
arstörf fara einnig fram á fundin
um en verður hraða'ð og eru fé
lagar beðnir að mæta stundvíslega.
Stjórn Reykvíkingafélagsins.
Kvæðamannafélagið Iðunn
heldur afmælishátíð sína 25. þ.m.
Upplýsingar i síma 14899 — 24665
— 10947. fyrir fimmludagskvöld
23. þessa mánaðar.
Kvcmiadcild Skagfirðingafélagsins.
I-Ieldur aðalfund fimmludaginn 23.
okt. í Lmdarbæ kl. 8.30 síðd.
/ 2, i b> tr
ó C0/-,
7 $ m fy/'/// IÉ! ?
/O
* Jj 'Z
m '3 /y P
/r
Lárét.t: 1 Utanferð 6 Tog 7
Tveir.eins 9 Stefna 10 Spírur 11
Öfug röð 12 Eð 13 Maðkur 15
Særður.
Krossgáta
Nr. 406
Lóðrétt: 1 Unnu 2 Röð 3
Fugl 4 Þófi 5 Festiólar 8
Orka 9 Niður 13 495 14
Nafnháttarmerki.
Ráðning á gátu no. 405:
Lárétt: 1 Rúgkaka 6 Aar 7
Sæ 9 Au 10 Truntur 11 lð
12 ÐÐ 13 Eða 15 Greiður.
Lóðrétt: 1 Ræsting 2 Gá 3
Kannaði 4 Ar 5 Afurðir 8
Ærð 9 Auð 13 EE 14 Að-