Vísir - 20.02.1979, Blaðsíða 16

16
Þriöjudagur 20. febrúar 1979
VÍSLR
LlFOGLIST LÍFOGLIST LÍF 0G UST LÍF OG LIST LÍF OG LIST LÍF OGUST
Guðbjörg Þorbjarnardóttir í hlutverki sínu í leikriti Þjóðleikhússins, Heims um
ból.
,,Þaö er margs aö minn-
ast eftir fjörutíu ára starf.
Þetta hefur veriö eins og
ævintýri allt saman” sagöi
Guöbjörg Þorbjarnardóttir
þegar Vlsir ræddi viö hana
I tilefni af þvi aö hún á nú
fjörutiu ára leikafmæli og
veröur þess minnst á sýn-
ingu Þjóöleikhússins,
Heims um ból.I kvöid en
Guöbjörg leikur annaö
tveggja hlutverka I leikrit-
inu.
„Ég kom fyrst á fjalirnar
noröur á Siglufiröi þar sem
ég bjó i mörg ár og lék I
ýmsum leikritum sem þar
voru sett upp. En skömmu
eftir aö ég flutti til Reykja-
vikur. áriö 1945 . hringdi
Haraldur Björnsson til mln
og bauö mér smáhlutverk
hjá Leikfélagi Reykjavikur
og eftir þaö byrjaöi hjóliö
aö snúast”.
Guöbjörg réöst til Þjóö-
leikhússins strax viö opn-
un. Meöal fyrstu hlutverka
hennar þar voru Antigóna
Anouihls, Tltani'a i Jóns-
messunæturdraumi og
Lára í fööurnum. Ariö 1961
fékk Guöbjörg Silfurlamp-
ann, viöurkenningu leik-
gagnrýnenda fyrir leik sinn
I hlutverki Elísu Gant I
Engill horföu heim, en frá
þeim árum eru einnig
minnisstæö hlutverk eins
og frú Olfer i Strompleikn-
um, Mame Dennis i Hún
frænka min. Olive I
Sautjándu brúöunni,
kerlingin i Gullna hliöinu
og kona Arneusar i Islands-
klukkunni.
„Ég hef aldrei sóst eftir
ákveöinni gerö af hlutverk-
um” sagöi Guöbjörg. ,,A
hinn bóginn hef ég veriö
svo heppin aö hafa fengiö
mjög ólik verkefni. bæöi
dramatisk — og gaman-
hlutverkogmérþykir jafn-
gaman aö leika hvort
tveggja. Taugaóstyrk?
Nei, ég hef afskaplega lltiö
fundiö til þess nema rétt
svona mátulega áöur en
sýningar hefjast. Ég hef
tamiö mér aö vera þaö
ekki. Ef maöur undirbýr
sig vel oger nógu þjálfaöur
iþvisem maöur er aö gera,
er minni hætta á
taugaóstyrk. En þetta fer
auðvitaö lika eftir þvi
hvernig fólk er.
Leikarar eru afskaplega
öguö stétt. Þaö er undir
þeim sjálfum komiö
hvernig gengur og leikarar
aga sig feiknalega mikiö I
sinu starfi”.
— Hvað er mikilvægast
til aö vera góöur leikari?
„Aö hafa neistann i sér”
svaraöi Guöbjörg Þor-
bjarnardóttir aö bragöi.
Einblínt á leikrit
Mönnum hefur oröiö ali-
tiörætt um innlenda dag-
skrárgerö sjónvarpsins aö
undanförnu og mætti halda
af gangi umræöna, aö ekk-
ert annaö en leikritagerö
flokkaöist undir þessa
starfsemi. Þaö er reyndar
herfilegur misskilningur og
hörmulegt ef einhverjir
ráöamenn hjá þeirri ágætu
stofnun fara svo villir vega
aö þeim hreinlega sjáist
yfir aörar og veigamiklar
greinar Islenzkrar dag-
skrárgeröar sem stórlega
hafa veriö vanræktar hjá
sjónvarpinu á slöu árum.
A þessu er vakin athygli i
framhaldi af umræöuþætti
um Islenzk leikrit I sjón-
varpi og þann greinilega
þrýstihópsanda sem þar
sveif yfir vötnum. Höfund-
ar gera ákveönar kröfur
um fjölda innlendra leik-
undir yfirstjórn kjörinna
fulltrúa alþingis.
Vanrækt
svið
Þaö er mál út af fyrir
sig. Hitt er augljóst aö
sjónvarpiö telur sig hafa
alveg sérstökum skyldum
aö gegna viö þessa hópa
enda kemur það glögglega
fram þegar fariö er yfir
ráöstöfun fjármagns til
dagskrárgeröar. Nú má
enginn skilja orö min
þannig aö mér sé á ein-
hvern hátt I nöp viö þá sem
langar til aö skrifa leikrit
fyrir sjónvarpiö. hvaö þá
heldur gamalkunna
leikaraflokkinn sem vill fá
meiri aukavinnu til viöbót-
ar viö störfin I leikhúsinu, I
útvarpinu, i auglýsingun-
um o.s.frv. Aftur á móti
skiptir kannski ekki höfuö-
máli heldur er þaö þörfin
fyrir innlent fræösluefni I
sjónvarpi sem knýr á meö
aö eitthvaö veröi aöhafzt á
þessu sviöi. Kvikmynda-
tæknin er löngu búin aö
sanna gildi sitt i þágu upp-
Fjölmiðlun
Markús
örn An-
tonsson
skrifar
fræöingar. Breyttar venjur
barna og unglinga viö nám
og umgengni viö fjölmiöla
hljóta aö hafa opnaö augu
manna fyrir nauösyn þess
aö nýta sjónvarpiö betur til
Markús örn telur kvikmyndagerö sjónvarpsins beinast um of aö leikritum en
heimildakvikmyndir gleymist. Þessi mynd var tekin, þegar unniö var aö kvikmynd-
ui. á Blóörauöu sólarlagi.
rita sem framleidd skulu
fyrir sjónvarp árlega.
Leikarar hafa gert
samninga við sjónvarpiö
sem manni skilst aö séu
eitthvert voðalegt leyndar-
mál. Aö minnsta kosti
hefur gengiö erfiölega aö fá
uppgefna taxtana, þegar
blaöamenn hafa fariö á
kreik og viljaö ástunda
rannsóknarblaöamennsku
til aö komast aö hinu rétta
um kaup og kjör eins og
þau gerast i vinnu fyrir
þessa opinberu stofnun. Er
þaö reyndar fyrir neöan
allar hellur aö slikur
leyndardómshjúpur fái aö
hvila yfir samningagjörö
rikisstofnunar, sem starfar
veröur aö gagnrýna for-
ráöamenn sjónvarpsins
fyrir greinilega undanláts-
semi viö þessa kröfuhópa á
kostnaö annarra innlendra
verkefna sem sjónvarpiö á
aö inna af hendi. Þar á ég
sér I lagi við gerö innlendra
heimildarkvikmynda. Nýj-
ar, innlendar kvikmyndir
af þessu tæi hafa hreinlega
ekki sést I háa herrans tiö.
Einu sinni voru menn aö
spreyta sig á þessu og ekki
man ég betur en aö dag-
skrárstjórar hafi látiö þau
orö falla aö eitthvaö af
heimildarmyndum Is-
lenzka sjónvarpsins væri
seljanleg vara á alþjóöleg-
um sjónvarpsmarkaöi. Þaö
aö fræöa fólk um eigiö um-
hverfi sögu eða samtima-
viöhorf. Fullorðnum er svo
sem ekkert siöur þörf á
smá uppljómun viö og viö.
þaö skal tekiö fram.
Viö gerö heimildarkvik-
mynda má sem bezt nýta
krafta rithöfunda eöa leik-
ritaskálda og leikara.
Þetta segi ég vegna nýaf-
staðinna umræöna um hlut
þessara hópa i dagskrár-
geröinni. Dæmi um slikt
samstarf er mynd Jökuls
Jakobssonar um séra Hall-
grim Pétursson en hún er
meö eftirminnilegri
heimildarmyndum sjón-
varpsins.
,EINSTÆTT I HEIMINUM'
— lokuð kynning á Nýlistarsafninu
Frá sýningu Nýlistasafnsins: Þaö er einstætt fyrir þá sök aö þaö er ekki rekiö á fjár-
hagslegum grundvelli og aö þvl standa eingöngu listamenn.
..Nýlistasafniö var
stofnaö af þörf — þörf á
aö varöveita verk og
heimildir um list frá
deginum I dag og aftur til
áranna i kringum 1960”,
sagöi einn af aöstandend-
um Nýlistasafnsins þegar
viö Visismenn litum inn
hjá þeim nú fyrir helgi en
þá stóö yfir lokuö
kynningar-sýning á eign-
um og starfsemi safnsins.
Nýlistasafniö var
stofnaö fyrir rúmlega
einu ári af hópi lista-
manna sem taldi aö nýrri
list heföi veriö vanrækt;
m.a. af Listasani Islands.
Vildu þeir meö þessu
foröa frá glötun sérstæöu
timabili I islenskri lista-
sögu eöa allt frá 1960.
Safniö var stofnaö sem
sjálfseignarstofnun og er
þaö rekiö af félagi Ný-
listasafnsins en aöilar
þess eru nú 26. Eru þeir
skuldbundnir til aö láta af
hendi rakna eitt listaverk
árlega til aö tryggja eöli-
lega endurnýjun safnsins.
Aö sögn aöstandenda
safnsins stendur þaö al-
gerlega fyrir utan hinn
alþjóölega listaverka-
markað. Það er ekki rek-
iö meö neinn fjárhagsleg-
an ágóöa i huga, og má
þannig ekki selja neitt af
verkum sinum. Þeir
sögöu aö þaö væri senni-
lega einstætt i heiminum
hvaö þetta snerti og eins
þaö aö aöstandendur þess
væru eingöngu listamenn
sem legðu fram öll störf i
sjálfboðavinnu.
Þessi sérstaöa safnsins
hefur vakiö athygli meöal
erlendra listamanna og
hafa þeir sumir hverjir
gefiö safninu stórgjafir.
Má þar nefna Diter Rot
Richard Hamilton ofl. Er
safniönúoröiö stórauöugt
ef metiö væri til fjár og til
efs aö íslensk listasöfn
heföu getaö eignast slik
verkef þau heföu þurft aö
kaupa.
„Safniö gerir mikiö af
þvi að safna heimildum,
— ljósmyndum, persónu-
legum skjölum, sendi-
bréfum, skissum og for-
vinnuað listaverkum. Er
þetta gert til þess aö per-
sóna listamannsins komi
beturfram og hægt.veröi
aö skrá sögu listarinnar
meö meiri áreiöanleik en
ella” sögöu aöstandendur
Nýlistasafnsinsaö lokum.
—HR
LÍFOGLIST LÍFOGLIST LÍF OG LIST LÍF 0G LIST LÍF OG UST LÍF 0G LIST